Donate
 
 
             Pāṇini Research Tool
> >
feedback

Grammatical Sūtra: खरवसानयोर्विसर्जनीयः kharavasānayorvisarjanīyaḥ
Individual Word Components: kharavasānayoḥ visarjanīyaḥ
Sūtra with anuvṛtti words: kharavasānayoḥ visarjanīyaḥ padasya (8.1.16), pūrvatra (8.2.1), asiddham (8.2.1), saṁhitāyām (8.2.108), raḥ (8.3.14)
Compounds2: khar ca avasānaṃ ca kharavasāne, tayoḥ ॰ itaretaradvandvaḥ
Type of Rule: vidhi
Preceding adhikāra rule:8.3.4 (1anunāsikāt paro 'nusvāraḥ)

Description:

Source:Laghusiddhānta kaumudī (Ballantyne)

The Visarjanûya is substituted for ((r)), before a ((khar)) consonant or when there is a Pause. Source: Aṣṭādhyāyī 2.0

The substitute visarjanīya (= ḥ) replaces [padá 1.16 final 1.1.51 phoneme r 14 before 1.1.66] unvoiced consonants (kha̱R-°) or at pausa (°-ava-sā-nay-oḥ). Source: From Aṣṭādhyāyī of Pāṇini In Roman Transliteration translated by Sumitra M. Katre, Copyright © 1987. Courtesy of the University of Texas Press.

Rephāntasya padasya khari parataḥ avasāne ca visarjanīyādeśo bhavati saṃhitāyāṃ viṣaye Source: Sanskrit Documents

Source:Srisa Chandra Vasu's Aṣṭādhyāyī of Pāṇini

Anuvṛtti: 8.3.14

Mahābhāṣya: With kind permission: Dr. George Cardona

1/29:visarjanīyaḥ anuttarapade |*
2/29:visarjanīyaḥ anuttarapade iti vaktavyam |
3/29:iha mā bhūt |
4/29:nārkuṭaḥ nārpatyaḥ iti |
5/29:na vā bahiraṅgalakṣaṇatvāt | na vā vaktavyam |*
See More


Kielhorn/Abhyankar (III,426.1-19) Rohatak (V,435-439)

*Kātyāyana's Vārttikas


Commentaries:

Kāśikāvṛttī1: raḥ iti vartate. rephāntasya padasya khari parato 'vasāne ca visarjanīdeśo bha   See More

Kāśikāvṛttī2: kharavasānayor visarjanīyaḥ 8.3.15 raḥ iti vartate. rephāntasya padasya khari p   See More

Nyāsa2: kharavasānayorvisarjanīyaḥ. , 8.3.15 yadyatra padasyeti viśeṣaṇavaṣṭhī st()--p   See More

Laghusiddhāntakaumudī1: khari avasāne ca padāntasāya rephasya visargaḥ. (saṃpuṃkānāṃ so vaktavyaḥ). saṃ Sū #93   See More

Laghusiddhāntakaumudī2: kharavasānayorvisarjanīyaḥ 93, 8.3.15 khari avasāne ca padāntasāya rephasya visa   See More

Bālamanoramā1: iti rephasyeti. upācrchatītyatra ārityekādeśasya pūrvantavattvena rephasya pa Sū #77   See More

Bālamanoramā2: kharavasānayorvisarjanīyaḥ 77, 8.3.15 iti rephasyeti. upācrchatītyatra ārityekād   See More

Tattvabodhinī1: na visarga iti. etacca `sukhārta'ityādāvapi bodhyam. Sū #64

Tattvabodhinī2: kharavasānayorvisarjanīyaḥ 64, 8.3.15 na visarga iti. etacca "sukrta&quot   See More

1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents


Examples2:

vṛkṣaśchādayati, plakṣaśchādayati, vṛkṣastarati, plakṣastarati avasāne - vṛkṣaḥ, plakṣaḥ


Research Papers and Publications


Discussion and Questions