Kāśikāvṛttī1: dvandvaḥ samāsaḥ. upatāpo rogaḥ. garhyaṃ nindyam. tadviṣayebhyaḥ śabdebhyaḥ
prāṇ See More
dvandvaḥ samāsaḥ. upatāpo rogaḥ. garhyaṃ nindyam. tadviṣayebhyaḥ śabdebhyaḥ
prāṇisthārthavācibhyaḥ iniḥ pratyayo bhavati matvarthe. dvandvāt tāvat kaṭakavalayinī.
śaṅkhanūpuriṇī. upatāpāt kuṣṭhī. kilāsī. garhyāt kakudāvartī. kākatālukī.
prāṇisthātiti kim? puṣpaphalavān vṛkṣaḥ. prāṇyaṅgānneṣyate, pāṇipādavatī. ataḥ
iti anuvartate. tena iha ni bhavati, citralalāṭikāvatī. siddhe pratyaye punar vacanaṃ
ṭhanādibādhanārtham.
Kāśikāvṛttī2: dvandvaupatāpagarhyāt prāṇisthādiniḥ 5.2.128 dvandvaḥ samāsaḥ. upatāpo rogaḥ. g See More
dvandvaupatāpagarhyāt prāṇisthādiniḥ 5.2.128 dvandvaḥ samāsaḥ. upatāpo rogaḥ. garhyaṃ nindyam. tadviṣayebhyaḥ śabdebhyaḥ prāṇisthārthavācibhyaḥ iniḥ pratyayo bhavati matvarthe. dvandvāt tāvat kaṭakavalayinī. śaṅkhanūpuriṇī. upatāpāt kuṣṭhī. kilāsī. garhyāt kakudāvartī. kākatālukī. prāṇisthātiti kim? puṣpaphalavān vṛkṣaḥ. prāṇyaṅgānneṣyate, pāṇipādavatī. ataḥ iti anuvartate. tena iha ni bhavati, citralalāṭikāvatī. siddhe pratyaye punar vacanaṃ ṭhanādibādhanārtham.
Nyāsa2: dvandvopatāpagahrrātprāṇisthādiniḥ. , 5.2.127 "tadviṣayebyaḥ" iti. tac See More
dvandvopatāpagahrrātprāṇisthādiniḥ. , 5.2.127 "tadviṣayebyaḥ" iti. tacchabdenopatāpagarhāveva parāmṛśyete. te upatāpagarhe viṣayo yeṣāmiti bahuvrīhiḥ. prāṇisthavācināṃ sarveṣāmeva dvandvādīnāmivaṃ viśeṣaṇam().
"prāṇyaṅgānneṣyate" iti. kathaṃ punariṣyamāṇo'pi na bhavati? cakārānuvṛtteḥ. "siddhe pratyaye" iti. "ata iniṭhanau" 5.2.114 ityanenaiva. "ṭhanādibādhanārtham()" iti. inireva yatā syāt(), ṭhanādirmā bhūdityevamarthaṃ punarvacanam(). ādiśabdena matub? gṛhrate. ita uttare yogā niyamārthā veditavyāḥ॥
Bālamanoramā1: dvandvopatāpa. dvandvasamāsādupatāpavācakādgahrravācakācca prāṇisthaviṣayebhyo
Sū #1908 See More
dvandvopatāpa. dvandvasamāsādupatāpavācakādgahrravācakācca prāṇisthaviṣayebhyo
matvarthe ini syādityarthaḥ. dvandveti udāharaṇa sūcanam. kaṭakavalayinīti. kaṭakavalayayoḥ
kañcidākṛtibhedaṃ parikalpya dvandva upapādyaḥ. upatāpa ityasya vivaraṇaṃ–roga iti.
kilāsaḥ kuṣṭhabhedaḥ. gahrramityasya vivaraṇaṃ–nindyamiti. kakudāvartīti. kakudaṃ
grīvāyā adhastātpṛṣṭhabhāgaḥ. tatra āvartaḥ kakudāvartaḥ, so'syāstīti vigrahaḥ.
kākatālukinīti. kākasyeva tāluke kākatāluke, te asyāḥ sta iti vigrahaḥ.
Bālamanoramā2: dvandvopatāpagahrrātprāṇisthādiniḥ 1908, 5.2.127 dvandvopatāpa. dvandvasamāsādup See More
dvandvopatāpagahrrātprāṇisthādiniḥ 1908, 5.2.127 dvandvopatāpa. dvandvasamāsādupatāpavācakādgahrravācakācca prāṇisthaviṣayebhyo matvarthe ini syādityarthaḥ. dvandveti udāharaṇa sūcanam. kaṭakavalayinīti. kaṭakavalayayoḥ kañcidākṛtibhedaṃ parikalpya dvandva upapādyaḥ. upatāpa ityasya vivaraṇaṃ--roga iti. kilāsaḥ kuṣṭhabhedaḥ. gahrramityasya vivaraṇaṃ--nindyamiti. kakudāvartīti. kakudaṃ grīvāyā adhastātpṛṣṭhabhāgaḥ. tatra āvartaḥ kakudāvartaḥ, so'syāstīti vigrahaḥ. kākatālukinīti. kākasyeva tāluke kākatāluke, te asyāḥ sta iti vigrahaḥ. prāṇyaṅgānneti. vyākhyānamevātra śaraṇam, evaṃvidhavārtikasya bhā,()ye adarśanāt. ata ityeveti. samāsanta iti sūtrabhāṣyarītyā maṇḍūkaplutyā tadanuvṛtteriti bhāvaḥ. citrakalalāṭikāvatīti. citrakaṃ ca lalāṭikā ceti dvandvaḥ. adantatvā'bhāvādinirneti bhāvaḥ. nanu "ata iniṭhanau" ityato'nuvṛttyaiva siddhe punariha inigrahaṇaṃ kimarthamityata āha--siddhe pratyaye iti. ṭhanāditi. ādinā matupaḥ sagrahaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents