Kāśikāvṛttī1: 
kyaṅi parato mānini ca stiryā bhāṣitapuṃskādanūṅ puṃvat bhavati. enī etāyate.
śy 
See More
kyaṅi parato mānini ca stiryā bhāṣitapuṃskādanūṅ puṃvat bhavati. enī etāyate.
śyenīśyetāyate. mānini darśanīyamānī ayamasyāḥ. darśanīyamāninī iyamasyāḥ. mānino
grahaṇam astryartham asamānādhikaraṇārthaṃ ca. iha tu darśanīyāmātmānaṃ manyate
darśanīyamāninī iti pūrveṇa eva siddham.
Kāśikāvṛttī2: kyaṅmāninoś ca 6.3.36 kyaṅi parato mānini ca stiryā bhāṣitapuṃskādanūṅ puṃvat b See More
kyaṅmāninoś ca 6.3.36 kyaṅi parato mānini ca stiryā bhāṣitapuṃskādanūṅ puṃvat bhavati. enī etāyate. śyenīśyetāyate. mānini darśanīyamānī ayamasyāḥ. darśanīyamāninī iyamasyāḥ. mānino grahaṇam astryartham asamānādhikaraṇārthaṃ ca. iha tu darśanīyāmātmānaṃ manyate darśanīyamāninī iti pūrveṇa eva siddham.
Nyāsa2: kyaṅmāninośca. , 6.3.35 "etāyate, śyetāyate" iti. etaśyetaśabdābhyāṃ & See More
kyaṅmāninośca. , 6.3.35 "etāyate, śyetāyate" iti. etaśyetaśabdābhyāṃ "varṇādanudāttāt? topadhāt? to naḥ" 4.1.39 ["eta()otaśabdābhyām()"--mudritaḥ pāṭhaḥ] ityanena ṅīp(), takārasya nakāraḥ. enīvācarati, śyenīvācarati--"karttuḥ kyaṅ? salopaśca" 3.1.11 iti kyaṅ(), "akṛtsārvadhātukayoḥ7.4.25 iti dīrghatvam(). "ayamasyāṃ darśanīyamānī" ["darśanīyamānī ayamasyāḥ"--kāśikā] iti. darśanīyāmimāṃ manyate'yamiti. "manaḥ" 3.2.82 iti ṇiniḥ. "darśanīyamānanīyamasyāḥ" iti. darśanīyāmimāṃ manyata iti pūrvavaṇṇiniḥ "ṛnnebhyo ṅīp(). 4.1.5 iti ṅīp().
kiṃ punaḥ kāraṇaṃ striyāṃ samānādhikaraṇa ityanuvatrtamāne'striyāmasamānādhikaraṇe ca māninyuttarapade puṃvadbhāva udāhyiyata ityāha--"mānino grahaṇam()" ityādi. kathametajjñāyate? ityāha--"iha tu" ityādi. yadyuttarapadaṃ striyāṃ vartate samānādhikaraṇaṃ ca bhavati--darśanīyāmātmānaṃ manyate darśanīyamāninītyevamādau. tatra yasmāt? "striyāṃ puṃvat()" 6.3.33 ityanenaiva siddham(), ato mānino garahaṇamastryartham(). asamānādhikaraṇāccetyetadavasīyate; anyathā hi tadanarthakaṃ syāt()॥
Bālamanoramā1: kyaṅmāninośca. etayoriti. kyaṅi mānini ca uttarapade parata ityarthaḥ. enoveti. Sū #827 See More
kyaṅmāninośca. etayoriti. kyaṅi mānini ca uttarapade parata ityarthaḥ. enoveti.
etā-citravarṇā. `citraṃ kirmīrakalmāṣaśabalaitāśca karbu`re' ityamaraḥ. etaśabdaḥ
\ufffdotaparyāya iti yājñikāḥ. `varṇādanudātte'ti ṅībnakāraśca. `upamānādācāre'
ityanuvartamāne `kartuḥ kyaṅ salopaśce'ti enīśabdātkyaṅi puṃvattve
ṅībnatvayornivṛttau, `akṛtsārvadhātukayo'riti dīrghe `etāyate' iti rūpamiti bhāvaḥ.
śyenīveti. śyetaśabdaḥ \ufffdotaparyāyaḥ.
`śuklaśubhrasuci\ufffdotaviśadaśyetapāṇḍurāḥ' ityamaraḥ. kyaṅādi pūrvavat. nanu
`striyāḥ puṃva'dityeva māninītyanuttarapade parataḥ puṃvattvasiddhermāningrahaṇaṃ
kimarthamityāśaṅkya māningrahaṇamasamānādhikaraṇārthamastrīliṅgārtha cetyabhipretya
asamānādhikaraṇe pare tāvadudāharati–svabhinnāmiti. darśanīyamāninīti. `darśanīyā'miti
dvitīyānte upapade `supyajātau ṇini'rityanuvṛttau `mana' iti ṇnipratyayaḥ.
upapadasamāsaḥ, subluk. asamānādhikaraṇe'pi māninśabde uttarapade pare anena puṃvattve
ṭāpo nivṛttau `ṛnnebhyaḥ' iti ṅīpi darśanīyamāninīti rūpam. yā tvātmānameva
darśanīyāṃ manyate tasyā darśanīyāyāḥ `striyāḥ puṃva'dityeva puṃvattvaṃ siddhamiti
dhvanayituṃ–`svabhinnā'mityuktam. ekasyā evaṃ darśanīyāyā manadhātvarthaṃ prati
karmatvakartṛtvasaṃbhave'pabi vāstavā'bhedena māninīśabdasamānādhikaraṇyasattvāditi bhāvaḥ.
athā'strīliṅge uttarapade udāharati–darśanīyāmiti. striyāmityanantaramātmānamiti
śeṣaḥ ātmānaṃ yo darśanīyāṃ striyaṃ manyate sa darśanīyamānī caitra ityanvayaḥ. atra
uttarapadavācyasya mānino vastuto darśanīyastrībhede'pi āropitatadabhedamādāya
sāmānādhikaraṇyaṃ yadyapyasti, tathāpi māninśabdasya uttarapadasya
puṃliṅgatvāttasmin pare puṃvattvaṃ na prāptamityanena tadvidhiriti bhāvaḥ.
Bālamanoramā2: kyaṅbhāninośca 827, 6.3.35 kyaṅmāninośca. etayoriti. kyaṅi mānini ca uttarapade See More
kyaṅbhāninośca 827, 6.3.35 kyaṅmāninośca. etayoriti. kyaṅi mānini ca uttarapade parata ityarthaḥ. enoveti. etā-citravarṇā. "citraṃ kirmīrakalmāṣaśabalaitāśca karbu"re" ityamaraḥ. etaśabdaḥ ()otaparyāya iti yājñikāḥ. "varṇādanudātte"ti ṅībnakāraśca. "upamānādācāre" ityanuvartamāne "kartuḥ kyaṅ salopaśce"ti enīśabdātkyaṅi puṃvattve ṅībnatvayornivṛttau, "akṛtsārvadhātukayo"riti dīrghe "etāyate" iti rūpamiti bhāvaḥ. śyenīveti. śyetaśabdaḥ ()otaparyāyaḥ. "śuklaśubhrasuci()otaviśadaśyetapāṇḍurāḥ" ityamaraḥ. kyaṅādi pūrvavat. nanu "striyāḥ puṃva"dityeva māninītyanuttarapade parataḥ puṃvattvasiddhermāningrahaṇaṃ kimarthamityāśaṅkya māningrahaṇamasamānādhikaraṇārthamastrīliṅgārtha cetyabhipretya asamānādhikaraṇe pare tāvadudāharati--svabhinnāmiti. darśanīyamāninīti. "darśanīyā"miti dvitīyānte upapade "supyajātau ṇini"rityanuvṛttau "mana" iti ṇnipratyayaḥ. upapadasamāsaḥ, subluk. asamānādhikaraṇe'pi māninśabde uttarapade pare anena puṃvattve ṭāpo nivṛttau "ṛnnebhyaḥ" iti ṅīpi darśanīyamāninīti rūpam. yā tvātmānameva darśanīyāṃ manyate tasyā darśanīyāyāḥ "striyāḥ puṃva"dityeva puṃvattvaṃ siddhamiti dhvanayituṃ--"svabhinnā"mityuktam. ekasyā evaṃ darśanīyāyā manadhātvarthaṃ prati karmatvakartṛtvasaṃbhave'pabi vāstavā'bhedena māninīśabdasamānādhikaraṇyasattvāditi bhāvaḥ. athā'strīliṅge uttarapade udāharati--darśanīyāmiti. striyāmityanantaramātmānamiti śeṣaḥ ātmānaṃ yo darśanīyāṃ striyaṃ manyate sa darśanīyamānī caitra ityanvayaḥ. atra uttarapadavācyasya mānino vastuto darśanīyastrībhede'pi āropitatadabhedamādāya sāmānādhikaraṇyaṃ yadyapyasti, tathāpi māninśabdasya uttarapadasya puṃliṅgatvāttasmin pare puṃvattvaṃ na prāptamityanena tadvidhiriti bhāvaḥ.
Tattvabodhinī1: kyaṅbhā. etayate ityādi. `kartuḥ kyaṅ salopaśca'.kyaṅi puṃvadbhāve kṛte
et Sū #725 See More
kyaṅbhā. etayate ityādi. `kartuḥ kyaṅ salopaśca'.kyaṅi puṃvadbhāve kṛte
etaśyetayoḥ `akṛtsārve'ti dīrghaḥ. mānin?grahaṇamasamānādhikaraṇārthamastryarthaṃ
cetyāśayena yathākramamudāharati–svābhinnāmityādinā. darśanīyamāninīti. `manaḥ'iti
ṇiniḥ. nāntatvānṅīp. yā tvātmānameva darśanīyāṃ manyate tatra `striyāḥ
puṃva'dityeva siddham. ekasyā api īpsitatamatvavyāpārāśrayatvavivakṣābhedena
karmakartṛtvayoḥ sattve'pi vāstavā'bhedena sāmānādhikaraṇyā'vidhātāditi bhāvaḥ.
Tattvabodhinī2: kyaṅbhāninośca 725, 6.3.35 kyaṅbhā. etayate ityādi. "kartuḥ kyaṅ salopaśca& See More
kyaṅbhāninośca 725, 6.3.35 kyaṅbhā. etayate ityādi. "kartuḥ kyaṅ salopaśca".kyaṅi puṃvadbhāve kṛte etaśyetayoḥ "akṛtsārve"ti dīrghaḥ. mānin()grahaṇamasamānādhikaraṇārthamastryarthaṃ cetyāśayena yathākramamudāharati--svābhinnāmityādinā. darśanīyamāninīti. "manaḥ"iti ṇiniḥ. nāntatvānṅīp. yā tvātmānameva darśanīyāṃ manyate tatra "striyāḥ puṃva"dityeva siddham. ekasyā api īpsitatamatvavyāpārāśrayatvavivakṣābhedena karmakartṛtvayoḥ sattve'pi vāstavā'bhedena sāmānādhikaraṇyā'vidhātāditi bhāvaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents
