Kāśikāvṛttī1:
mideraṅgasya iko guṇo bhavati śiti pratyaye parataḥ. medyati, medyataḥ, medyanti
See More
mideraṅgasya iko guṇo bhavati śiti pratyaye parataḥ. medyati, medyataḥ, medyanti. śiti
ityeva, midyate.
Kāśikāvṛttī2:
mider guṇaḥ 7.3.82 mideraṅgasya iko guṇo bhavati śiti pratyaye parataḥ. medyati
See More
mider guṇaḥ 7.3.82 mideraṅgasya iko guṇo bhavati śiti pratyaye parataḥ. medyati, medyataḥ, medyanti. śiti ityeva, midyate.
Nyāsa2:
miderguṇaḥ. , 7.3.82 "ñimidā snehane" (dhā.pā.743,1243) iti bhauvādiko
See More
miderguṇaḥ. , 7.3.82 "ñimidā snehane" (dhā.pā.743,1243) iti bhauvādiko daivādikaśca, tatra divāderiha grahaṇam(); itarasva hraṅittvācchapaḥ "pugantalaghūpadhasya ca" 7.3.86 ityevaṃ guṇaḥ siddhaḥ. "midyate" iti. "bhāvakarmaṇoḥ" 1.2.13 ityātmanepadam(), "sārvadhātuke yak()" 3.1.67॥
Bālamanoramā1:
`mimide' ityatra liṭaḥ `asaṃyogā'diti kittve'pi guṇaṃ śaṅkitumāha–
mi Sū #185
See More
`mimide' ityatra liṭaḥ `asaṃyogā'diti kittve'pi guṇaṃ śaṅkitumāha–
miderguṇaḥ. `mide'rityavayavaṣaṣṭhī. guṇaśrutyā `iko guṇavṛddhī' iti paribhāṣayā ika
ityupatiṣṭhate, `ṣṭhivuklamucamāṃ śiti' ityataḥ śitītyanuvartate. ś cāsāvicceti
karmadhārayaḥ. tena ca adhikṛtā'ṅgākṣiptaḥ pratyayo viśeṣyate. tadādividhiḥ.
itsaṃjñaśakārādau pratyaye pare iti labhyate. tadāha–miderityādinā. daivādikamideḥ
śyani medyate ityādyudāharaṇam. ś it yasyeti bahuvrīhimāśritya śiti pratyaye
pare mideriko guṇa ityeva kuto na vyākhyāyata ityāśaṅkya mimide ityatra
guṇā'bhāvārthamitsaṃjñakaśākārādāviti vyākhyeyamityabhipretyāha–eśa
ādiśittvābhāvāditi. ñiṣvideti. ṣopadeśo'yam. aniṭsu svidyeti
śyanvikaraṇasyaiva grahaṇādayaṃ seṭ. ruca dīptāvabhiprītau ceti. abhiprītiḥ-
prītiviṣayībhavanam. dīptau udāharata–rocate sūrya iti. prakāśata ityarthaḥ. abhiprītau
udāharati– haraye rocate bhaktiriti. bhaktirharyāśritaprītiviṣayo bhavatītyarthaḥ.
`rucyarthānā'miti saṃpradānatvāccaturthī. kṣubha saṃcalane iti. kṣobhate. kṣubhyatīti
divādau. kṣubhnātīti kryādau. ṇabhadhāturṇopadeśa nabhate. ādyo'bhāve ceti.
cātsaṃcalane'pi. tatra abhāvārthakasya prayogaṃ darśayati– nabhantāmanyake same iti.
mantro'yam. nanvatra mantre ṇabherhiṃsārthakatvameva kuto na syāditya āha–mā
bhūvannanyake sarve iti. `nabhantā'mityasya vivaraṇaṃ– bhā bhūvanniti. na bhavantītyarthaḥ.
`same'ityasya vivaraṇaṃ– sarve iti. niruktamiti. vedavyākhyānātmako yāskapraṇīto
granthaviśeṣo niruktam. ruāṃsu dhvaṃsu bhraṃsu iti. trayo nopadhā iti bhāvaḥ.
nāruāsaditi. `nāruāṃsa' dityapapāṭhaḥ. nacā'ruāṃsaditi laṅo rūpamiti bhramitavyaṃ, tatra
parasmaipadā'saṃbhavāt. ruāmbhudāturakāramadhyaḥ. vṛtu vartane iti. udit ṛdupadhaḥ seṭkaḥ.
vartate iti. śapi guṇe raparatvam. vavṛte iti. `asaṃyogā'diti kittvādguṇā'bhāve
dvitve uradattve raparatve halādiśeṣe rūpam. luṭi–vartitā.
Bālamanoramā2:
miderguṇaḥ 185, 7.3.82 "mimide" ityatra liṭaḥ "asaṃyogā"diti
See More
miderguṇaḥ 185, 7.3.82 "mimide" ityatra liṭaḥ "asaṃyogā"diti kittve'pi guṇaṃ śaṅkitumāha--miderguṇaḥ. "mide"rityavayavaṣaṣṭhī. guṇaśrutyā "iko guṇavṛddhī" iti paribhāṣayā ika ityupatiṣṭhate, "ṣṭhivuklamucamāṃ śiti" ityataḥ śitītyanuvartate. ś cāsāvicceti karmadhārayaḥ. tena ca adhikṛtā'ṅgākṣiptaḥ pratyayo viśeṣyate. tadādividhiḥ. itsaṃjñaśakārādau pratyaye pare iti labhyate. tadāha--miderityādinā. daivādikamideḥ śyani medyate ityādyudāharaṇam. ś it yasyeti bahuvrīhimāśritya śiti pratyaye pare mideriko guṇa ityeva kuto na vyākhyāyata ityāśaṅkya mimide ityatra guṇā'bhāvārthamitsaṃjñakaśākārādāviti vyākhyeyamityabhipretyāha--eśa ādiśittvābhāvāditi. ñiṣvideti. ṣopadeśo'yam. aniṭsu svidyeti śyanvikaraṇasyaiva grahaṇādayaṃ seṭ. ruca dīptāvabhiprītau ceti. abhiprītiḥ- prītiviṣayībhavanam. dīptau udāharata--rocate sūrya iti. prakāśata ityarthaḥ. abhiprītau udāharati-- haraye rocate bhaktiriti. bhaktirharyāśritaprītiviṣayo bhavatītyarthaḥ. "rucyarthānā"miti saṃpradānatvāccaturthī. kṣubha saṃcalane iti. kṣobhate. kṣubhyatīti divādau. kṣubhnātīti kryādau. ṇabhadhāturṇopadeśa nabhate. ādyo'bhāve ceti. cātsaṃcalane'pi. tatra abhāvārthakasya prayogaṃ darśayati-- nabhantāmanyake same iti. mantro'yam. nanvatra mantre ṇabherhiṃsārthakatvameva kuto na syāditya āha--mā bhūvannanyake sarve iti. "nabhantā"mityasya vivaraṇaṃ-- bhā bhūvanniti. na bhavantītyarthaḥ. "same"ityasya vivaraṇaṃ-- sarve iti. niruktamiti. vedavyākhyānātmako yāskapraṇīto granthaviśeṣo niruktam. ruāṃsu dhvaṃsu bhraṃsu iti. trayo nopadhā iti bhāvaḥ. nāruāsaditi. "nāruāṃsa" dityapapāṭhaḥ. nacā'ruāṃsaditi laṅo rūpamiti bhramitavyaṃ, tatra parasmaipadā'saṃbhavāt. ruāmbhudāturakāramadhyaḥ. vṛtu vartane iti. udit ṛdupadhaḥ seṭkaḥ. vartate iti. śapi guṇe raparatvam. vavṛte iti. "asaṃyogā"diti kittvādguṇā'bhāve dvitve uradattve raparatve halādiśeṣe rūpam. luṭi--vartitā.
Tattvabodhinī1:
miderguṇaḥ. `ṣṭhivuklamucamā'mityataḥ śitītyanuvartate. tatra śaścāsau icc Sū #158
See More
miderguṇaḥ. `ṣṭhivuklamucamā'mityataḥ śitītyanuvartate. tatra śaścāsau icceti
karmadārayātsamaptamī. aṅgākṣiptapratyayastu viśeṣyaḥ. tena `yasminvidhi'riti
tadādividhiḥ pravartate. tadāha– itsaṃjñakaśakārādāviti. ādiśittvābhāvāditi. medyati
medyata ityādau tu `divādibhya' iti śyana ādiśittvādguṇo bhavatyeva. mimide iti.
`śitī'ti bahuvrīhau tviha syādeva guṇaḥ. tathā pape tasthe ityādau pibādayo'pi
syuriti bhāvaḥ. ñiṣvidā. aniṭkārikāyāṃ svidyatiriti śyanā nirdeśādayaṃ seṭ.
sveditā. svediṣyate. ñikṣvidā ceti. pūrvoktayorevārthayorayamiti bodhyam.
haraye iti. `rucyarthānā'miti saṃpradānasaṃjñāyāṃ caturthī. ghuṭ.parivartanam-
- itastato bhramaṇam. jughuṭe iti. `asaṃyogā'diti kittvādguṇā'bhāvaḥ. kṣubha.
saṃcalanaṃ– prakṛtiviparyāso,manthanaṃ ca. kṣobhate. `kṣubhyatī'ti divādau.
`kṣubhnātī'ti kryādau. nāruāsaditi. `nāruāṃsa'dityapapāṭha eva. na cedaṃ laho rūpaṃ,
tatra parasmaipadā'saṃbhavāditi bhāvaḥ.
Tattvabodhinī2:
miderguṇaḥ 158, 7.3.82 miderguṇaḥ. "ṣṭhivuklamucamā"mityataḥ śitītyanu
See More
miderguṇaḥ 158, 7.3.82 miderguṇaḥ. "ṣṭhivuklamucamā"mityataḥ śitītyanuvartate. tatra śaścāsau icceti karmadārayātsamaptamī. aṅgākṣiptapratyayastu viśeṣyaḥ. tena "yasminvidhi"riti tadādividhiḥ pravartate. tadāha-- itsaṃjñakaśakārādāviti. ādiśittvābhāvāditi. medyati medyata ityādau tu "divādibhya" iti śyana ādiśittvādguṇo bhavatyeva. mimide iti. "śitī"ti bahuvrīhau tviha syādeva guṇaḥ. tathā pape tasthe ityādau pibādayo'pi syuriti bhāvaḥ. ñiṣvidā. aniṭkārikāyāṃ svidyatiriti śyanā nirdeśādayaṃ seṭ. sveditā. svediṣyate. ñikṣvidā ceti. pūrvoktayorevārthayorayamiti bodhyam. haraye iti. "rucyarthānā"miti saṃpradānasaṃjñāyāṃ caturthī. ghuṭ.parivartanam-- itastato bhramaṇam. jughuṭe iti. "asaṃyogā"diti kittvādguṇā'bhāvaḥ. kṣubha. saṃcalanaṃ-- prakṛtiviparyāso,manthanaṃ ca. kṣobhate. "kṣubhyatī"ti divādau. "kṣubhnātī"ti kryādau. nāruāsaditi. "nāruāṃsa"dityapapāṭha eva. na cedaṃ laho rūpaṃ, tatra parasmaipadā'saṃbhavāditi bhāvaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents