1/28:kva ayam nakāraḥ śrūyate |
2/28:na kva cit śrūyate |
3/28:lopaḥ asya bhavati nalopaḥ prātipadikāntasya iti |
4/28:yadi na kva cit śrūyate kimartham uccāryate |
5/28:anekālśit sarvasya iti sarvādeśaḥ yathā syāt |
6/28:kriyamāṇe api nakāre sarvādeśaḥ na prāpnoti |
7/28:kim kāraṇam |
8/28:nalope kṛte ekāltvāt |
9/28:idam iha sampradhāryam |
10/28:nalopaḥ kriyatām sarvādeśaḥ iti |
11/28:kim atra kartavyam |
12/28:paratvāt nalopaḥ |
13/28:asiddhaḥ nalopaḥ |
14/28:tasya asiddhatvāt sarvādeśaḥ bhavati |
15/28:parigaṇiteṣu kāryeṣu nalopaḥ asiddhaḥ na ca idam tatra parigaṇyate |
16/28:evam tarhi ānupūrvyā siddham etat |
17/28:na akṛte sarvādeśe prātipadikasañjñā prāpnoti na ca akṛtāyām prātipadikasañjñāyām nalopaḥ prāpnoti |
18/28:tat ānupūrvyā siddham |
19/28:na etat asti prayojanam |
20/28:alaḥ antyasya vidhayaḥ bhavanti iti akārasya akāravacane prayojanam na asti iti kṛtvā antareṇa nakāram sarvādeśaḥ bhaviṣyati |
21/28:asti anyat akārasya akāravacane prayojanam |
22/28:kim |
23/28:ye anye akārādeśāḥ prāpnuvanti tadbādhanārtham |
24/28:tat yathā maḥ rāji samaḥ kvau iti makārasya makāravacanasāmarthyāt anusvārādayaḥ na bhavanti |
25/28:tasmāt nakāraḥ kartavyaḥ |
26/28:na kartavyaḥ |
27/28:kriyate nyāse eva |praśliṣṭanirdeśaḥ ayam a a a iti |
28/28:saḥ anekālśit sarvasya iti sarvādeśaḥ bhaviṣyati |

1/15:etadaḥ iti yogavibhāgaḥ |*
2/15:etadaḥ iti yogavibhāgaḥ kartavyaḥ |
3/15:etadaḥ eta it iti etau ādeśau bhavataḥ tataḥ an |
4/15:an ca bhavati etadaḥ iti |
5/15:kena vihitena thakāre etadaḥ ādeśaḥ ucyate |
6/15:etadaḥ ca thamaḥ upasaṅkhyānam |*
7/15:etadaḥ ca thamaḥ upasaṅkhyānam kartavyam |
8/15:etatprakāram ittham |
9/15:tat tarhi upasaṅkhyānam kartavyam |
10/15:na kartavyam |
11/15:etat jñāpayati bhavati atra thamuḥ iti yat ayam thakārādau ādeśam śāsti |
12/15:kutaḥ nu khalu etajjñāpakāt atra thamuḥ bhaviṣyati |
13/15:na punaḥ yaḥ eva asau aviśeṣavihitaḥ thakārādiḥ tasmin ādeśaḥ syāt |
14/15:idamā thakārādim viśeṣayiṣyāmaḥ |
15/15:idamaḥ yaḥ thakārādiḥ iti |

prāgdiśaḥ ityeva. etadaḥ prāgdiśīye parataḥ aśityayam ādeśo bhavati. śakāraḥ sarvādeśārthaḥ. ataḥ. atra. etadaḥ iti yogavibhāgaḥ kartavyaḥ. etado rathoḥ parata eta itityetāvādeśau bhavataḥ. etarhi. ittham rephādeḥ anadyatane rhilanyatarasyām 5-3-21 iti vidyata eva. thamupratyayaḥ punaretada upasaṅkhyeyaḥ.

etado 'ś 5.3.5 prāgdiśaḥ ityeva. etadaḥ prāgdiśīye parataḥ aśityayam ādeśo bhavati. śakāraḥ sarvādeśārthaḥ. ataḥ. atra. etadaḥ iti yogavibhāgaḥ kartavyaḥ. etado rathoḥ parata eta itityetāvādeśau bhavataḥ. etarhi. ittham rephādeḥ anadyatane rhilanyatarasyām 5.3.21 iti vidyata eva. thamupratyayaḥ punaretada upasaṅkhyeyaḥ.

etado'ś?. , 5.3.5 "śakāraḥ sarvādeśārthaḥ" iti. nanu cāntyasya sa bhavan? yadi tāvadakṛte tyadādyatve bhavati tato dakārasya bhavannanarthakaḥ prasajyeta, tyadādyatvenāpi hi tasyākāro labhyata eva; atha tyadādyatve kṛte'kārasya sthāne bhavannanarthaka eva prasajyate na hrakārasyākāravacane prayojanamasti, kṛtavāṃśca; tatra vacanādasatyapi śakāre sarvādeśo bhaviṣyati? naitadasti; asti hrakārasyākāravacane prayojanam(). kim()? ataḥ, atretyatra yo'nyaḥ prāpnoti sa mā bhṛditi. kaḥ punarasau? liti pratyayāt? pūrvasyodāttaḥ. tasmācchakāraḥ katrtavyaḥ. "thamuḥ [thamupratyayaḥ punaretada upasaṃkhyeyaḥ---kāśikā] punarupasaṃkhyeyaḥ" iti. tasyāvidyamānatvat(). upasaṃkhyeya iti pratipādya ityarthaḥ. tatredaṃ pratipādanam()--eta eva thakārādāvādeśavacanaṃ jñāpayati--bhavatyetadasthamuriti. kuto nu khalvetat()? jñāpakāt(). thamu bhaiviṣyati, na punarthaṃ evāsau "prakāravacane thāl()" (5.3.23) ityaviśeṣavihitasthakārādistasminnevādeśaḥ syāt? naiṣa doṣaḥ; idamasthakārādiviśeṣa iṣyate. "etadaḥ" ityattrāpi hredama ityanuvatrtate, tacca nādeśavidhānārtham(); ādeśasya pūrvameva vihitatvāt(). tasmāt? pratyaviśeṣaṇaṃ vijñāyate. tata etena thakārādi viśeṣayiṣyāmaḥ--idama ityevaṃ yo vihita idaṃśabdenaiva yo vihitasthakārādiriti, thamureva caivaṃ vihitaḥ, na thāliti yuktamuktamādeśavacanaṃ jñāpayati--bhavatyevaitadasthamuriti॥

etadaḥ 1217, 5.3.5 eta it etau stau rephādau thādau ca prāgdiśīye. etasmin kāle etarhi॥

etado'n. prāgdiśīye pratyaye pare etacchabdasya ansyādityarthaḥ pratīyate, evaṃ sati etacchabdasya aneva syāt, natvetetau. tatrāha–yogavibhāga iti. etada iti. prathamasūtramidam. tasya śeṣapūraṇam `etetau rathoḥ' iti. etacchabdasya etetau sto rephathakārādau pratyaye pare ityarthaḥ. etarhi, itthamityudāharaṇam. anniti. dvitīyaṃ sūtram.etada ityeveti rathoriti tu nānuvartate iti bhāvaḥ. tathāca `etada' ityasya ansyātprāgdiśīye pare ityarthaḥ phalati. ataḥ, atra ityudāharaṇam. nanu anādeśe nakārasya itsaṃjñāyāmakāro'ntādeśaḥ syādityata āha–anekāltvāditi. nakārasya prayojanā'bhāvānnetsaṃjñā, nitsvarasya pratyayaviṣayatvāditi bhāvaḥ. tarhi `ata' ityādau nakārasya śravaṇaṃ syādityata āha–nalopa iti.

etado'n 1926, 5.3.5 etado'n. prāgdiśīye pratyaye pare etacchabdasya ansyādityarthaḥ pratīyate, evaṃ sati etacchabdasya aneva syāt, natvetetau. tatrāha--yogavibhāga iti. etada iti. prathamasūtramidam. tasya śeṣapūraṇam "etetau rathoḥ" iti. etacchabdasya etetau sto rephathakārādau pratyaye pare ityarthaḥ. etarhi, itthamityudāharaṇam. anniti. dvitīyaṃ sūtram.etada ityeveti rathoriti tu nānuvartate iti bhāvaḥ. tathāca "etada" ityasya ansyātprāgdiśīye pare ityarthaḥ phalati. ataḥ, atra ityudāharaṇam. nanu anādeśe nakārasya itsaṃjñāyāmakāro'ntādeśaḥ syādityata āha--anekāltvāditi. nakārasya prayojanā'bhāvānnetsaṃjñā, nitsvarasya pratyayaviṣayatvāditi bhāvaḥ. tarhi "ata" ityādau nakārasya śravaṇaṃ syādityata āha--nalopa iti.

etado'n. bhāṣyārūḍho'yaṃ pāṭhaḥ. vṛttikārastu `etado''śiti paṭhitvā śakāraḥ sarvādeśārtha ityāha. aniti. prāgdiśīye pare ansyāt. anekālvāditi. nitkaraṇasya prayojanaṃ nāsti, pratyayanittvasyaiva svarārthatvāditi bhāvaḥ.

etado'n 1472, 5.3.5 etado'n. bhāṣyārūḍho'yaṃ pāṭhaḥ. vṛttikārastu "etado"'śiti paṭhitvā śakāraḥ sarvādeśārtha ityāha. aniti. prāgdiśīye pare ansyāt. anekālvāditi. nitkaraṇasya prayojanaṃ nāsti, pratyayanittvasyaiva svarārthatvāditi bhāvaḥ.