1/16:katham idam vijñāyate |
2/16:dā iti etasmin takārādau , āhosvit dā iti etasmin takārānte iti |
3/16:kim ca ataḥ |
4/16:yadi vijñāyate takārādau iti nīttā vittā , atra na prāpnoti |
5/16:atha vijñāyate takārānte iti sudattam pratidattam atra api prāpnoti |
6/16:yathā icchasi tathā astu |
7/16:astu tāvat takārādau iti |
8/16:katham nīttā vittā |
9/16:cartve kṛte bhaviṣyati |
10/16:asiddham cartvam |
11/16:tasya asiddhatvāt na prāpnoti |
12/16:āśrayāt siddhatvam bhaviṣyati |
13/16:atha vā punaḥ astu takārānte iti |
14/16:katham sudattam pratidattam |
15/16:na etat takārāntam |
16/16:thakārāntam etat |

dā ityetasya yaḥ takārādirādeśaḥ tasmin parataḥ igantasya upasargasya dīrgho bhavati. nīttam. vīttam. parīttam. aca upasargāt taḥ 7-4-47 ityantasya yadyapi takāraḥ kriyate tathāpi cartvasyāśrayāt siddhatvam iti takārādir bhavati. ikaḥ ityeva, prattam. avattam. daḥ iti kim? vitīrṇam. nitīrṇam. ti iti kim? sudattam.

das ti 6.3.124 dā ityetasya yaḥ takārādirādeśaḥ tasmin parataḥ igantasya upasargasya dīrgho bhavati. nīttam. vīttam. parīttam. aca upasargāt taḥ 7.4.47 ityantasya yadyapi takāraḥ kriyate tathāpi cartvasyāśrayāt siddhatvam iti takārādir bhavati. ikaḥ ityeva, prattam. avattam. daḥ iti kim? vitīrṇam. nitīrṇam. ti iti kim? sudattam.

dasti. , 6.3.123 "dā" ityetasya yastakārādirādeśaḥ" iti. etena sthānyādeśasambandhe "daḥ" ityeṣā ṣaṣṭhīti vijñāyate. "vīttam()" iti. dadāterniṣṭhāyāṃ rūpam(). nanu catra takārādirādeśaḥ paro na sambhavatyeva, tathā hi--yastāvat? "aca upasargāttaḥ" 7.4.47 iti takāra saḥ "alontyasya" 1.1.51 iti vacanādantyasya kriyate, sa ca varṇāntaro vyavadhānādanantarastakāraḥ paro na sambhavati; yo'pi "khari ca" 8.4.54 iti dakārasaya takāro vidhīyate, so'pina sambhavatyeva; dīrghatve katrtavye catrvasyāsiddhatvenāvidyamānatvādityata āha--"aca upasargāttaḥ" ityādi. āśrayaṇamāśrayaḥ=aṅgīkaraṇam(). "dā" ityatra yasatakārādirādeśaḥ, tasmin? parata igantasyopasargasya dīrgho bhavatīti brāuvatā catrvamāśritam(), na hranyathā takārādirādeśaḥ paraḥ sambhavati. tasmāt? catrvasyāśrayaṇāt? siddham(). atastakārādirādeśo bhavatīti. "nitīrṇam()" iti. "tṛ? plavanataraṇayoḥ" (dā.pā.969) "ṛta id? dhātoḥ" 7.1.100 itīttvam(), "hali ca" 8.2.77 iti dīrghaḥ. "aṭkupvāṅ()" 8.4.2 ityādinā ṇatvam(). "sudattam()" iti. "do dadghoḥ" 7.4.46 ityatra-- "avadattaṃ vidattaṃ ca prādattaṃ cādikarmaṇi. sudattamanudattaṃ ca nidattamiti ceṣyate"॥ tyanayeṣṭa()ā dadāterdadādeśa-॥

dasti. `ikaḥ kāśe' ityata ika iti, `upasargasya ghañyamanuṣye' ityata upasargasyeti , `ḍhralope' ityato dīrgha iti cānuvartate. uttarapade ityadhikṛtaṃ tītyanena viśeṣyate. tadādividhiḥ. da iti ṣaṣṭhī ti ityatrānveti. tathā ca dādhātorādeśo yastakārastadādau uttarapade iti labhyate. tadāha– igantatyādi. nanu ni dāta ta iti sthite `aca upasargāttaḥra' iti dakārādākāsya takāre dakārasya `khari ce'ti cartve prakṛtasūtreṇa upasargasya dīrghe nīttmiti rūpaṃ vakṣyati, tadayuktam, dīrghe kartavye cattrvasyā'siddhatve dādeśe takārādyuttarapadatvā'bhāvādityata āha- - cattrvamāśrayātsiddhamiti. dādeśatakāramāśritya vidhiyamāne dīrghe cartvaṃ nā'siddhaṃ, catrvasiddhaṃ takāramāśritya vidhibalādityartha-. sūttamiti tu cintyam, `gatiśce'ti sūtrabhāṣyavārtikayoḥ sudattamityatra `aca upasargāttaḥ' iti tatve kartavye sorupasargatvaṃ neti prapañcitam. atha dheṅgāpādhutabhyaḥ kte āha- - ghumāstheti. dhītamiti. `dadhāterhiḥ' ityatra śluvikaraṇagrahaṇānna hibhāvaḥ.

dasti 885, 6.3.123 dasti. "ikaḥ kāśe" ityata ika iti, "upasargasya ghañyamanuṣye" ityata upasargasyeti , "ḍhralope" ityato dīrgha iti cānuvartate. uttarapade ityadhikṛtaṃ tītyanena viśeṣyate. tadādividhiḥ. da iti ṣaṣṭhī ti ityatrānveti. tathā ca dādhātorādeśo yastakārastadādau uttarapade iti labhyate. tadāha-- igantatyādi. nanu ni dāta ta iti sthite "aca upasargāttaḥra" iti dakārādākāsya takāre dakārasya "khari ce"ti cartve prakṛtasūtreṇa upasargasya dīrghe nīttmiti rūpaṃ vakṣyati, tadayuktam, dīrghe kartavye cattrvasyā'siddhatve dādeśe takārādyuttarapadatvā'bhāvādityata āha-- cattrvamāśrayātsiddhamiti. dādeśatakāramāśritya vidhiyamāne dīrghe cartvaṃ nā'siddhaṃ, catrvasiddhaṃ takāramāśritya vidhibalādityartha-. sūttamiti tu cintyam, "gatiśce"ti sūtrabhāṣyavārtikayoḥ sudattamityatra "aca upasargāttaḥ" iti tatve kartavye sorupasargatvaṃ neti prapañcitam. atha dheṅgāpādhutabhyaḥ kte āha-- ghumāstheti. dhītamiti. "dadhāterhiḥ" ityatra śluvikaraṇagrahaṇānna hibhāvaḥ.

dasti. `ikaḥ kāśe' ityata `ika' iti, `upasargasya ghañī'tyata upasargasyeti, `ḍhralope pūrvasye'tyato dīrgha iti cānuvartate. `aluguttarapade' ityato'nuvṛttasyottarapade ityasya tīti viśeṣaṇaṃ. `yasminvidhi'riti tadādividhiḥ, tadetatsakalamabhipretya vyācaṣṭe– igantopasargasyetyādinā. nanu cattrvasyā'siddhatvāddādeśatakāro nāstītyata āha– āśrayātsiddhamiti. `ato ro'rityutvaṃ prati rutvavaditi bhāvaḥ. dhītamiti. `dadhāterhi'rityatra lugvikaraṇasya nirdeśāt gheṭ pāna iti bhvāderhirna bhavati, nāpi dat `do daddho'riti da ityupādānāditi bhāvaḥ.

dasti 729, 6.3.123 dasti. "ikaḥ kāśe" ityata "ika" iti, "upasargasya ghañī"tyata upasargasyeti, "ḍhralope pūrvasye"tyato dīrgha iti cānuvartate. "aluguttarapade" ityato'nuvṛttasyottarapade ityasya tīti viśeṣaṇaṃ. "yasminvidhi"riti tadādividhiḥ, tadetatsakalamabhipretya vyācaṣṭe-- igantopasargasyetyādinā. nanu cattrvasyā'siddhatvāddādeśatakāro nāstītyata āha-- āśrayātsiddhamiti. "ato ro"rityutvaṃ prati rutvavaditi bhāvaḥ. dhītamiti. "dadhāterhi"rityatra lugvikaraṇasya nirdeśāt gheṭ pāna iti bhvāderhirna bhavati, nāpi dat "do daddho"riti da ityupādānāditi bhāvaḥ.