1/7:samāpaḥ īttvapratiṣedhaḥ |*
2/7:samāpaḥ īttvapratiṣedhaḥ vaktavyaḥ |
3/7:samāpam nāma devayajanam |
4/7:aparaḥ āha : īttvam anavarṇāt iti vaktavyam |
5/7:samīpam , antarīpam |
6/7:iha mā bhūt |
7/7:prāpam , parāpam |

dvi antarityetābhyāṃ upasargāc ca uttarasya apityetasya īkārādeśo bhavati. dvīpam. antarīpam. upasargāt nīpam. vīpam. samīpam. samāpa ītve pratiśedho vaktavyaḥ. samāpaṃ nāma devayajanam. apara āha ītvamanavarṇāditi vaktavyam. iha mā bhūt, prāpam, parāpam. apśabdaṃ prati kriyayogābhāvātupasargagrahaṇaṃ prādyupalakṣaṇārtham.

dvyantarupasargebhyo 'pa īt 6.3.97 dvi antarityetābhyāṃ upasargāc ca uttarasya apityetasya īkārādeśo bhavati. dvīpam. antarīpam. upasargāt nīpam. vīpam. samīpam. samāpa ītve pratiśedho vaktavyaḥ. samāpaṃ nāma devayajanam. apara āha ītvamanavarṇāditi vaktavyam. iha mā bhūt, prāpam, parāpam. apśabdaṃ prati kriyayogābhāvātupasargagrahaṇaṃ prādyupalakṣaṇārtham.

dvyantarupasargebhyo'pa īt?. , 6.3.96 "dvīpam()" iti. dvirgatā āpo'sminnityasvapadavigraho bahuvrīhiḥ. yathā--śobhanaṃ mukhamasyāḥ sumukhīti. "ṛkpūrabdhūḥ" 5.4.74 ityādinā'kāraḥ samāsāntaḥ. antargatā āpo'sminnityantarīpam(). saṅgatā vigatā nirgatā āpo'sminniti sapīpam(), vīpam(), nīpam(). "vaktavyam()" iti. vyākhyeyamityarthaḥ. uttaratrāpi vaktavayaśabdasyāyamevārthaḥ. vyākhyānaṃ tvihāpi pūrvavat? "vibhāṣodare" ityato vibhāṣāgrahaṇānuvṛttevryavasthitavibhāṣātvāllabhyate. anyadapi catra vyākhyānaṃ kariṣyāmaḥ. "apśabdaṃ prati" ityādi. iha yaṃ prati kriyāyuktāḥ prādayastaṃ prati gatyupasargasaṃjñakā bhavantīti apśabdasaya tu kriyātvaṃ na sambhavati; dravyavacitvāt(). tasmāt? taṃ prati nāsti kasyacidupasargasaṃjñeti. kriyate cedamupasargagrahaṇam(). tatsāmathryādyatra prāderanyatropasaragatavaṃ dṛṣṭaṃ tadupalakṣaṇārthamupasargagrahaṇaṃ vijñāyate. yadyevam(), antaśabdasya grahaṇaṃ na katrtavyam(), yathaiva hi prādaya upasargagrahaṇena lakṣyante tathāntaḥśabdo'pi, tasyāṅkavidhiṇatvepūpasargatvaṃ dṛṣṭameva? evaṃ tahrrantagrrahaṇena jñāpyate--upasargagrahaṇopalakṣitamīttvamanityamiti. tena samāpam(), parāpam(), prāpamiti siddhaṃ bhavati॥

dvyantarupa. kṛtasamāsāntasyeti. akārapratyayāntasyetyarthaḥ. ebhya iti. dvi antar upasarga-etebhya ityarthaḥ. apasyeti. akārapratyayāntasyā'pśabdasyetyarthaḥ. ītsyāditi. `ādeḥ parasye'ti paribhāṣayā āderakārasyetyarthaḥ. dvayorgatā iti. dvayoḥ pār?sayorgatā āpo yasminniti vigrahaḥ. vyadhikaraṇapado bahuvrīhiḥ. akārapratyayaḥ,īttvaṃ, savarṇadīrghaśca. antarīpamiti. antargatā āpo yasminniti vigrahaḥ. ptīpamiti. pratikūlā āpo yasminniti vigrahaḥ. upasargātparatvādīttvam. samīpamiti. saṅgatā āpo yasminniti vigrahaḥ. upasargātparasyodāharaṇāntaramidam. samāpo devayajanamiti. śrutireṣā. atra upasargātparatvā'bhāvādīttvaṃ neti bhāvaḥ. devā ijyante yasminniti devayajanaṃ yajñabhūmiḥ. `samāpa' iti puṃstvaṃ chāndasam. bhāṣye tu `samāpa īttvaṃ ne'tyuktvā samāpaṃ nāma devayajanamityudāhmatam. tatra samāpaśabdo devayajanaviśeṣavācyeva vivakṣitaḥ, `samīpasamṛddhī'ti nirdeśāt, `samīpa'miti bhāṣye udāharaṇācca. svaviti. śobhanā āpo yasyeti vigrahaḥ. `na pūjanā'diti samāsāntaniṣedhaḥ. akṛtasamāsāntatvādīttvaṃ na. svapī iti. prathama#ādvivacanamidam. avarṇāntādveti. avarṇāntādupasargātparasyā'pasya īttvaṃ vā vaktavyamityarthaḥ. prepaṃ prāpamiti. pragatā āpo yasyeti vigrahaḥ. parepaṃ parāpamiti. parāgatā āpo yasyeti vigrahaḥ.

dvyantarupasargebhyo'pa īt 928, 6.3.96 dvyantarupa. kṛtasamāsāntasyeti. akārapratyayāntasyetyarthaḥ. ebhya iti. dvi antar upasarga-etebhya ityarthaḥ. apasyeti. akārapratyayāntasyā'pśabdasyetyarthaḥ. ītsyāditi. "ādeḥ parasye"ti paribhāṣayā āderakārasyetyarthaḥ. dvayorgatā iti. dvayoḥ pār()sayorgatā āpo yasminniti vigrahaḥ. vyadhikaraṇapado bahuvrīhiḥ. akārapratyayaḥ,īttvaṃ, savarṇadīrghaśca. antarīpamiti. antargatā āpo yasminniti vigrahaḥ. ptīpamiti. pratikūlā āpo yasminniti vigrahaḥ. upasargātparatvādīttvam. samīpamiti. saṅgatā āpo yasminniti vigrahaḥ. upasargātparasyodāharaṇāntaramidam. samāpo devayajanamiti. śrutireṣā. atra upasargātparatvā'bhāvādīttvaṃ neti bhāvaḥ. devā ijyante yasminniti devayajanaṃ yajñabhūmiḥ. "samāpa" iti puṃstvaṃ chāndasam. bhāṣye tu "samāpa īttvaṃ ne"tyuktvā samāpaṃ nāma devayajanamityudāhmatam. tatra samāpaśabdo devayajanaviśeṣavācyeva vivakṣitaḥ, "samīpasamṛddhī"ti nirdeśāt, "samīpa"miti bhāṣye udāharaṇācca. svaviti. śobhanā āpo yasyeti vigrahaḥ. "na pūjanā"diti samāsāntaniṣedhaḥ. akṛtasamāsāntatvādīttvaṃ na. svapī iti. prathama#ādvivacanamidam. avarṇāntādveti. avarṇāntādupasargātparasyā'pasya īttvaṃ vā vaktavyamityarthaḥ. prepaṃ prāpamiti. pragatā āpo yasyeti vigrahaḥ. parepaṃ parāpamiti. parāgatā āpo yasyeti vigrahaḥ.

kṛtasamāsāntasyeti. `yena vidhi'riti sūtre `āpastiṣṭanti svāpastiṣṭhantī'ti bhāṣyāditi bhāvaḥ. antarīpamityādi. antargatāḥ, pratikūlāḥ, saṅgatāścapo asminniti vigrahaḥ. upasargagrahaṇaṃ prāderupalakṣaṇārtham. samāpa iti. anupasargatvānnetvamiti bhāvaḥ. bhāṣye tu `samāpa ītvapratiṣedho vaktavyaḥ'ityuktam. sa ca devayajanarūpaviśeṣārthaparaḥ `samīpasamṛddhī'ti nirdeśāt, `samīpe'miti bhāṣyodāharaṇācceti jñeyam. devayajanamiti. devā ijyante asminniti vyutpattyā yajñabhūmiḥ. svabiti. `na pūjanā'diti samāsāntā'bhāvaḥ.\r\navarṇāntādvā. avarṇāntādveti. `vdyanta'riti sūtre `ītvamanavarṇā'diti vaktavyam. iha mābhūt `prāpaṃ parāpa'miti bhāṣyokteḥ, `gatiśce'ti sūtre `prepaṃ parepa'miti bhāṣyokteśceti bhāvaḥ.

vdyantarūpasargebhyo'pa īt 804, 6.3.96 kṛtasamāsāntasyeti. "yena vidhi"riti sūtre "āpastiṣṭanti svāpastiṣṭhantī"ti bhāṣyāditi bhāvaḥ. antarīpamityādi. antargatāḥ, pratikūlāḥ, saṅgatāścapo asminniti vigrahaḥ. upasargagrahaṇaṃ prāderupalakṣaṇārtham. samāpa iti. anupasargatvānnetvamiti bhāvaḥ. bhāṣye tu "samāpa ītvapratiṣedho vaktavyaḥ"ityuktam. sa ca devayajanarūpaviśeṣārthaparaḥ "samīpasamṛddhī"ti nirdeśāt, "samīpe"miti bhāṣyodāharaṇācceti jñeyam. devayajanamiti. devā ijyante asminniti vyutpattyā yajñabhūmiḥ. svabiti. "na pūjanā"diti samāsāntā'bhāvaḥ.avarṇāntādvā. avarṇāntādveti. "vdyanta"riti sūtre "ītvamanavarṇā"diti vaktavyam. iha mābhūt "prāpaṃ parāpa"miti bhāṣyokteḥ, "gatiśce"ti sūtre "prepaṃ parepa"miti bhāṣyokteśceti bhāvaḥ.