Kāśikāvṛttī1: pūrvaśade uttarapade bhūtapūrvavācini tatpuruṣe samāse pūrvapadaṃ prakṛtisvaraṃ See More
pūrvaśade uttarapade bhūtapūrvavācini tatpuruṣe samāse pūrvapadaṃ prakṛtisvaraṃ bhavati.
āḍhyo bhūtapūrvaḥ āḍhyapūrvaḥ. pūrvaśabdo vṛttiviṣaye bhūtapūrve vartate, tatra
viśeṣaṇaṃ viśeṣyeṇa iti samāsaḥ, mayūravyaṃsakādirvā draṣṭavyaḥ. darśanīyapūrvaḥ.
sukumārapūrvaḥ. bhūtapūrve iti kim? paramapūrvaḥ. uttamapūrvaḥ. atra pramaścāsau
pūrvaśca iti samāso, na tu paramo bhūtapūrvaḥ iti. tathā hi sati udāharaṇam eva bhavati.
Kāśikāvṛttī2: pūrve bhūtapūrve 6.2.22 pūrvaśade uttarapade bhūtapūrvavācini tatpuruṣe samāse See More
pūrve bhūtapūrve 6.2.22 pūrvaśade uttarapade bhūtapūrvavācini tatpuruṣe samāse pūrvapadaṃ prakṛtisvaraṃ bhavati. āḍhyo bhūtapūrvaḥ āḍhyapūrvaḥ. pūrvaśabdo vṛttiviṣaye bhūtapūrve vartate, tatra viśeṣaṇaṃ viśeṣyeṇa iti samāsaḥ, mayūravyaṃsakādirvā draṣṭavyaḥ. darśanīyapūrvaḥ. sukumārapūrvaḥ. bhūtapūrve iti kim? paramapūrvaḥ. uttamapūrvaḥ. atra pramaścāsau pūrvaśca iti samāso, na tu paramo bhūtapūrvaḥ iti. tathā hi sati udāharaṇam eva bhavati.
Nyāsa2: pūrvo bhūtapūrve. , 6.2.22 "āḍha()o bhūtapūrvaḥ" iti. yaḥ pūrvamāḍha() See More
pūrvo bhūtapūrve. , 6.2.22 "āḍha()o bhūtapūrvaḥ" iti. yaḥ pūrvamāḍha() āsīt? sa evamucyate. samāse gamyamānārthatvādbhūtaśabdo na prayajyate, yathā--dadhyodana ityatropasiktaśabdaḥ.
"paramapūrvaḥ" iti. atra "sanmahat()" 2.1.60 ityādinā samāsaḥ. "atra paramaścāsau pūrvaśceti samāsaḥ" iti. itikaraṇo'rthanirdeśārthaḥ. paramaścasau pūrvaśceti yo'yaṃ vākyārthaḥ pūjyamānatālakṣaṇaḥ, tasminniha pratyudāharaṇe samāsa ityarthaḥ. "na tu paramo bhūtaḥ" iti. tuśabdo'vadhāraṇe. paramo bhūtapūrva iti yo'yaṃ vākyārthaḥ paramapūrvakālalakṣaṇaḥ, tasminnevātara samāsa ityarthaḥ. kiṃ kāraṇam()? ityāha--"tathā ca" ityādi. caśabdo hi hītyarthe. ayaṃ samāso na bhavati. evaṃ satyadāharaṇamevedaṃ bhavati, na pratyudāharaṇam(), pūrvaśabdasya bhūtapūrvavācitvāt(). yastu prāyeṇa pustakeṣu pāṭho'tra "paramaścāsau bhūtapūrvaśceti vigraho na tu paramo bhūtapūrvaḥ" iti; sa pramādapāṭho veditavyaḥ; vākyadvaye'pi bhūtapūrvayorgamyamānatvāt()॥
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents