Kāśikāvṛttī1:
krīṇāteḥ dhātoḥ tadarthe krayārtheṃ yat tasminnabhidheye yati pratyaye parataḥ a
See More
krīṇāteḥ dhātoḥ tadarthe krayārtheṃ yat tasminnabhidheye yati pratyaye parataḥ ayādeśo
nipātyate. krayyo gauḥ. krayyaḥ kambalaḥ. krayārthaṃ yaḥ prasāritaḥ sa ucyate. tadarthe
iti kim? kreyaṃ no dhānyaṃ, na ca asti krayyam.
Kāśikāvṛttī2:
krayyas tadarthe 6.1.82 krīṇāteḥ dhātoḥ tadarthe krayārtheṃ yat tasminnabhidhey
See More
krayyas tadarthe 6.1.82 krīṇāteḥ dhātoḥ tadarthe krayārtheṃ yat tasminnabhidheye yati pratyaye parataḥ ayādeśo nipātyate. krayyo gauḥ. krayyaḥ kambalaḥ. krayārthaṃ yaḥ prasāritaḥ sa ucyate. tadarthe iti kim? kreyaṃ no dhānyaṃ, na ca asti krayyam.
Nyāsa2:
krayayastadrthe. , 6.1.79 "krayyaḥ" iti. atra pratyayārthaśca karma vi
See More
krayayastadrthe. , 6.1.79 "krayyaḥ" iti. atra pratyayārthaśca karma vidayate; karmaṇi kṛtyavidhānāt(). prakṛtyarthaśca vinimayaḥ, krīṇātervinimayārthatvāt(). tatra pratayayārthaḥ pradhānam(), "prakṛtipratyau pratyayārthaṃ saha brāūtaḥ" iti kṛtvā. prakṛtyarthastūpasarjanam(), pratatyayārthaviśeṣaṇamiti kṛtvā. tatra yadi pradhānatvāt? tadityanena pratyārtho nirdiśyeta tadāyamarthaḥ syāt()--sa krayyo'rtho yasya śabdasya sa tadarthaḥ, tasminnabhidheye ṛyya ityeṣa śabdo nipātyata iti? ayuktaścāyam(); na hratra krayyaśabdasya krayyārthaḥ kaścicchabdo'bhidheyo'sti, tatastasyāpratīteḥ. athaivaṃ vijñāyeta--sa evārthastadartha iti? evamapi tadarthagrahaṇamanarthakam(). avaśyameva hi krayyaśabdo yatpratayayāntastasmin? yatpratyayārthe vatrtate. tasmāt? tacchabdena pradhānanirdeśe sati tadarthagrahaṇasyānarthakyam(). ato guṇabhūto'pi prakṛtyartho nirdiśyata iti matvā''ha--"tadarthe krayārthaṃ yat? tasminnabhidheye" iti. tasmai idaṃ tadartham(). krayārthamityanena krīṇātyarthastacchabdena nirdiśyata iti darśayati. krayaṇaṃ krayaḥ, viniyama ityarthaḥ. krayārthamityatrāpi caturthīsamāsa eva--krayāya idaṃ krayārtham(). "krāyārtha yaḥ prasāritaḥ" iti. vinimayārthaṃ ya upanyasta ityarthaḥ.
"kreyaṃ no dhānyam()" iti. kretavyam()=grahītavyam(), svīkatrtavyamitadyarthaḥ. "na cāsti kravyam()" iti. na cātra krayārthamupanyastaṃ dhānyamastītyarthaḥ.
Bālamanoramā1:
krayyastadarthe. idamapi yāntādeśanipātanārtham. tadarthaśabdaṃ vyācaṣṭe - tasm Sū #67
See More
krayyastadarthe. idamapi yāntādeśanipātanārtham. tadarthaśabdaṃ vyācaṣṭe - tasmā
iti. krayyaśabde yaḥ krīñdhāturyatpratyayaprakṛtibhūtastasyayo'rtho'bhidheyo
dravyavinimayarūpaḥ krayaḥ sa prakṛtyarthastacchabdena vivakṣitaḥ. tasmai idaṃ
tadarthaṃ=krayārthaṃ vastu. tathāca krayārthe vastuni gamye krīñdhātoryādau pratyaye
pare iti phalati. `yāntaḥ krīñastadartha' iti vidhaugauravānnipātanamāśritam.
krayārthatvaṃ cātra phalopadhāyakaṃ vivakṣitamityāha–kretāra ityādi krayyamityantam.
yogyatāmātragrahaṇe tu `tadarthe'ityavyāvartakaṃ syāditi bhāvaḥ. krīñaḥ karmaṇi `aco
yat' iti yat. `sārvadhātuke'ti guṇa ekāraḥ.
atraikārasyā'cparakatvā'bhāvādanenā'yādeśavidhiḥ. kreyamanyaditi. gṛhādau bhojanādyarthaṃ
saṃgṛhītaṃ dhānyādītyarthaḥ. `arhe kṛtyatṛcaśceti'yat. atrā'yādeśo na bhavati,
phalopadhānasya krayārthatvasya tatrā'bhāvādityarthaḥ.
Bālamanoramā2:
krayyastadarthe 67, 6.1.79 krayyastadarthe. idamapi yāntādeśanipātanārtham. tada
See More
krayyastadarthe 67, 6.1.79 krayyastadarthe. idamapi yāntādeśanipātanārtham. tadarthaśabdaṃ vyācaṣṭe - tasmā iti. krayyaśabde yaḥ krīñdhāturyatpratyayaprakṛtibhūtastasyayo'rtho'bhidheyo dravyavinimayarūpaḥ krayaḥ sa prakṛtyarthastacchabdena vivakṣitaḥ. tasmai idaṃ tadarthaṃ=krayārthaṃ vastu. tathāca krayārthe vastuni gamye krīñdhātoryādau pratyaye pare iti phalati. "yāntaḥ krīñastadartha" iti vidhaugauravānnipātanamāśritam. krayārthatvaṃ cātra phalopadhāyakaṃ vivakṣitamityāha--kretāra ityādi krayyamityantam. yogyatāmātragrahaṇe tu "tadarthe"ityavyāvartakaṃ syāditi bhāvaḥ. krīñaḥ karmaṇi "aco yat" iti yat. "sārvadhātuke"ti guṇa ekāraḥ. atraikārasyā'cparakatvā'bhāvādanenā'yādeśavidhiḥ. kreyamanyaditi. gṛhādau bhojanādyarthaṃ saṃgṛhītaṃ dhānyādītyarthaḥ. "arhe kṛtyatṛcaśceti"yat. atrā'yādeśo na bhavati, phalopadhānasya krayārthatvasya tatrā'bhāvādityarthaḥ.
Tattvabodhinī1:
prakṛtyarthāyeti. prakṛtyartho dravyavinimayaḥ. Sū #56
Tattvabodhinī2:
krayyastadarthe 56, 6.1.79 prakṛtyarthāyeti. prakṛtyartho dravyavinimayaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents