Kāśikāvṛttī1: yujerasamāse sarvanāmasthāne parato numāgamo bhavati. yuṅ, yuñjau, yuñjaḥ. asamā See More
yujerasamāse sarvanāmasthāne parato numāgamo bhavati. yuṅ, yuñjau, yuñjaḥ. asamāse iti
kim? aśvayuk, aśvayujau, aśvayujaḥ. yujeḥ iti ikāranirdeśāt yuja samādhau ityasya
grahaṇaṃ na bhavati. yujamāpannā ṛṣayaḥ.
Kāśikāvṛttī2: yujerasamāse 7.1.71 yujerasamāse sarvanāmasthāne parato numāgamo bhavati. yuṅ, See More
yujerasamāse 7.1.71 yujerasamāse sarvanāmasthāne parato numāgamo bhavati. yuṅ, yuñjau, yuñjaḥ. asamāse iti kim? aśvayuk, aśvayujau, aśvayujaḥ. yujeḥ iti ikāranirdeśāt yuja samādhau ityasya grahaṇaṃ na bhavati. yujamāpannā ṛṣayaḥ.
Nyāsa2: yujerasamāse. , 7.1.71 "yuṅa, yuñjau, yuñjaḥ" iti. pūrvavat? kvinnādi. See More
yujerasamāse. , 7.1.71 "yuṅa, yuñjau, yuñjaḥ" iti. pūrvavat? kvinnādi.
"a()āyuk()" iti. a()āṃ yunaktīti "satsūdviṣa" 3.2.61 ityādinā kvip(). kathaṃ yujernubyucyamāne samāse'pi syāt()? tadantavidhinā. kathamatra tadantavidhiḥ? etedeva jñāpakam()--astīha tadantavidhiriti. uktañca--"aṅgādhikāre tasya taduttarapadasya" (pu.pa.vṛ.85) iti vacanāt().
"yujeḥ" ityādi. ikāreṇa nirdeśo hrevamarthaḥ kriyate--yasya yujerikāro'nubandhastasya grahaṇaṃ yathā syāt(), anyasya mā bhūditi. tena "yuja samādhau" (dhā.pā.1177) ityasya grahamaṃ na bhavati, na hi tasyekāro'nubandho'sti. "yujam()" iti. sampadāditvātkvip(). "āpannāḥ" iti. prāptā ityarthaḥ॥
Bālamanoramā1: auṅaḥ śyām `ācchīnadyoḥ' iti vikalpe prāpta–śapśyanornityam.
`ācchīnadyorn Sū #111 See More
auṅaḥ śyām `ācchīnadyoḥ' iti vikalpe prāpta–śapśyanornityam.
`ācchīnadyornum' ityanuvartate. `nābhyastācchatuḥ' ityataḥ śaturityanuvartate.
avayava iti cādhyāhyiyate. tadāha–śapśyanorādityādinā. pacantī iti. auṅaḥ śyāṃ numi
rūpam. pacantīti. jaśśasoḥ śau sarvanāmasthānatvānnumi rūpam. dīvyaditi.
divudhātorlaṭaḥ śatari śyan. `hali ce'ti dīrghaḥ dīvyacchabdātsvamorlugiti bhāvaḥ.
dīvyantī iti. auṅaḥ śyāṃ numi rūpam. `śapśyanoḥ' iti nityaṃ numiti bhāvaḥ.
dīvyantīti. jaśśasoḥ śau sarvanāmasthānatvānnumiti bhāvaḥ. iti tāntāḥ. atha pāntāḥ.
svabiti. su=śobhanāḥ āpo yasmin sarasīti bahuvrīhiḥ. `ṛkpūrabdhūḥ' iti
samāsāntastu na bhavati, ` na pūjanāt' iti niṣedhāt. `dvyantarupasargebhyo'pa ī'diti
na bhavati, tatra `apa' iti kṛtasamāsāntagrahaṇāt. svapśabdātsvamorlugiti bhāvaḥ.
svapī iti. auṅaḥ śyāṃ rūpam. asarvanāmasthānatvānna numiti bhāvaḥ. dīvyantīti.
jaśśasoḥ śau sarvanāmasthānatvānnumiti bhāvaḥ. iti tāntāḥ. atha pāntāḥ. svabiti.
su=śobhanāḥ āpo yasmin sarasīti bahuvrīhiḥ. `ṛkpūrabdhūḥ' iti samāsāntasta#u na
bhavati, `na pūjanāt' iti niṣedhāt. `dvyantarūpasargebhyo'pa ī'diti na bhavati, tatra
`apa' iti kṛtasamāsāntagrahaṇāt. svapśabdātsvamorlugiti bhāvaḥ. svapī iti. auṅaḥ
śyāṃ rūpam. asarvanāmasthānatvānna numiti bhāvaḥ. dīvyantīti. jaśśasoḥ śau svap i
iti sthite, aptṛn' iti dīrghe, jhalantalakṣaṅaṇanumi, anusvāre, parasavarṇe,
svāmpīti vakṣyate. tatra `aptṛn' iti dīrghaṃ bādhitvā paratvānnityatvācca
numi kṛte.ñakārasya upadhātvā'bhāvātkathaṃ dīrgha ityata āha–nityādityādi.
pratipadoktatvāditi. `apatṛn' iti dīrghasya apśabdamuccārya vihitatvādityarthaḥ.
nanu niravakāśatvaṃ pratipadoktatvamiti `chadirupadhibalerḍha'ñiti sūtre `śeṣādvibhāṣe'ti
sūtre ca bhāṣye sthitam. `aptṛn' iti dīrghastu na niravakāśaḥ, `āpa' ityatra
sāvakāśatvāt. ato'tra nityatvātparatvāccā pūrvaṃ numāgame kathaṃ dīrgha
ityāśaṅkya iṣṭāpattyā pariharati–niravakāśatvamityādi. svampīti. dīrghaṃ
bādhitvā numi anusvāraparasavarṇāviti bhāvaḥ. `kecittu `apatṛn' iti dīrghasya
niravakāśatvarūpapratipadoktatvā'bhāve'pi pratipadavidhitvena śīghropasthitikatayā prathamaṃ
pravṛttau `svāmpo'tyeva yuktamityāhuḥ. iti pāntāḥ. atha ṣāntāḥ. dhanuśśabdaṃ
vyutpādayati–dhaneriti. `janerusiḥ' ityata usirityanuvartamāne
`artipṛ?vapiyajitanidhanitapibhyo nit' ityauṇādikasūtreṇa `dhana dhānye'
ityasmāddhātoruspratyaya ityarthaḥ. pratyayāvayatvātsasya ṣatve dhanuṣśabdaḥ.
tasmātsvamorluk. tatra ṣakārasya kathaṃ rutvamityata āha-ṣatvasyeti. dhanuriti.
`rvorupadhāyāḥ' iti dīrghastu na, rephāntasyādhātutvāt. dhanūṃṣīti.
`nasce'tyanusvāraḥ. evaṃ cakṣurhavirādaya iti. `cakṣeśśicca' ityusiḥ. śittvena
sārvadhātukatvāt khśāñādeśo na `arciśucihusṛpi' ityādinā hudhātoris,
`sārvadhātukārdhadhātukayoḥ' iti guṇaḥ, avādeśaḥ. ādinā sarpirādayo grāhrāḥ.
pipaṭhiṣateḥ kvibiti. `paṭha vyaktāyāṃ vāci' san, iṭ dvitvaṃ, halādi śeṣaḥ ,
abhyāsā'kārasya ittvaṃ, pratyayāvayavatvāt ṣatvaṃ, `sanādyantāḥ' iti dhātutvam.
pipaṭhiṣa ityasmāt kvip ato lopaḥ, pipaṭhiṣ ityasmāt svamorluk,
ṣatvasyā'siddhatvādrutvam. etāvatsiddhavatkṛtya āha–rvoriti dīrghe iti.
pipaṭhiṣī iti. auṅaḥ śyāṃ rūpam. sau viśeṣamāha-alla#opasyeti. bebhicchabdanirūpaṇe
vyākhyātametadanupadameva prāk. iti ṣāntāṃ. atha sāntāḥ. paya iti. `payaḥ kṣīraṃ
payo'mbu ce'tyamaraḥ. payāṃsīti. śau num. `sānte'ti dīrghaḥ, anusvāra iti bhāvaḥ.
payobhyāmiti. rutve, `haśi ce'tyuttve, guṇa iti bhāvaḥ.
pumān yasya gṛhasyeti bahuvrīhau, supuṃs?śabdātsvamorluk, saṃyogāntalopaḥ.
saṃpuṃsī iti. auṅaḥ śyāṃ rūpam. supumāṃsīti. śeḥsarvanāmasthānatvāt `puso'suṅ'
ityasuṅ. supum?s i iti sthite, jhalantalakṣaṇanumi, `sāntamahataḥ' iti dīrghaḥ ,
`naśce'tyanusvāraśceti bhāvaḥ. ada iti. adas?śabdāt svamorluk, rutvavisargau,
sāntatvānna mutvam, lukā luptatvāttyadādyatvaṃ neti bhāvaḥ. auṅādāvāha–
vibhaktikāryamiti. tyadādyatvādikamityarthaḥ. utvamatve iti.
`pūrvatrāsiddhimi'ti vibhaktikāryottaramutvamatve ityarthaḥ. amū iti. auṅaḥ śī,
tyadādyatvaṃ, pararūpaṃ, guṇaḥ, ūtvamatve iti bhāvaḥ. amūnīti. ñjaśśasośśiḥ,
tyadādyatvaṃ, pararūpam. ajantatvāt num, upadhādīrghaḥ, ūtvamatve iti bhāvaḥ. iti
sāntāḥ.
Bālamanoramā2: yujerasamāse , 7.1.71 yujerasamāse. "ugidacā"mityataḥ sarvanāmasthāna See More
yujerasamāse , 7.1.71 yujerasamāse. "ugidacā"mityataḥ sarvanāmasthāna ityanuvartate. "idito num dhātoḥ" ityato numiti ca. tadāha--numsyādityādinā. yun j iti sthite prakriyāṃ darśayati--sulopa iti. paratvātpūrvaṃ numi tato halṅyādilopa iti bhāvaḥ. saṃyogāntalopa iti. "jakārasye"ti śeṣaḥ.
Tattvabodhinī1: yujerasamāse. `ugidacā'mityataḥ `sarvanāmasthāne'ityanuvartate. `idit Sū #336 See More
yujerasamāse. `ugidacā'mityataḥ `sarvanāmasthāne'ityanuvartate. `idito num
dhāto'rityato `num'cetyāśayenāha–sarvamāsthāne numsyāditi.
Tattvabodhinī2: yujerasamāse 336, 7.1.71 yujerasamāse. "ugidacā"mityataḥ "sarvanā See More
yujerasamāse 336, 7.1.71 yujerasamāse. "ugidacā"mityataḥ "sarvanāmasthāne"ityanuvartate. "idito num dhāto"rityato "num"cetyāśayenāha--sarvamāsthāne numsyāditi.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents