śjādau taddhite śirasaḥ śīrṣaśabdaḥ ādeśo bhavati. hastiśirasaḥ apatyaṃ hāstiśīrṣiḥ. bāhvādibhyaśca 4-1-96 iti iñ. sthūlaśirasaḥ idaṃ sthau laśīrṣam. śīrṣanbhāve hi an 6-4-167 iti prakṛtibhāvaḥ syāt. hāstiśīrṣiśabdāt striyām iño 'ṇiñoranārṣayoḥ ṣyaṅādeśe kṛte śīrṣasya śiraḥśabdagrahaṇena grahaṇāt śīrṣannādeśaḥ prāpnoti. tatra prakṛtibhāve sati hāstiśīrṣaṇyā ityaniṣṭaṃ rūpaṃ syāt. iṣyate tu hāstiśīrṣyā iti. tat katham? kartavyo 'tra yatnaḥ. aṇiñantād vā paraḥ pratyayaḥ ṣyaṅāśrayitavyaḥ, tatra yasya iti lopasya sthānivadbhāvād vyavadhānam.

ye ca taddhite 6.1.61 śīrṣaniti vartate. ādeśo 'yam iṣyate. sa katham? taddhite iti hi paraṃ nimittam upādīyate, sa tadanurūpāṃ prakṛtiṃ śiraḥśabdam ākṣipati. yakārādau taddhite parataḥ śiraḥśabdasya śīrṣannādeśo bhavati. śirṣaṇyo hi mukhyo bhavati. śīrṣaṇyaḥ svaraḥ. śirasi bhavaḥ iti śarīrāvayavāc ca 4.3.55 iti yat, ye ca abhāvakarmaṇoḥ 6.4.138 iti prakṛtibhāvaḥ. taddhite iti kim? śiraḥ icchati śirasyati. vā keśeṣu. śirasaḥ śīrṣannādeśo vaktavyaḥ. śīṣarṇyāḥ keśāḥ, śirasyāḥ keśāḥ.

ye ca taddhite. , 6.1.60 yadi yakārādāvapi taddhite prakṛtyantaraṃ vijñāyate tato yadi śiraḥśabdādyakārādistaddhita utpadyate, tadā tasya śravaṇamāpadyeta, na ceṣyate ityata āha--"ādeśo'yamiṣyate" iti. svānino'nupādānādihāpyādeśī na yujyata ityabhiprāyeṇāha--"sa katham()" iti. "taddhita iti hi" ityādi. yasmādiha yakārādistaddhitaḥ paranimittamupā dīyate, na cānupādāya prakṛtiṃ taddhita utpadyate, na ca śīrpañśabda eva prakṛtiryuktā; tasya bhāṣāyāmasambhavāt(). sa hi cchandasi nipātitaḥ, bhāṣāyāñcedam(). tasmāt? prakṛtyantarādutpanne yakārādau taddhite vidhīyamāne yā tena prakṛtirākṣiptā tasyā ādeśo'yaṃ vijñāyate. ādeśo'pi hi vijñāyamāno na yasya kasyacidvijñāyate, api tu śiraḥśabdasyaiva. yataḥ sa taddhitastadanurūpāṃ tasyādeśasya śabdataścārthataścāntaratamāṃ prakṛti śiraḥśabdamevākṣipati. "śīrṣaṇyaḥ" iti. aṭkupvādinā 8.4.2 ṇatvam(). "śirasyati" iti. "supa ātmanaḥ kyac()" 3.1.8. "vā keśeṣu" iti. keśeṣvabhidheyeṣu śiraśabdasya śīrṣannityādeśī vā vakvyo vyākhyeya ityarthaḥ. tatredaṃ vyākhyānam()--anyatarasyāṃgrahaṇamanuvatrtate, sā ca vyavasthitavibhāṣā vijñāyate. tena śirasaḥ keśeṣu vā śīrṣannādośo bhaviṣyatīti॥

ye ca taddhite 1645, 6.1.60 ye ca taddhite. śīrṣannādeśa iti. śīrṣaṃśchandasītyatastadanuvṛtteriti bhāvaḥ. śīrṣaṇya iti śirase hita ityarthaḥ. śarīrāvayavatvādyati śīrṣannādeśe "ye cā'bhāvakarmaṇo"riti prakṛtibhāvānna ṭilopaḥ. śirasyatīti. śira ātmana icchatītyarthe "supa ātmanaḥ" iti kyaci, "naḥ kye" iti niyamātpadatvā'bhāvānna rutvam.vā keśeṣu. keśeṣu vācyeṣu yo yakārādistaddhitastasminpare śirasaḥ śīrṣannādeśo vā syādityarthaḥ. prasaṅgādāha--acīti.

ye ca taddhite 1270, 6.1.60 ye ca ta. "śīrṣaṃśchandasī"tyato'nuvartanādāha---śīrṣannādeśa iti. vā keśeṣu. śīrṣaṇya iti. "ye cā'bhāve"ti prakṛtibhāvaḥ. śirasyatīti. "na kye"iti niyamena padatvā'bhāvādrutvā'bhāvaḥ.