1/6:dīrghoccāraṇam kimartham na riṅ ṛtaḥ iti eva ucyate |
2/6:kā rūpasiddhiḥ : mātrīyati , pitrīyati |
3/6:akṛtsārvadhātukayoḥ iti dīrghatvam bhaviṣyati |
4/6:evam tarhi siddhe sati yat dīrghoccāraṇam karoti tat jñāpayati ācāryaḥ bhavati eṣā paribhāṣā aṅgavṛtte punaḥ vṛttau avidhiḥ niṣṭhitasya iti |
5/6:kim etasya jñāpane prayojanam |
6/6:pibeḥ guṇapratiṣedhaḥ coditaḥ saḥ na vaktavyaḥ bhavati

ṛkārāntasya aṅgasya akṛdyakāre asārvadhātuke yakāre cvau ca parato rīṅityayam ādeśo bhavati. mātrīyati. mātrīyate. pitrīyati. pitrīyate. cekrīyate. mātrībhūtaḥ. kṅiti ityetan nivṛttam, tena iha api bhavati, piturāgataṃ pitryam. ṛta iti taparakaraṇaṃ kim? cekīryate. nijegilyate.

rīṅṛtaḥ 7.4.27 ṛkārāntasya aṅgasya akṛdyakāre asārvadhātuke yakāre cvau ca parato rīṅityayam ādeśo bhavati. mātrīyati. mātrīyate. pitrīyati. pitrīyate. cekrīyate. mātrībhūtaḥ. kṅiti ityetan nivṛttam, tena iha api bhavati, piturāgataṃ pitryam. ṛta iti taparakaraṇaṃ kim? cekīryate. nijegilyate.

rīḍṛtaḥ. , 7.4.27 yigrahaṇamanuvatrtate, akṛtsārvadhātukayoriti ca. "mātrīyati" iti. "supa ātmanaḥ kyac()" 3.1.8. "pitrīyate" iti. "karttuḥ kyaṅ salopaśca" 3.1.11 iti kyaṅ(). "cekrīyate" iti. karoteryaṅ(). "pitryam()" iti. "pituryacca" 4.3.79 iti yatpratyayaḥ; rīṅādeśe kṛte "yasyeti ca" 6.4.148 itīkāralopaḥ. kathaṃ punaḥ kṅitotyucayamāne tatrādeśo bhavati? ityāha--"kṅitītyetadiha nivṛttam()" iti. yadyevaṃ yigrahaṇasyāpi nivṛttiḥ prāpnoti, tadekayoganirdiṣṭatvāt()? naitadasti; svaritatvapratibaddhā hi śabdānāmanuvṛttiḥ. iha ca yigrahaṇasyaiva svaritatvaṃ pratijñāyata iti tadevānuvatrtate, kṅidgrahaṇasya svaritatvaṃ na pratijñāyata iti na tadihānuvatrtate. "cekīryate" iti. "kṛ vikṣepe" (dhā.pā.1409), "ṛta iddhātoḥ" 7.1.100 itīttve raparatvam(). "hali ca" 8.2.77 iti dīrghaḥ. "nijegilyate" iti. "gṛ? nigaraṇe" (dhā.pā.1410), "lupasada" 3.1.24 ityādinā yaṅ(), "yo yaṅi" 8.2.20 iti latvaṃ rephasya. atha dīrghagrahaṇaṃ kimartham(), na riṅityevocyeta, "akṛtsārvadhātukayoḥ" 7.4.25 itidīrghatvenaiva siddhamiti, tatrāpyayamarthaḥ--uttarasūtre punā riṅgrahaṇaṃ na katrtavyaṃ bhavati, etadeva hi tatrānuvarttiṣyate? na sidhyati; nāprāpte dīrghatve riṅārabhyamāṇastasya bādhakaḥ syāt(). bhavatu nāma ṛkārasya yo dīrghastasya bādhakaḥ, yastu kṛta ādeśe sthānyantarasya prāpnoti tasya kathaṃ bādhakaḥ, na hrasmin? prāpte riṅārabhyate? evaṃ tarhi mandadhiyāṃ sukhapratipattyartha dīrghoccāraṇam(). ṅakāro'ntyādeśārthaḥ॥

akṛdyakāre asārvadhātuke yakāre cvau ca pare ṛdantāṅgasya rīṅādeśaḥ. yasyeti ca. pitryam. uṣasyam..

rīṅ ṛtaḥ 1048, 7.4.27 akṛdyakāre asārvadhātuke yakāre cvau ca pare ṛdantāṅgasya rīṅādeśaḥ. yasyeti ca. pitryam. uṣasyam॥

rīṅṛtaḥ. aṅgasyetyadhikṛtam ṛtā viśeṣyate. tadantavidhiḥ. `ayaṅ yi kṅitī'tyato yītyanuvartate. `akṛtsārvadhātukayo'rityato'kṛtsārvadhātukayoriti, `cvau ce'ti sūtraṃ ca, tadāha–akṛdityādinā. pitryamiti. pitaro devatā asyeti vigrahaḥ. yati pitṛśabdasya rīṅ. `ṅicce'tyantādeśaḥ. `yasyeti ceti īkāralopaḥ. kyaci pitrīyatītyādau `aṅgakārye kṛte punarnāṅgakārya'miti vacanāt `akṛtsārvadātukayo'riti dīrghe aprāpte īkāroccāraṇam. uṣasyamiti. uṣaḥ devatā asyeti vigrahaḥ. bhatvena padatvā'bhāvātsakārasya na rutvādi. dyāvāpṛthivī. dyāvāpṛthivī, śunāsīra, marutvat, agnīṣoma, vāstoṣpati, gṛhamedha-etebhyaḥ-cho yacca syādityarthaḥ. aṇaḥ, patyuttarapadaṇyasya cāpavādaḥ.

rīṅṛtaḥ 1215, 7.4.27 rīṅṛtaḥ. aṅgasyetyadhikṛtam ṛtā viśeṣyate. tadantavidhiḥ. "ayaṅ yi kṅitī"tyato yītyanuvartate. "akṛtsārvadhātukayo"rityato'kṛtsārvadhātukayoriti, "cvau ce"ti sūtraṃ ca, tadāha--akṛdityādinā. pitryamiti. pitaro devatā asyeti vigrahaḥ. yati pitṛśabdasya rīṅ. "ṅicce"tyantādeśaḥ. "yasyeti ceti īkāralopaḥ. kyaci pitrīyatītyādau "aṅgakārye kṛte punarnāṅgakārya"miti vacanāt "akṛtsārvadātukayo"riti dīrghe aprāpte īkāroccāraṇam. uṣasyamiti. uṣaḥ devatā asyeti vigrahaḥ. bhatvena padatvā'bhāvātsakārasya na rutvādi. dyāvāpṛthivī. dyāvāpṛthivī, śunāsīra, marutvat, agnīṣoma, vāstoṣpati, gṛhamedha-etebhyaḥ-cho yacca syādityarthaḥ. aṇaḥ, patyuttarapadaṇyasya cāpavādaḥ.

rīṅṛtaḥ. aṅgavṛttaparibhāṣayā `akṛtsārve'ti dīrgho na pravartata iti dīrghagrahaṇamityāhuḥ. yasyeti ceti. `pitrīyatī'tyatra rūṅ?vidhiḥ sāvakāśa iti bhāvaḥ. uṣasyamiti uṣas?śabdaḥ strīliṅgo divo duhitaraṃ devatāṃ brāvīti.

rīṅṛtaḥ 998, 7.4.27 rīṅṛtaḥ. aṅgavṛttaparibhāṣayā "akṛtsārve"ti dīrgho na pravartata iti dīrghagrahaṇamityāhuḥ. yasyeti ceti. "pitrīyatī"tyatra rūṅ()vidhiḥ sāvakāśa iti bhāvaḥ. uṣasyamiti uṣas()śabdaḥ strīliṅgo divo duhitaraṃ devatāṃ brāvīti.