bahuvrīhau samāse idam etad tadityetebhyaḥ uttarasya prathamaśabdasya pūraṇapratyayāntasya ca kriyāgaṇane vartamānasya anataḥ udāttaḥ bhavati. idaṃ prathamaṃ gamanaṃ bhojanaṃ vā yasya sa idaṃprathamaḥ. idaṃdvitīyaḥ. idaṃtṛtīyaḥ. etatprathamaḥ. etaddvitīyaḥ. etattṛtīyaḥ. tatprathamaḥ. taddvitīyaḥ. tattṛtīyaḥ. bahuvrīhau iti kim. anena prathamaḥ idaṃprathamaḥ. tṛtīyā iti yogavibhāgāt samāsaḥ. idametattadbhyaḥ iti kim? yatprathamaḥ. prathamapūraṇayoḥ iti kim? tāni bahūnyasya tadbahuḥ. kriyāgaṇane iti kim? ayaṃ prathama eṣāṃ te idaṃprathamāḥ. dravyagaṇanam etat. gaṇane iti kim? ayaṃ prathama eṣām te idaṃprathamāḥ. idampradhānā ityarthaḥ. uttarapadasya kāryitvāt kapi pūrvam antodāttaṃ bhavati. idamprathamakāḥ. bahuvrīhau ityetat vanaṃ samāse 6-2-178 iti prāgetasmādadhikṛtam veditavyam.

bahuvrīhāvidametattadbhyaḥ prathamapūranayoḥ kriyāgaṇane 6.2.162 bahuvrīhau samāse idam etad tadityetebhyaḥ uttarasya prathamaśabdasya pūraṇapratyayāntasya ca kriyāgaṇane vartamānasya anataḥ udāttaḥ bhavati. idaṃ prathamaṃ gamanaṃ bhojanaṃ vā yasya sa idaṃprathamaḥ. idaṃdvitīyaḥ. idaṃtṛtīyaḥ. etatprathamaḥ. etaddvitīyaḥ. etattṛtīyaḥ. tatprathamaḥ. taddvitīyaḥ. tattṛtīyaḥ. bahuvrīhau iti kim. anena prathamaḥ idaṃprathamaḥ. tṛtīyā iti yogavibhāgāt samāsaḥ. idametattadbhyaḥ iti kim? yatprathamaḥ. prathamapūraṇayoḥ iti kim? tāni bahūnyasya tadbahuḥ. kriyāgaṇane iti kim? ayaṃ prathama eṣāṃ te idaṃprathamāḥ. dravyagaṇanam etat. gaṇane iti kim? ayaṃ prathama eṣām te idaṃprathamāḥ. idampradhānā ityarthaḥ. uttarapadasya kāryitvāt kapi pūrvam antodāttaṃ bhavati. idamprathamakāḥ. bahuvrīhau ityetat vanaṃ samāse 6.2.177 iti prāgetasmādadhikṛtam veditavyam.

bahuvarīhāvidametattadbhyaḥ prathamapūraṇayoḥ kriyāgaṇane. , 6.2.161 "prathamapūraṇayoḥ" iti. prathame svarūpagrahaṇam(). pūraṇagrahaṇe pūraṇe'rthe ye pratyayā vihitāste gṛhrante, prathamasāhacaryāt(). atha vā--pūraṇagrahaṇaṃ svayryate, svaritena cādhikāragatirbhavati. tena "tasya pūraṇe ḍaṭ()"5.2.48 ityadhikṛtya ye pratyayā vihitāsteṣāṃ grahaṇaṃ bhavati. "idamprathamaḥ" iti. prathamo'ntodāttaḥ. "pratheramat()" (da.u.7.46) ityamacparatyayāntatvāt(). idamādayastyadādiṣvantodāttā nipātyante; "idandvitīyaḥ idantṛtīyaḥ" iti. dvestīyaḥ" 5.2.53 "treḥ samprasāraṇaṃ ca" 5.2.54 iti tīyapratyayāntatvānmadhyodāttau dvitīya tṛtīyaśabdau. "anena prathama idaṃ prathamaḥ" iti. atra "tatpuruṣe tulyārtha" 6.2.2 ityādinā pūrvapadaprakṛtisvara eva bhavati. "yatprathamaḥ" iti. yat? prathamameṣāmiti bahuvrīhriḥ. atra "bahuvrīhau prakṛtyā" 6.2.1 iti pūrvapadaprakṛtisvara eva bhavati. evamuttareṣvapyasmin? bahuvrīhradhikāre pratyudāharaṇeṣu veditavyam(). "idaṃ pradhānā ityarthaḥ" iti. etenāntarokte pratyudāharaṇe prathamaśabdaḥ pradhānavacanaḥ, na tvekasaṃkhyāvacana iti darśayan? gaṇānābhāvaṃ darśayati. "uttarapadasya" ityādi. iha sūtre "prathamapūraṇayoḥ" iti tvanyavibhaktyoruttarapadanirdeśaḥ kṛtaḥ, na bahuvrīhinirdeśaḥ kṛtaḥ. tenottarapadasyaiva kāryitvam(), na bahuvrīheḥ. tataśca yadā kabutpadyate tadā "kapi pūrvam()" 6.2.172 antodāttaṃ bhavati. kappratyayo hi ["kapratyayo hi"--mudritaḥ pāṭhaḥ] samāsādhikāre vihitatvāt? samāsasyaivāntau bhavati, nottarapadasya. na hruttarapadaṃ samāsaḥ, tena "kabuttarapadakrameṇa gṛhrate" ityuttarapadasyāntodāttatvaṃ vidhīyamānaṃ kapo na bhavati, kiṃ tarhi? pūrvasya. "idamprathamakāḥ" iti. "śeṣādvibhāṣā" 5.4.154 iti kap(). "bahuvrīhau parakṛtyā" 6.2.1 iti pūrvapadaprakṛtisvarāpavādau yogaḥ. evamuttare'pi bahuvrīhradhikāre'smin? yogā draṣṭavyāḥ॥