Kāśikāvṛttī1: devatāvācināṃ yo dvandvaḥ tatra uttarapade pūrvapadasya ānaṅādeśo bhavati. indrā See More
devatāvācināṃ yo dvandvaḥ tatra uttarapade pūrvapadasya ānaṅādeśo bhavati. indrāvaruṇau.
indrāsomau. indrābṛhaspatī. dvandve iti vartamāne punar dvandvagrahaṇaṃ
prasiddhasahācaryārtham. atyantasahacarite lokavijñāte dvandvam ityetat
nipātyate. tatra ye loke prasiddhasāhacaryā vede ca ye sahavāpanirdiṣṭās teṣām iha
grahaṇaṃ bhavati. tena brahamaprajāpatī, śivavaiśravaṇau ityevam ādau na bhavati. ubhyatra vāyoḥ
pratiṣedho vaktavyaḥ. agnivāyū. vāyvagnī.
Kāśikāvṛttī2: devatādvandve ca 6.3.26 devatāvācināṃ yo dvandvaḥ tatra uttarapade pūrvapadasya See More
devatādvandve ca 6.3.26 devatāvācināṃ yo dvandvaḥ tatra uttarapade pūrvapadasya ānaṅādeśo bhavati. indrāvaruṇau. indrāsomau. indrābṛhaspatī. dvandve iti vartamāne punar dvandvagrahaṇaṃ prasiddhasahācaryārtham. atyantasahacarite lokavijñāte dvandvam ityetat nipātyate. tatra ye loke prasiddhasāhacaryā vede ca ye sahavāpanirdiṣṭās teṣām iha grahaṇaṃ bhavati. tena brahamaprajāpatī, śivavaiśravaṇau ityevam ādau na bhavati. ubhyatra vāyoḥ pratiṣedho vaktavyaḥ. agnivāyū. vāyvagnī.
Nyāsa2: devatādvandve ca. , 6.3.25 anukārārthamavidyāyonisambandhārtha ca vacanam(). nan See More
devatādvandve ca. , 6.3.25 anukārārthamavidyāyonisambandhārtha ca vacanam(). nanu ca "ānaṅṛto dvandve" 6.3.24 ityato dvandvagarahaṇamanuvatrtata eva, tat? kimarthamiha punadrvandvagrahaṇam()? ityāha--"dvandva ityanuvatrtamāne" ityādi. pūrvakaṃ hi dvandvagrahaṇaṃ samāsaviśeṣapratipattyartham(), idaṃ tu prasiddhasāhacaryārtham()--yeṣāṃ loke vede ca prasiddhaṃ sāhacaryameṣāṃ punaḥ--parigraho yatā syādityevamartham(). atha kriyamāṇe'pi punadrvandvagrahaṇe kathamayamartho labhyate? ityāha--"atyantasahacarite" ityādi. "dvandvaṃ rahasyamaryādāvacanavyutkramaṇa" 8.1.15 ityatredamucyate. "atyantasahacarite lokavijñāte dvandvamityetannipātyate" iti. tenāyamartho labhyata iti darśayati. "vede ca ye sahavāpanirdiṣṭāḥ" iti. sahavāpaḥ=sahadānam(), tatra nirdiṣṭāḥ sahavāpanirdiṣṭāḥ ke punarekahavisambandhinaḥ? ya ekaṃ hūyamānaṃ haviḥ prati sampradānatvena nirdiṣṭā ekatra mantre--indrāvaruṇābhyāṃ chāgaṃ havirnirvapāmītyādau, te veditavyāḥ.
"ubhayatri" ityādi. pūrvapadatva uttarapadatve ca sati vāyorānaṅādeśasya pratiṣedho vaktavyo vyākhyeyaḥ. tatredaṃ vyākhyānam()--"vibhāṣā svasṛpatyoḥ" 6.3.23 ityato vibhāṣāgrahaṇamanuvatrtate, sā ca vyavasthitavibhāṣā. tena vāyoruttarapadatve pūrvapadatve ca sati na bhaviṣyatīti॥
Bālamanoramā1: devatādvandve ca. mitrāvaruṇāviti. iha ṛdantatvā'bhāvātpūrveṇā'prāpte
vidhiraya Sū #912 See More
devatādvandve ca. mitrāvaruṇāviti. iha ṛdantatvā'bhāvātpūrveṇā'prāpte
vidhirayam.
satyānaṅaḥ pratiṣedho vaktavya ityarthaḥ. nanu pūrvasūtrāddvandvagrahaṇe'nuvartamāne
punadrvandvagrahaṇaṃ vyarthamityata āha-punariti. nirvāpādau
prasiddhasāhityakadevatāvācakaśabdagrahaṇārthaḥ. teneti.
prasiddhasāhacaryagrahaṇenetyarthaḥ. etaditi. etat=brāhṛprajāpatiyugalaṃ havirbhāgitvena
na vede prasiddhamityarthaḥ. nāpi loke iti. prauḍhivādamātramevedam, `vede ye
sahanirvāpanirdiṣṭāḥ' ityeva bhāṣye darśanāt, lokaprasiddhasāhacaryagrahaṇe
pārvatīparame\ufffdārāvityādāvatiprasaṅgācca.
Bālamanoramā2: devatādvandve ca 912, 6.3.25 devatādvandve ca. mitrāvaruṇāviti. iha ṛdantatvā'bh See More
devatādvandve ca 912, 6.3.25 devatādvandve ca. mitrāvaruṇāviti. iha ṛdantatvā'bhāvātpūrveṇā'prāpte vidhirayam. vāyuśabdeti. vāyuśabdasya pūrvapadatvenottarapadatvena vā prayoge satyānaṅaḥ pratiṣedho vaktavya ityarthaḥ. nanu pūrvasūtrāddvandvagrahaṇe'nuvartamāne punadrvandvagrahaṇaṃ vyarthamityata āha-punariti. nirvāpādau prasiddhasāhityakadevatāvācakaśabdagrahaṇārthaḥ. teneti. prasiddhasāhacaryagrahaṇenetyarthaḥ. etaditi. etat=brāhṛprajāpatiyugalaṃ havirbhāgitvena na vede prasiddhamityarthaḥ. nāpi loke iti. prauḍhivādamātramevedam, "vede ye sahanirvāpanirdiṣṭāḥ" ityeva bhāṣye darśanāt, lokaprasiddhasāhacaryagrahaṇe pārvatīparame()ārāvityādāvatiprasaṅgācca.
Tattvabodhinī1: devatā. anṛkārāntārthamavidyāyonisambandhārthaṃ ca vacanam. Sū #788
Tattvabodhinī2: devatādvandve ca 788, 6.3.25 devatā. anṛkārāntārthamavidyāyonisambandhārthaṃ ca See More
devatādvandve ca 788, 6.3.25 devatā. anṛkārāntārthamavidyāyonisambandhārthaṃ ca vacanam.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents