1/23:atha dhātoḥ iti kimartham |
2/23:abhaitsīt , acchaitsīt |
3/23:numvidhau upadeśivadvacanam pratyayavidhyartham |*
4/23:numvidhau upadeśivadbhāvaḥ vaktavyaḥ |
5/23:upadeśāvasthāyām num bhavati iti vaktavyam |
6/23:kim prayojanam |
7/23:pratyayavidhyartham |
8/23:upadeśāvasthāyām numi kṛte iṣṭaḥ pratyayavidhiḥ yathā syāt |
9/23:kuṇḍā , huṇḍā iti |
10/23:itarathā hi anakāre pratyayaḥ |*
11/23:akriyamāṇe hi upadeśivadbhāve anakāre yaḥ pratyayaḥ prāpnoti saḥ tāvat syāt tasmin avasthite num |
12/23:tatra kaḥ doṣaḥ |
13/23:tatra ayatheṣṭaprasaṅgaḥ |*
14/23:tatra ayatheṣṭam prasajyeta |
15/23:aniṣṭe pratyaye avasthite num |
16/23:aniṣṭasya pratyayasya śravaṇam prasajyeta |
17/23:dhātugrahaṇasāmarthyāt vā tadupadeśe numvidhānam dhātugrahaṇasāmarthyāt vā tadupadeśe dhātūpadeśe num bhaviṣyati |*
18/23:nanu ca anyat dhātugrahaṇasya prayojanam uktam |
19/23:kim |
20/23:abhaitsīt , acchaitsīt iti |
21/23:na etat asti prayojanam |
22/23:prayojanam nāma tat vaktavyam yat niyogataḥ syāt |
23/23:yat ca atra ikāreṇa kriyate akāreṇa api tat śakyam kartum

idito dhātor numāgamo bhavati. kuḍi kuṇḍitā. kuṇḍitum. kuṇḍitavyam. kuṇḍā. huḍi huṇḍitā. huṇḍitum. huṇditavyam. huṇḍā. iditaḥ iti kim? pacati. paṭhati. ayaṃ dhātūpadeśāvasthāyām eva nugāmamo bhavati kuṇḍā, guṇḍā iti, gurośca halaḥ 3-3-103) ityakārapratyayo yathā syāt. tathā hi dhinvikṛṇvyora ca (*3,1.80 iti pratyayavidhāveva numanuṣaktayor grahaṇam. dhātugrahaṇam ca iha kriyate dhātūpadeśakāla eva numāgamo yathā syātityevam artham. tāsisicoriditkāryaṃ na asti ityuccāraṇārtho niranunāsika ikāraḥ paṭhyate. amaṃsta ityevam ādau hi hanaḥ sic 1-2-24 iti kitvavidhānasāmarthyāt nakāralopo na bhavati. mantā ityatra api asiddhavadatrā' bhāt 6-4-22 iti ṭilopasya asiddhatvān nalopo na bhavati. iha kasmān na bhavati, bhettā, dhettā iti? iritāṃ samudāyasyetsaṃjñā iti iditvaṃ na asti. avayavaśo 'pi itsaṃjñāyāṃ satyāṃ goḥ pādānte 7-1-57 ito 'ntagrahaṇam anuvartayitavyam, tenāntedito dhātavo gṛhyante.

idato num dhātoḥ 7.1.58 idito dhātor numāgamo bhavati. kuḍi kuṇḍitā. kuṇḍitum. kuṇḍitavyam. kuṇḍā. huḍi huṇḍitā. huṇḍitum. huṇditavyam. huṇḍā. iditaḥ iti kim? pacati. paṭhati. ayaṃ dhātūpadeśāvasthāyām eva nugāmamo bhavati kuṇḍā, guṇḍā iti, gurośca halaḥ 3.3.103 ityakārapratyayo yathā syāt. tathā hi dhinvikṛṇvyora ca 3.1.80 iti pratyayavidhāveva numanuṣaktayor grahaṇam. dhātugrahaṇam ca iha kriyate dhātūpadeśakāla eva numāgamo yathā syātityevam artham. tāsisicoriditkāryaṃ na asti ityuccāraṇārtho niranunāsika ikāraḥ paṭhyate. amaṃsta ityevam ādau hi hanaḥ sic 1.2.24 iti kitvavidhānasāmarthyāt nakāralopo na bhavati. mantā ityatra api asiddhavadatrā' bhāt 6.4.22 iti ṭilopasya asiddhatvān nalopo na bhavati. iha kasmān na bhavati, bhettā, dhettā iti? iritāṃ samudāyasyetsaṃjñā iti iditvaṃ na asti. avayavaśo 'pi itsaṃjñāyāṃ satyāṃ goḥ pādānte 7.1.57 ito 'ntagrahaṇam anuvartayitavyam, tenāntedito dhātavo gṛhyante.

nandati. nananda. nanditā. nandiṣyati. nandatu. anandat. nandet. nandyāt. anandīt. anandiṣyat. arca pūjāyām.. 9.. arcati..

idito num dhātoḥ 465, 7.1.58 nandati. nananda. nanditā. nandiṣyati. nandatu. anandat. nandet. nandyāt. anandīt. anandiṣyat. arca pūjāyām॥ 9॥ arcati॥

iditaḥ. it = hyasva ikāraḥ, it = itsaṃjñako yasya sa idit, tasyeti vigrahaḥ. itsaṃkedanatadhātorityarthaḥ. tena cakṣiṅādau na doṣaḥ. numi makāra it. ukāra uccāraṇārthaḥ. mittvādantyādacaḥ paraḥ. skundata iti. `naścāpadāntasye'tyanusvāraḥ parasavarṇaḥ. cuskunda iti. liṭi dvitve `śarpūrvāḥ khayaḥ' ityabhyāse kakāraḥ śiṣyate. `kuhoścu'riti tasya kutvena cakāraḥ. \ufffdiādīti. \ufffdautyaṃ–\ufffdautyakaraṇam. akarmaka iti. \ufffdautyasya dhātvarthenopasaṅgrahāditi bhāvaḥ. tataśca `\ufffdāndayati devadattaṃ yajñadatta' ityādau `gatibuddhipratyavasāne'tyādinā'karmakakāryaṃ dvitīyā bhavati. \ufffdotībhavanaṃ vā \ufffdautyam. \ufffdiāndata iti. \ufffdotībhavatītyarthaḥ. iditvānnum. anusvāraparasavarṇau. tatkāraṇabhūto vyāpāraḥ– praṇāmādirabhivādanam. vandata iti. idittvānnum. bhadīti. kalyāṇaṃ–śubhakriyā. sukhaṃ–sukhībhāvaḥ. bhandata iti. idittvānnum babhanda iti. abhyāse bhakārasya jaśbhāvena bakāraḥ. madīti. modaḥ- - santoṣaḥ. madaḥ–garvaḥ. mandata iti. idittvānnum. mamanda iti. numi sati saṃyuktahalmadhyasthatvādettvābhyāsalopau neti bhāvaḥ. spadīti. akarmakaḥ. spandata iti. idittvānnum. paspanda iti. `śarpūrvāḥ khayaḥ' ityabhyāse pakāraḥ śiṣyate. klidīti. paridevanaśabdaṃ vyācaṣṭe– śoka iti. smṛtvā kleśaḥ– śokaḥ. tadāha- - sakarmaka iti. klindate caitramiti. atītaṃ caitraṃ smṛtvā kliśnātītyarthaḥ. idittvānnum. ciklinda iti. abhyāse kakārasya cutvena cakāra iti bhāvaḥ. mudeti. harṣaḥ– tuṣṭiḥ. modata iti. śapi laghūpadhaguṇaḥ. mumuda iti. `asaṃyogalliṭki'diti kitvānna guṇaḥ. dadeti. na mameti tyāgo dānaṃ, na tu dravyatyāgaḥ. tathā sati dhātvarthaupasaṅgrahādakarmakatvāpatteḥ.

idito numa dhātoḥ 106, 7.1.58 iditaḥ. it = hyasva ikāraḥ, it = itsaṃjñako yasya sa idit, tasyeti vigrahaḥ. itsaṃkedanatadhātorityarthaḥ. tena cakṣiṅādau na doṣaḥ. numi makāra it. ukāra uccāraṇārthaḥ. mittvādantyādacaḥ paraḥ. skundata iti. "naścāpadāntasye"tyanusvāraḥ parasavarṇaḥ. cuskunda iti. liṭi dvitve "śarpūrvāḥ khayaḥ" ityabhyāse kakāraḥ śiṣyate. "kuhoścu"riti tasya kutvena cakāraḥ. ()iādīti. ()autyaṃ--()autyakaraṇam. akarmaka iti. ()autyasya dhātvarthenopasaṅgrahāditi bhāvaḥ. tataśca "()āndayati devadattaṃ yajñadatta" ityādau "gatibuddhipratyavasāne"tyādinā'karmakakāryaṃ dvitīyā bhavati. ()otībhavanaṃ vā ()autyam. ()iāndata iti. ()otībhavatītyarthaḥ. iditvānnum. anusvāraparasavarṇau. tatkāraṇabhūto vyāpāraḥ-- praṇāmādirabhivādanam. vandata iti. idittvānnum. bhadīti. kalyāṇaṃ--śubhakriyā. sukhaṃ--sukhībhāvaḥ. bhandata iti. idittvānnum babhanda iti. abhyāse bhakārasya jaśbhāvena bakāraḥ. madīti. modaḥ-- santoṣaḥ. madaḥ--garvaḥ. mandata iti. idittvānnum. mamanda iti. numi sati saṃyuktahalmadhyasthatvādettvābhyāsalopau neti bhāvaḥ. spadīti. akarmakaḥ. spandata iti. idittvānnum. paspanda iti. "śarpūrvāḥ khayaḥ" ityabhyāse pakāraḥ śiṣyate. klidīti. paridevanaśabdaṃ vyācaṣṭe-- śoka iti. smṛtvā kleśaḥ-- śokaḥ. tadāha-- sakarmaka iti. klindate caitramiti. atītaṃ caitraṃ smṛtvā kliśnātītyarthaḥ. idittvānnum. ciklinda iti. abhyāse kakārasya cutvena cakāra iti bhāvaḥ. mudeti. harṣaḥ-- tuṣṭiḥ. modata iti. śapi laghūpadhaguṇaḥ. mumuda iti. "asaṃyogalliṭki"diti kitvānna guṇaḥ. dadeti. na mameti tyāgo dānaṃ, na tu dravyatyāgaḥ. tathā sati dhātvarthaupasaṅgrahādakarmakatvāpatteḥ.

idito num dhātoḥ 81, 7.1.58 madi stuti. modaḥ - saṃtoṣaḥ.mado- garvaḥ. svapnaḥ- ālasyam.