1/6:iha kasmāt na bhavati : cikīrṣā asya asti , jihīrṣā asya asti iti |
2/6:prāṇyaṅgāt iti vaktavyam |
3/6:tat tarhi vaktavyam |
4/6:na vaktavyam |
5/6:kasmāt na bhavati : cikīrṣā asya asti , jihīrṣā asya asti iti |
6/6:anabhidhānāt |

prāṇisthavācinaḥ śabdātākārāntāt lac pratyayo bhavatyanyatarasyāṃ matvarthe. cūḍālaḥ, cūḍāvān. karṇikālaḥ, karṇikāvān. prāṇisthātiti kim? śikhāvān pradīpaḥ. ātiti kim? hastavān. pādavān. prāṇyaṅgāditi vaktavyam. iha mā bhūt, cikīrṣā 'sya asti cikīrṣāvān, jihīrṣā 'sya asti jihīrṣāvān. pratyayasvareṇa eva antodāttatve siddhe, cakāraścūḍālo 'sti ityatra svarito vānudatte padādau 8-2-6 iti svaritabādhanārthaḥ.

prāṇisthādāto lajanyatarasyām 5.2.96 prāṇisthavācinaḥ śabdātākārāntāt lac pratyayo bhavatyanyatarasyāṃ matvarthe. cūḍālaḥ, cūḍāvān. karṇikālaḥ, karṇikāvān. prāṇisthātiti kim? śikhāvān pradīpaḥ. ātiti kim? hastavān. pādavān. prāṇyaṅgāditi vaktavyam. iha mā bhūt, cikīrṣā 'sya asti cikīrṣāvān, jihīrṣā 'sya asti jihīrṣāvān. pratyayasvareṇa eva antodāttatve siddhe, cakāraścūḍālo 'sti ityatra svarito vānudatte padādau 8.2.6 iti svaritabādhanārthaḥ.

prāṇisthādato lajanyatarasyām?. , 5.2.95 "kaṇikālaḥ" iti. kaṇikādiśabdo'yaṃ prāṇyaṅgasya vācakaḥ, nālaṅkāraviśeṣasya. prāṇyaṅgādeva hīṣyate, ata āha--"prāṇyaṅgāditi vaktavyam()" iti. prāṇyaṅgatvādevākārāntallajbhavatītyetadartharūpaṃ vyākhyeyamityarthaḥ. tatredaṃ vyākhyānam()--itikaraṇo vivakṣārtho'nuvatrtate. tena prāṇyaṅgadeva bhaviṣyatīti, nānyasmāt(). anabhidhānādvā'prāṇyaṅgānna bhaviṣyatīti. nanu caikāco lacaḥ pratyayasvareṇāntodāttatvaṃ siddham(), tatkimarthaṃ cakāraḥ? ityāha--"pratyayasvareṇaiva" ityādi. cūḍālaśabdāt? prathamaikavacanāntāt? parato'siśabde vyavasthite tasya "tiṅṅatiṅaḥ" 8.1.28 iti nighātaḥ, soḥ "sasajuṣo ruḥ" 8.2.66 iti rutvam(), "ato roraplutādaplute" 6.1.109 ityutvam(),ādguṇaḥ" 6.1.84, tasya ca "ekādeśa udāttenodāttaḥ" 8.2.5 ityudāttatvam(), "eṅaḥ padāntādati" 6.1.105 iti pararūpamekādeśaḥ. asati tu vakāre "svarito vānudātte'padādau" 8.2.6 iti svaritaḥ syāt(). atastadbādhanārtha cakāraḥ kriyate॥

prāṇisthādāto lajanyatarasyām 1190, 5.2.95 cūḍālaḥ. cūḍāvān. prāṇisthātkim? śikhāvāndīpaḥ. prāṇyaṅgādeva. medhāvān॥

prāṇisthāt. ādantātprāṇisthavācinaḥ śabdānmatvarthe lajvā syādityarthaḥ. śikhāvān dīpa iti. atra śikhāśabdasya dīpāgravācinaḥ prāṇisthavācitvā'bhāvānna lajiti bhāvaḥ. prāṇyaṅgādeveti. bhāṣye tathā vacanāditi bhāvaḥ. nanu laciścatkaraṇaṃ vyarthaṃ, cita ityantodāttatvasya pratyayasvareṇaiva siddherityata āha– pratyayasvareṇeti. cūḍālo'sīti. tatra asītyetat `tiṅṅatiṅaḥ' iti nihatam. cūḍālātso rutve utve tasya suptvenā'nudāttasyādguṇasya `ekādeśa udāttene'tyudāttatve tasya pareṇa pūrvarūpaikādeśe tasya padādyanudātte sahaikādeśatvāt `svarito vā'nudātte' ityasya prāptau tannivṛttyarthaṃ citkaraṇamityarthaḥ.

prāṇisthādāto lajanyatarasyām 1878, 5.2.95 prāṇisthāt. ādantātprāṇisthavācinaḥ śabdānmatvarthe lajvā syādityarthaḥ. śikhāvān dīpa iti. atra śikhāśabdasya dīpāgravācinaḥ prāṇisthavācitvā'bhāvānna lajiti bhāvaḥ. prāṇyaṅgādeveti. bhāṣye tathā vacanāditi bhāvaḥ. nanu laciścatkaraṇaṃ vyarthaṃ, cita ityantodāttatvasya pratyayasvareṇaiva siddherityata āha--pratyayasvareṇeti. cūḍālo'sīti. tatra asītyetat "tiṅṅatiṅaḥ" iti nihatam. cūḍālātso rutve utve tasya suptvenā'nudāttasyādguṇasya "ekādeśa udāttene"tyudāttatve tasya pareṇa pūrvarūpaikādeśe tasya padādyanudātte sahaikādeśatvāt "svarito vā'nudātte" ityasya prāptau tannivṛttyarthaṃ citkaraṇamityarthaḥ.

prāṇisthāt. śikhāvāndīpa iti. pratyudāharaṇadigiyaṃ darśitā. śikhaśabdasya vrīhrādipāṭhena laco'prasaṅgāt. `cūḍāvān vṛkṣaḥ'iti pratyudāhāryamiti haradattaḥ. na ca vṛkṣasya prāṇitvamastīti śaṅkyam, mukhanāsāsaṃcārī vāyuḥ prāṇaḥ, tadvāneva prāṇīti tadāśayāt. prāṇyaṅgādeveti. etaccetikaraṇānuvṛttyā labhyate. cūḍālo'sīti. `asī'tyasya `tiṅṅatiṅaḥ'iti nigātaḥ. cūḍālaśabdātsorutve tasya `ato roraplutā'dityukāre kṛte, halāṃ snaṃsanadharmatvāttatsthāniko'kāro'nudāttaḥ. supsthānikasyāpi suptvāt `anudāttau suppitau'ityanudātta ityanye. pūrveṇa saha ādguṇe sati `ekādeśa udāttene'tyokāra udāttaḥ. tataḥ `eṅaḥ padāntādatī'ti pūrvarūpamekādeśastasya `svarito vā'nudātte'ityādinā svarite prāpte tadbādhanāya cakāra ityarthaḥ.

prāṇisthādāto lajanyatarasyām 1443, 5.2.95 prāṇisthāt. śikhāvāndīpa iti. pratyudāharaṇadigiyaṃ darśitā. śikhaśabdasya vrīhrādipāṭhena laco'prasaṅgāt. "cūḍāvān vṛkṣaḥ"iti pratyudāhāryamiti haradattaḥ. na ca vṛkṣasya prāṇitvamastīti śaṅkyam, mukhanāsāsaṃcārī vāyuḥ prāṇaḥ, tadvāneva prāṇīti tadāśayāt. prāṇyaṅgādeveti. etaccetikaraṇānuvṛttyā labhyate. cūḍālo'sīti. "asī"tyasya "tiṅṅatiṅaḥ"iti nigātaḥ. cūḍālaśabdātsorutve tasya "ato roraplutā"dityukāre kṛte, halāṃ snaṃsanadharmatvāttatsthāniko'kāro'nudāttaḥ. supsthānikasyāpi suptvāt "anudāttau suppitau"ityanudātta ityanye. pūrveṇa saha ādguṇe sati "ekādeśa udāttene"tyokāra udāttaḥ. tataḥ "eṅaḥ padāntādatī"ti pūrvarūpamekādeśastasya "svarito vā'nudātte"ityādinā svarite prāpte tadbādhanāya cakāra ityarthaḥ.