Kāśikāvṛttī1:
śālāśabdānte tatpuruṣe samāse napuṃsakaliṅge uttarapadam ādyudāttaṃ bhavati.
brā
See More
śālāśabdānte tatpuruṣe samāse napuṃsakaliṅge uttarapadam ādyudāttaṃ bhavati.
brāhmanaśālam. kṣatriyaśālam. vibhāṣā senāsurācchāyāśālāniśānām 2-4-25 iti
napuṃsakaliṅgatā. tatpuruṣe iti kim? dṛḍhaśālaṃ brāhmaṇakulas. śālāyām iti kim?
brāhmaṇasenam napuṃsake iti kim? brāhmaṇaśālā.
Kāśikāvṛttī2:
tatpuruṣe śālāyāṃ napuṃsake 6.2.123 śālāśabdānte tatpuruṣe samāse napuṃsakaliṅg
See More
tatpuruṣe śālāyāṃ napuṃsake 6.2.123 śālāśabdānte tatpuruṣe samāse napuṃsakaliṅge uttarapadam ādyudāttaṃ bhavati. brāhmanaśālam. kṣatriyaśālam. vibhāṣā senāsurācchāyāśālāniśānām 2.4.25 iti napuṃsakaliṅgatā. tatpuruṣe iti kim? dṛḍhaśālaṃ brāhmaṇakulas. śālāyām iti kim? brāhmaṇasenam napuṃsake iti kim? brāhmaṇaśālā.
Nyāsa2:
tatapuruṣe śālāyāṃ napuṃsake. , 6.2.122 śālaśabdaḥ "kūlatīra" 6.2.120
See More
tatapuruṣe śālāyāṃ napuṃsake. , 6.2.122 śālaśabdaḥ "kūlatīra" 6.2.120 ityatroktasvaraḥ. "brāāhṛṇaśālam(), kṣattriyaśālam()" iti brāāhṛṇaśabdo'ṇantatvādantodāttaḥ. kṣatriyaśabdastu madhyodāttaḥ, "kṣatrād? dhaḥ" 4.1.138 iti ghapratyayāntatvāt(). "dṛḍhaśālam()" iti. bahuvrīhirayam(), tena pūrvapadaprakṛtisvara eva bhavati. pūrvapadaṃ ca niṣṭhāntatvādantodāttam(). nanu ca lakṣaṇapratipadoktaparibhāṣayā (vyā.pa.3) "vibhāṣā senā" 2.4.25 iti pratipadoktā yā napuṃsakaliṅgatā saiva grahiṣyate. na hi dṛḍhaśālamityatra pratipadoktā napuṃsakatā, kiṃ tarhi? abhidheyavaśena lakṣaṇoktā "abhidheyavalliṅgavacanāni bhavanti" (vyā.pa.73) iti. tat? kimetannivṛtyarthena tatpuruṣagrahaṇena? evaṃ tarhru ttarārthaṃ tatpuruṣagrahaṇam(). "celakheṭa kaṭukakāṇḍaṃ garhāyām()" (6.2.126) ityanena dadhi ca tat? kaṭukaṃ ceti dadhikaṭukamityatraiva yathā syāt(). dadhikaṭukam(), "uda()iātkaṭukam()" iti. uttarārthaṃ tu tatkriyamāṇaṃ vispaṣṭārthatvamupapādayatītyetadarthamapi bhavati. lakṣaṇapratipadoktaparibāṣā (vyā.pa.3) ceha nāśrayitavyā bhavati--etadarthaṃ tatpuruṣagrahaṇasya dṛḍhaśālamityetat? pratyudāharaṇamupanyastam()॥
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents