Kāśikāvṛttī1:
hrasvo 'nto yasya tadidaṃ hrasvāntam uttarapadaṃ samāso vā, tatra antyāt pūrvam
See More
hrasvo 'nto yasya tadidaṃ hrasvāntam uttarapadaṃ samāso vā, tatra antyāt pūrvam
udāttaṃ bhavati kapi parato nañsuhyāṃ paraṃ bahuvrīhau samāse. ayavako deśaḥ. avrīhikaḥ.
amāṣakaḥ. suyavakaḥ. suvrīhikaḥ sumāṣakaḥ. pūrvam iti vartamane punaḥ pūrvagrahaṇaṃ
pravṛttibhedena niyamapratipattyartham, hrasvānte 'ntyāt pūrvam udāttaṃ
bhavati, na kapi pūrvam iti. tena ajñakaḥ, sujñakaḥ ityatra kabantasya eva antodāttatvaṃ
bhavati.
Kāśikāvṛttī2:
hrasvānte 'ntyāt pūrvam 6.2.174 hrasvo 'nto yasya tadidaṃ hrasvāntam uttarapada
See More
hrasvānte 'ntyāt pūrvam 6.2.174 hrasvo 'nto yasya tadidaṃ hrasvāntam uttarapadaṃ samāso vā, tatra antyāt pūrvam udāttaṃ bhavati kapi parato nañsuhyāṃ paraṃ bahuvrīhau samāse. ayavako deśaḥ. avrīhikaḥ. amāṣakaḥ. suyavakaḥ. suvrīhikaḥ sumāṣakaḥ. pūrvam iti vartamane punaḥ pūrvagrahaṇaṃ pravṛttibhedena niyamapratipattyartham, hrasvānte 'ntyāt pūrvam udāttaṃ bhavati, na kapi pūrvam iti. tena ajñakaḥ, sujñakaḥ ityatra kabantasya eva antodāttatvaṃ bhavati.
Nyāsa2:
hvasvānte'ntyātpūrvam?. , 6.2.173 "hyasvo'nto'sya" ityādi. anena hyasv
See More
hvasvānte'ntyātpūrvam?. , 6.2.173 "hyasvo'nto'sya" ityādi. anena hyasvānta ityasyaiva bahuvrīheranyapadārtha uttarapadaṃ samāso veti darśayati. "ayavako deśaḥ" iti. atra kapi parato yava ityetat? hyasvāntamuttarapadam(), ayava ityayaṃ vā samāsaḥ. tatrāntyādvakārāt(), pūrvamakṣaraṃ yakārākāra udātto bhavati. anayā diśānyatrāpari veditavyam().
atha pūrvagrahaṇaṃ kim(), yāvatā "kapi pūrvam()" (6.2.173) ityataḥ pūrvamiti vartata eva? ityata āha--"pūrvamiti vartamāne" ityādi. dvitīye hi pūrvagrahaṇe kriyamāṇe vākyabhedena pravṛttibhedo bhavati; pūrvagrahaṇasāmathryāt(), anyathā hi tadapārthakaṃ syāt(). tatraikaya pravṛttyā hyasvante'ntyāt? pūrvamantodāttaṃ vithadhīyate. aparayā tu hyasvānte'ntyāt? pūrvamantodāttaṃ na bhavatīti niyamaḥ. tena kapi pūrvamantodāttaṃ na bhavati. "tena" ityādinā niyamo na syāt(), tadātrāntyāt? pūrva udāttabhāvo nāstīti kapi pūrvamantodāttaṃ syāt(). "kapi pūrvam()" 6.2.172 ityanena niyame tu sati na bhavati. tena "nañsubhyām()" 6.2.171 iti kabantasyaivāntodāttatvaṃ bhavati. yathā ca sa bhavati tathātraivopapāditam()॥
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents