śāsi vasi ghasi ityeteṣāṃ ca iṇkoḥ uttarasya sakārasya mūrdhanyo bhavati. anvaśiṣat, anvaśiṣatām, anvaśiṣan. śiṣṭaḥ. śiṣṭavān. vasi uṣitaḥ. uṣitavān. uṣitvā. ghasi jakṣatuḥ. jakṣuḥ. ghasibhasorhali ca 6-4-100 iti upadhālopaḥ. akṣan pitaro 'mīmadanta pitaraḥ. anādeśārthaṃ vacanam. ghasir yadyapyādeśaḥ, sakārastvādeśo na bhavati. iṇdoḥ ityeva, śāsti. vasati. jaghāsa.

śāsivasighasīnāṃ ca 8.3.60 śāsi vasi ghasi ityeteṣāṃ ca iṇkoḥ uttarasya yakārasya mūrdhanyo bhavati. anvaśiṣat, anvaśiṣatām, anvaśiṣan. śiṣṭaḥ. śiṣṭavān. vasi uṣitaḥ. uṣitavān. uṣitvā. ghasi jakṣatuḥ. jakṣuḥ. ghasibhasorhali ca 6.4.100 iti upadhālopaḥ. akṣan pitaro 'mīmadanta pitaraḥ. anādeśārthaṃ vacanam. ghasir yadyapyādeśaḥ, sakārastvādeśo na bhavati. iṇdoḥ ityeva, śāsti. vasati. jaghāsa.

śāsivasighasīnāṃ ca. , 8.3.60 "anvaśiṣat()" ti. "śāsu anusiṣṭau" (dhā.pā.1075), luṅ(), "sarttiśāstyarattibhyaśca" 3.1.56 iti cleraṅ(), "śāsa idaṅhaloḥ" 6.4.34 itīttvam(). "anvaśiṣatām()" iti. tasastām(). "śiṣṭaḥ" iti. ṣṭutvam(), pūrvavadittvam(). "uṣitaḥ" iti. "vasa nivāse" (dhā.pā.1005), "vasatikṣudhoḥ" 7.2.52 itīṭ(), vacyādisūtreca 6.1.15 samprasāraṇam(). "jakṣatuḥ jakṣuḥ" iti. "ghaslu ade (dhā.pā.715), yaścādeśo ghasiḥ--tayodrvayorapari grahaṇam(). nanu cādeśasya lākṣaṇikatvādgrahaṇamayuktam()? naiṣa doṣaḥ; anityā hi lakṣaṇapratipadoktaparibhāṣaḥ. anityatvaṃ cāsyāḥ "yāvatpurānipātayorlaṭ()" 3.3.4 ityata nipātagrahaṇena jñāpitam(). "bhuvaśca mahāvyāhmateḥ" 8.2.71 ityatra mahāvyāhmatigrahaṇena ca jñāpitam(). api cātra ghasivasorekatarasya labdakṣaratvāt? pūrvanipāte katrtavye śāseḥ pūrvanipātaṃ kurvatā śāstranirapekṣatā sūcyate--kiñcicchāstramatra nāpekṣitavayamityamumarthaṃ darśayitum(). tena lakṣaṇapratipadoktaparibhāṣā (vyā.pa.3) nāśrīyata iti yuktamādeśasyāpi grahaṇamiti. aderliṭi kṛte "liṭa()nyatarasyām()" 2.4.40 iti dhaslādeśaḥ, "gamahana" 6.4.98 ityādinopadha#ālopaḥ, "dvirvacane'ci" 1.1.58 iti sthānivadbhāvād dvirvacanam(), "kuhoścuḥ" 7.4.62 iti cutvam()--jhakāraḥ, tasyāpi jaśtvama--jakāraḥ, ghakārasya catrvam()--kakāraḥ. tasya cāśrayatvāt? siddhaṃ bhavatīti veditavyam(). "akṣan()" iti. luṅ(), "bahulaṃ chandasi" 2.4.39 iti ghaslādeśaḥ, jherantādeśaḥ, saṃyogāntalopaḥ 8.2.23, "mantre ghasahvara" 2.4.80 ityādinā clerluk(), "ghasibhasorhali ca" 6.4.100 ityupadhālopaḥ, catrvam()--kakāraḥ. "anādeśārthaṃ vacanam()" ityukte yo deśayet()--yuktaṃ śāsivasoranādeśārthaṃ vacanam(), anādeśārthaṃ tu ghasiṃ pratyayuktam(), ādeśasakaratvāditi? saṃ pratyāha--"dhasiḥ" ityādi. ghakārādivarṇasamudāyo hi ghasirādeśaḥ, sakārastu tasyādayavaḥ, nādeśa ityādeśaghasimapi pratyanādeśārthaṃ vacanam()॥

iṇkubhyāṃ parasyaiṣāṃ sasya ṣaḥ syāt. ghasya cartvam.. jakṣatuḥ. jakṣuḥ. jaghasitha. jakṣathuḥ. jakṣa. jaghāsa, jaghasa. jakṣiva. jakṣima. āda. ādatuḥ. āduḥ..

śāsivasighasīnāṃ ca 556, 8.3.60 iṇkubhyāṃ parasyaiṣāṃ sasya ṣaḥ syāt. ghasya cartvam॥ jakṣatuḥ. jakṣuḥ. jaghasitha. jakṣathuḥ. jakṣa. jaghāsa, jaghasa. jakṣiva. jakṣima. āda. ādatuḥ. āduḥ॥

- śāsivasi. `saheḥ sāḍaḥ saḥ' ityataḥ sa iti ṣaṣṭha\ufffdntamanuvartate. `iṇko'riti, `apadāntasya mūrdhanyaḥ' iti cādhikṛtam. tadāha–iṇkavargābhyāmiti. bhāradvājaniyamātthali veḍiti matvā āha– uvasitha uvastheti. `na śasadade' ti niṣedhāt `thali ca seṭī'ti na bhavati. ūṣathuḥ ūṣa, uvāsa–uvasa ūṣiva ūṣima. krādiniyamādiṭ. vas sya ti iti sthite āha– saḥ syādrdhadhātuke iti. anena sakārasya takāra iti bhāvaḥ. vasatu. avasat. vaset. uṣyāditi. āśīrliṅi yāsuṭaḥ kittvādvasya saṃprasāraṇe `sāsivasī'ti ṣatvamiti bhāvaḥ. avātsīditi. sici halantalakṣaṇavṛddau sasya takāraḥ. avāttāmiti. avas s tāmiti sthite vṛddhau `jhalo jhalī' ti salope pratyayalakṣamamāśritya sakārādyādrdhadātukaparatvāddhātusakārasya `saḥ si' iti takāraḥ. vastutastu avātsva avāsma. avatsyat. veñdhāturaniṭ. ñittvādubhayapadī. tantusantānaḥ- - paṭanirmāṇārthaṃ tantūnāṃ tiryakprasāramaviśeṣaḥ. vayati vayate iti. śapi ayādeśaḥ. veño vayiḥ. śeṣapūraṇena sūtraṃ vyācaṣṭe–vā syālliṭīti. `licyanyatarasyā'mityato'nyatarasyāmityanuvṛtteriti bhāvaḥ. uccāraṇārtha iti. ikārasya itsaṃjñakatve tu num syāditi bhāvaḥ. uvāyeti. ṇala#i vayādeśe yajāditvādakiti liṭi pare `liṭa\ufffdbhyāsasye'ti vakārasya saṃprāsaraṇe upadhāvṛddhiriti bhāvaḥ. atra yakārasya tu na saṃprasāraṇaṃ, `liṭi vayo yaḥ'iti tanniṣedhasyānupadameva vakṣyamāmatvāditi bhāvaḥ. yadyapi ṇali vayādeśā'bhāve'pi dvitve abhyāsasya saṃprasārame `aco ñṇitī'ti vṛddhau āyādeśe uvāyeti sidhyati, tathāpi ūyaturityādyarthaṃ vayādeśasya āvaśyakatvādihāpi vayādeśo nyāyyatvādupanyastaḥ. ve- -atus iti sthite vayādeśe kṛte–

śāsivasighasarīnāṃ ca 242, 8.3.60 - śāsivasi. "saheḥ sāḍaḥ saḥ" ityataḥ sa iti ṣaṣṭha()ntamanuvartate. "iṇko"riti, "apadāntasya mūrdhanyaḥ" iti cādhikṛtam. tadāha--iṇkavargābhyāmiti. bhāradvājaniyamātthali veḍiti matvā āha-- uvasitha uvastheti. "na śasadade" ti niṣedhāt "thali ca seṭī"ti na bhavati. ūṣathuḥ ūṣa, uvāsa--uvasa ūṣiva ūṣima. krādiniyamādiṭ. vas sya ti iti sthite āha-- saḥ syādrdhadhātuke iti. anena sakārasya takāra iti bhāvaḥ. vasatu. avasat. vaset. uṣyāditi. āśīrliṅi yāsuṭaḥ kittvādvasya saṃprasāraṇe "sāsivasī"ti ṣatvamiti bhāvaḥ. avātsīditi. sici halantalakṣaṇavṛddau sasya takāraḥ. avāttāmiti. avas s tāmiti sthite vṛddhau "jhalo jhalī" ti salope pratyayalakṣamamāśritya sakārādyādrdhadātukaparatvāddhātusakārasya "saḥ si" iti takāraḥ. vastutastu avātsva avāsma. avatsyat. veñdhāturaniṭ. ñittvādubhayapadī. tantusantānaḥ-- paṭanirmāṇārthaṃ tantūnāṃ tiryakprasāramaviśeṣaḥ. vayati vayate iti. śapi ayādeśaḥ. veño vayiḥ. śeṣapūraṇena sūtraṃ vyācaṣṭe--vā syālliṭīti. "licyanyatarasyā"mityato'nyatarasyāmityanuvṛtteriti bhāvaḥ. uccāraṇārtha iti. ikārasya itsaṃjñakatve tu num syāditi bhāvaḥ. uvāyeti. ṇala#i vayādeśe yajāditvādakiti liṭi pare "liṭa()bhyāsasye"ti vakārasya saṃprāsaraṇe upadhāvṛddhiriti bhāvaḥ. atra yakārasya tu na saṃprasāraṇaṃ, "liṭi vayo yaḥ"iti tanniṣedhasyānupadameva vakṣyamāmatvāditi bhāvaḥ. yadyapi ṇali vayādeśā'bhāve'pi dvitve abhyāsasya saṃprasārame "aco ñṇitī"ti vṛddhau āyādeśe uvāyeti sidhyati, tathāpi ūyaturityādyarthaṃ vayādeśasya āvaśyakatvādihāpi vayādeśo nyāyyatvādupanyastaḥ. ve--atus iti sthite vayādeśe kṛte--

śāsivasighasīnāṃ ca. dhātusakārasyā'prāpte vidhirayam. nanu supisau supisa ityādāvatiprasaṅgavāraṇāya `dhātoḥ sakārasya cedeṣāmeve'ti niyamārthatāṃ svīkṛtya `ādeśapratyayayo'riti sūtraṃ tyajyatāmiti cet. atrāhuḥ— ādeśāvayavasya ṣatvavāraṇāya ādeśasyaityaṃśastāvadāvaśyakakaḥ. tadgrahaṇe kṛte `dhātubhinnasakārasya cedbhavati ādeśarūpasyaive'ti niyamaprasaṅgavāraṇāya pratyayagrahaṇamapi kartavyameveti. avātsīditi. `vadavraje'ti vṛddhiḥ. `saḥ sī' ti taḥ. `astisicaḥ' itīṭ. uccāraṇārtha iti. itsaṃjñāyāṃ tu `iditaḥ' iti num syāditi bhāvaḥ. uvāyeti. `grahijye'tyatra vayigrahaṇādveñ iti niṣedho'tra na pravartata ityāhuḥ.

śāsivasighasīnāṃ ca 214, 8.3.60 śāsivasighasīnāṃ ca. dhātusakārasyā'prāpte vidhirayam. nanu supisau supisa ityādāvatiprasaṅgavāraṇāya "dhātoḥ sakārasya cedeṣāmeve"ti niyamārthatāṃ svīkṛtya "ādeśapratyayayo"riti sūtraṃ tyajyatāmiti cet. atrāhuḥ--- ādeśāvayavasya ṣatvavāraṇāya ādeśasyaityaṃśastāvadāvaśyakakaḥ. tadgrahaṇe kṛte "dhātubhinnasakārasya cedbhavati ādeśarūpasyaive"ti niyamaprasaṅgavāraṇāya pratyayagrahaṇamapi kartavyameveti. avātsīditi. "vadavraje"ti vṛddhiḥ. "saḥ sī" ti taḥ. "astisicaḥ" itīṭ. uccāraṇārtha iti. itsaṃjñāyāṃ tu "iditaḥ" iti num syāditi bhāvaḥ. uvāyeti. "grahijye"tyatra vayigrahaṇādveñ iti niṣedho'tra na pravartata ityāhuḥ.