Kāśikāvṛttī1: 
gotravācinaḥ caranavācinaḥ ca prātipadikāt vuñ pratyayo bhavati, pratyekaṃ
bhāva 
See More
gotravācinaḥ caranavācinaḥ ca prātipadikāt vuñ pratyayo bhavati, pratyekaṃ
bhāvakarmaṇorarthayoḥ ślāghādiṣu viṣayabhūteṣu. tatra ślāghā vikatthanam. atyākāraḥ
parādhikṣepaḥ. tadavetaḥ tatprāptaḥ tajjño vā. taditi gotracaraṇayoḥ bhāvakarmaṇī
nirdiśyete. tatprāptaḥ tadavagatavān daveta ityucyate. ślāghāyāṃ tāvat gārgikayā
ślāghate. kāṭhikayā ślāghate. gārgyatvena kaṭhatvena ca vikatthate ityarthaḥ. atyākāre
gārgikayā atyākurute. kāṭhikayā atyākurute. gārgyatvena kaṭhatvena ca
parānadhikṣipati ityarthaḥ. tadvetaḥ gārgikāmavetaḥ. kāṭhikāmavetaḥ. gārgyatvaṃ kaṭhatvaṃ
ca prāptaḥ ityarthaḥ. tad vā avagatavānityarthaḥ. ślāghādiṣu iti kim? gārgyatvam.
kaṭhatvam.
Kāśikāvṛttī2: gotracaraṇāc chlāghā'tyākāratadaveteṣu 5.1.134 gotravācinaḥ caranavācinaḥ ca pr See More
gotracaraṇāc chlāghā'tyākāratadaveteṣu 5.1.134 gotravācinaḥ caranavācinaḥ ca prātipadikāt vuñ pratyayo bhavati, pratyekaṃ bhāvakarmaṇorarthayoḥ ślāghādiṣu viṣayabhūteṣu. tatra ślāghā vikatthanam. atyākāraḥ parādhikṣepaḥ. tadavetaḥ tatprāptaḥ tajjño vā. taditi gotracaraṇayoḥ bhāvakarmaṇī nirdiśyete. tatprāptaḥ tadavagatavān daveta ityucyate. ślāghāyāṃ tāvat gārgikayā ślāghate. kāṭhikayā ślāghate. gārgyatvena kaṭhatvena ca vikatthate ityarthaḥ. atyākāre gārgikayā atyākurute. kāṭhikayā atyākurute. gārgyatvena kaṭhatvena ca parānadhikṣipati ityarthaḥ. tadvetaḥ gārgikāmavetaḥ. kāṭhikāmavetaḥ. gārgyatvaṃ kaṭhatvaṃ ca prāptaḥ ityarthaḥ. tad vā avagatavānityarthaḥ. ślāghādiṣu iti kim? gārgyatvam. kaṭhatvam.
Nyāsa2: gotracaraṇācchalāghātyākāratadaveteṣu. , 5.1.133 apatyanimittā samākhyā gotrakhy See More
gotracaraṇācchalāghātyākāratadaveteṣu. , 5.1.133 apatyanimittā samākhyā gotrakhyā, sā ca pravarādhyāye paṭha()te. yā ca vedādhyayanaprayuktān? puruṣānācaṣṭe sā caraṇaśabdasyākhyā. "gotrañca caraṇaiḥ saha" (ma.bhā., 2.225) iti pāribhāṣikaṃ gotracaraṇayorjātitvamiti "prāṇabhṛjjāti" 5.1.128 ityādinā'ñi prāpte vuño vidhānam(). iha gotracaraṇavācinī dve prātipadike, arthāvapi dvāveva--tatra yathāsaṃkhyaṃ prāpnoti, tat? pūrvapadasvaritatvānna bhavati. ata evāha--"pratyekaṃ bhāvakarmaṇorarthayoḥ" iti. "ślāghādiṣu viṣayabhūteṣu" iti. tathā hi na bhāvaḥ ślāghādīnāmanyatamo'pi bhavitumarhati. śabdapravṛttinimittaṃ bhāvaḥ. na ca gotracaraṇaśabdānāṃ ślāghādayaḥ pravṛttinimittaṃ bhavati. karmāpi naiva ślāghādisvabhāvaṃ bhavati. na hi gotracaraṇānāṃ ślāghādayaḥ karmatayā rūḍhāḥ, yathā--agnestāpādayaḥ; kriyārūpatvātteṣām(). sādhyatayā bhāvakarmaṇoḥ pratyayārthatayā viṣayabhūteṣu vuñ? bhavati. "tadavetastatprāptaḥ" iti. iṇo'tra gatyarthatvāt(). "tajjñāto vā" iti. avapūrvasyeṇo jñāne'pi vṛttisambhavāt(). tacchabdena ceha gotracaraṇayoḥ sambandhinī bhāvakarmaṇaii pratinirdiśyete. "gārgikayā" iti. "āpatyasya ca taddhite'nāti" 6.4.151 iti yalopaḥ॥
Bālamanoramā1: gotracaraṇāt. gotrapratyayāntācchākhādhyetṛvācinaśca
ṣaṣṭha\ufffdntādbhāvakarma Sū #1776 See More
gotracaraṇāt. gotrapratyayāntācchākhādhyetṛvācinaśca
ṣaṣṭha\ufffdntādbhāvakarmaṇorvuñsyātślāghādiṣu viṣayeṣvityarthaḥ.
`apatyādhikārādanyatra pravarādhyāyaprasiddhaṃ gotra'mityuktam. `atyākāra' ityasya
vivaraṇam-adhikṣepa iti. tadaveta ityetadvivṛṇoti–te gotreti. tacchabdena gotra
caraṇayorbhāvakarmaṇī vivakṣite. avapūrvādiṇaḥ prāptyarthājjñānārthādvā kartari
ktaḥ. te avetastadaveta iti vigrahaḥ. `dvitīye'ti yogavibhāgātsamāsaḥ. avagatavānveti.
jñātavānityarthaḥ. gārgikayeti. gāgryaśabdādvuñi `āpatyasye'ti yalope `yasyeti
ce'tyakāralope lokātstrītve ṭāpi `pratyayasthā'diti ittve gārgikāśabdaḥ.
kāṭhikāyā ślāghate. iti caraṇādudāhāryam. atra ślāghādayaḥ padāntaropāttā eva
pratyayarthānvayino natu pratyayavācyā iti bodhyam.
Bālamanoramā2: gotracaraṇācchlāghā'tyākāratadaveteṣu 1776, 5.1.133 gotracaraṇāt. gotrapratyayān See More
gotracaraṇācchlāghā'tyākāratadaveteṣu 1776, 5.1.133 gotracaraṇāt. gotrapratyayāntācchākhādhyetṛvācinaśca ṣaṣṭha()ntādbhāvakarmaṇorvuñsyātślāghādiṣu viṣayeṣvityarthaḥ. "apatyādhikārādanyatra pravarādhyāyaprasiddhaṃ gotra"mityuktam. "atyākāra" ityasya vivaraṇam-adhikṣepa iti. tadaveta ityetadvivṛṇoti--te gotreti. tacchabdena gotra caraṇayorbhāvakarmaṇī vivakṣite. avapūrvādiṇaḥ prāptyarthājjñānārthādvā kartari ktaḥ. te avetastadaveta iti vigrahaḥ. "dvitīye"ti yogavibhāgātsamāsaḥ. avagatavānveti. jñātavānityarthaḥ. gārgikayeti. gāgryaśabdādvuñi "āpatyasye"ti yalope "yasyeti ce"tyakāralope lokātstrītve ṭāpi "pratyayasthā"diti ittve gārgikāśabdaḥ. kāṭhikāyā ślāghate. iti caraṇādudāhāryam. atra ślāghādayaḥ padāntaropāttā eva pratyayarthānvayino natu pratyayavācyā iti bodhyam.
Tattvabodhinī1: gotracaraṇāt. gotravācinaścaraṇavācinaśca prātipadikādvuñ syādbhāvakarmaṇoḥ.
ap Sū #1368 See More
gotracaraṇāt. gotravācinaścaraṇavācinaśca prātipadikādvuñ syādbhāvakarmaṇoḥ.
apatyādhikārādanyatra laukikaṃ gotram. tenāpatyapratyayāntebhya ityarthaḥ.
pravarādhyāye ye paṭhitāstebhya ityapare. `gotraṃ ca caraṇaiḥ sahe'ti jātitvāt
`prāṇabhṛjjātī'tyādinā añi prāpte vacanam. śrloghetyādi. śrlāghādiṣu
viṣayabhūteṣvityarthaḥ. prāpta iti. iṇaḥ prāptyarthatvāt. avapūrṇasyeṇo jñāne
prasiddhatvādāha—avagatavānveti. gārgadikayeti. `apatyasye'ti yalopaḥ. caraṇādvuñ
udāharaṇaṃ tu `kaṭhikayā śrlāghate'ityādi bodhyam. śrlāghādiṣviti kim?.
gāgryatvam. kaṭhatvam.
Tattvabodhinī2: gotracaraṇācchlāghā'tyākāratadaveteṣu 1368, 5.1.133 gotracaraṇāt. gotravācinaśca See More
gotracaraṇācchlāghā'tyākāratadaveteṣu 1368, 5.1.133 gotracaraṇāt. gotravācinaścaraṇavācinaśca prātipadikādvuñ syādbhāvakarmaṇoḥ. apatyādhikārādanyatra laukikaṃ gotram. tenāpatyapratyayāntebhya ityarthaḥ. pravarādhyāye ye paṭhitāstebhya ityapare. "gotraṃ ca caraṇaiḥ sahe"ti jātitvāt "prāṇabhṛjjātī"tyādinā añi prāpte vacanam. śrloghetyādi. śrlāghādiṣu viṣayabhūteṣvityarthaḥ. prāpta iti. iṇaḥ prāptyarthatvāt. avapūrṇasyeṇo jñāne prasiddhatvādāha---avagatavānveti. gārgadikayeti. "apatyasye"ti yalopaḥ. caraṇādvuñ udāharaṇaṃ tu "kaṭhikayā śrlāghate"ityādi bodhyam. śrlāghādiṣviti kim(). gāgryatvam. kaṭhatvam.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents
