1/24:kimarthaḥ cakāraḥ |
2/24:anukarṣaṇārthaḥ |
3/24:tvatalau anukṛṣyete |
4/24:na etat asti prayojanam |
5/24:prakṛtau tvatalau anuvartiṣyete |
6/24:ataḥ uttaram paṭhati |
7/24:ā ca tvāt iti cakārakaraṇam apavādasamāveśārtham |*
8/24:ā ca tvāt iti cakārakaraṇam kriyate apavādasamāveśārtham |
9/24:imanicprabhṛtibhiḥ apavādaiḥ samāveśaḥ yathā syāt |
10/24:na etat asti prayojanam |
11/24:ā tvāt iti evam imanicprabhṛtibhiḥ apavādaiḥ samāveśaḥ bhaviṣyati |
12/24:idam tarhi prayojanam |
13/24:ā tvāt yāḥ prakṛtayaḥ tābhyaḥ ca tvatalau yathā syātām yataḥ ca ucyete |
14/24:etat api na asti prayojanam |
15/24:ā tvāt iti eva yāḥ prakṛtayaḥ tābhyaḥ tvatalau bhaviṣyataḥ yataḥ ca ucyete |
16/24:idam tarhi prayojanam |
17/24:ā tvāt ye arthāḥ tatra tvatalau yathā syātām yatra ca ucyete |
18/24:etat api na asti prayojanam |
19/24:ā tvāt iti eva ā tvāt ye arthāḥ tatra tvatalau bhaviṣyataḥ yatra ca ucyete |
20/24:idam tarhi prayojanam |
21/24:ā tvāt yāḥ prakṛtayaḥ tābhyaḥ ca tvatalau yathā syātām yasyāḥ ca prakṛteḥ atasmin viśeṣe anyaḥ pratyayaḥ utpadyate |
22/24:kim kṛtam bhavati |
23/24:strīpuṃsābhyām tvataloḥ upasaṅkhyānam coditam |
24/24:tat na vaktavyam bhavati |

brahmaṇas tvaḥ 5-1-136 iti vakṣyati. ā etasmāt tvasaṃśabdanād yānita ūrdhvam anukramiṣyāmaḥ, tatra tvatalau pratyayāvadhikṛtau veditavyau. vakṣyati pṛthvādibhya imanij vā 5-1-122 iti. prathimā, pārthavam, pṛthutvam, pṛthutā. mradimā, mārdavam, mṛdutvam, mṛdutā. apavādaiḥ saha samāveśārthaṃ vacanam. karmaṇi ca vidhānārthaṃ guṇavacanabrāhmaṇādibhyaḥ karmaṇi ca 5-1-124 iti. cakāro nañsnañbhyām api samāveśārthaḥ. striyāḥ bhāvaḥ straiṇam, strītvam, strītā. puṃso bhāvaḥ puṃstvam, puṃstā, pauṃsnam.

ā ca tvāt 5.1.120 brahmaṇas tvaḥ 5.1.135 iti vakṣyati. ā etasmāt tvasaṃśabdanād yānita ūrdhvam anukramiṣyāmaḥ, tatra tvatalau pratyayāvadhikṛtau veditavyau. vakṣyati pṛthvādibhya imanij vā 5.1.121 iti. prathimā, pārthavam, pṛthutvam, pṛthutā. mradimā, mārdavam, mṛdutvam, mṛdutā. apavādaiḥ saha samāveśārthaṃ vacanam. karmaṇi ca vidhānārthaṃ guṇavacanabrāhmaṇādibhyaḥ karmaṇi ca 5.1.123 iti. cakāro nañsnañbhyām api samāveśārthaḥ. striyāḥ bhāvaḥ straiṇam, strītvam, strītā. puṃso bhāvaḥ puṃstvam, puṃstā, pauṃsnam.

ā ca tvāt?. , 5.1.119 "prathimā" iti. "turiṣṭemeyassu" 6.4.154 iti, "ṭeḥ" 6.4.155 iti ṭilopaḥ. "ra ṛtohalāderlaghoḥ" 6.4.161 iti ṛkārasya rephaḥ, "sarvanāmasthāne cāsambuddhau" 6.4.8 iti dīrghaḥ. "pārthavam()" iti. "igantācca laghupūrvāt()" 5.1.130 ityaṇ(). "apavādaiḥ" ityādi. imanicprabhṛtīnapavādastvitalorvakṣyati, taiḥ saha tayoḥ samāveśaḥ. ekaviṣayatā yathā syādityevamarthamidam(). nanu ca svaritatvādanuvatrtamānāvanuvṛttisāmathryādevāpavādaviṣaye'pi bhaviṣyataḥ? naitadasti; asti hranuvṛtteḥ prayojanam(), kiṃm()? "guṇavacanabrāāhṛṇādibhyaḥ karmaṇi ca" 5.1.123 iti karmaṇyapi yathā syātām(); itarathā hi bhāve vidhīyamānau karmaṇi na syātām(). "karmaṇi ca" ityādi. nanu cānuvṛttisāmathryādeva karmaṇyapi bhaviṣyataḥ? naitadasti; asti hranyadanuvṛtteḥ prayojanam(), kim()? apavādaviṣaye'pi yathā syātām(). ta()smasatvasati na syātām(), a()smastu satyetadubhayamapi labhyate. "cakāraḥ" ityādi. yadi cakāro na kriyeta tato'traiva prakaraṇe ye'pavādāstaireva samāveśaḥ syāt(), na nañsnañbhyām(); tayoranyatara vihitatvāt(). cakāre tvapavādasamuccayārthe sati sarvāpavādaviṣaye tvatalau labhyete. tena strīpuṃsābhyāmapi siddhau bhavataḥ. yadyevam(), anyeṣvartheṣu sāvakāśau nañsnañau bhāve na sidhyataḥ, tvallabhyāṃ bādhyamānatvāt()? naiṣaḥ doṣaḥ; "bhavanāt()" ityavadhyupādānasāmathryādbhāve'pi bhaviṣyataḥ; itarathā hi bhāvameva vidhitvenopādadīta॥

brahmaṇastva ityataḥ prāk tvatalāvadhikriyete. apavādaiḥ saha samāveśārthamidam. cakāro nañsnañbhyāmapi samāveśārthaḥ. striyā bhāvaḥ - straiṇam. strītvam. strītā. pausnam. puṃstvam. puṃstā..

ā ca tvāt 1157, 5.1.119 brahmaṇastva ityataḥ prāk tvatalāvadhikriyete. apavādaiḥ saha samāveśārthamidam. cakāro nañsnañbhyāmapi samāveśārthaḥ. striyā bhāvaḥ - straiṇam. strītvam. strītā. pausnam. puṃstvam. puṃstā॥

āca tvāt. tvalāvityanuvartate. āḍbharyādāyām. tadāha–brāhṛṇastva ittaḥ prāgiti. nanu `tasya bhāvastvatalau' ityatastvataloruttarasūtreṣvanuvṛttyaiva siddheradhikāro'yaṃ vyartha ityata-āha–apavādairiti. `pṛthvādibhyaḥ imanijvā' ityādivihitairimanijādibhirapavādaiḥ samuccāyārthamityarthaḥ. asati tvetasminnadhikārasūtre uttaratra imanijādividhiṣu tvataloranupasthitiḥ syāt. pratyakṣanirdiṣṭairimanijādiviśeṣaiḥ śāntākāṅkṣatvāt. anyathā `prāgdīvyato''ṇityadhikṛtasya aṇaḥ `ata i' ñityādāvapi pravṛttiḥ syāditi bhāvaḥ. prayojanāntaramāha–guṇavacanādibhya iti. anyathā bhāve'rthe sāvakāśayostvataloḥ karmaṇyarthe guṇavacanādibhyo viśeṣavihitena ṣyañā bādhaprasaṅga iti bhāvaḥ. nanvevamapi `ā tvā'dityevāstu, svaritatvādeva pūrvasūtrādiha tvataloranuvṛttisiddhestadanukarṣārthaścakāro vyartha ityata āha–cakāra iti. anyathā tvatalau strīpuṃsābhyāṃ na syātām, anyatra tayoḥ sāvakāśatvāditi bhāvaḥ. pauṃsnamiti. saṃyogāntalope pumaḥ khayyampare' iti rutvam. pākṣikāvanunāsikānusvārau. visarge kṛtaṃ satvam. evaṃ puṃstvam. tatra `hyasvāttādau' iti ṣatvaṃ na bhavati, savanādiṣu pāṭhāt.

ā ca tvāt 1759, 5.1.119 āca tvāt. tvalāvityanuvartate. āḍbharyādāyām. tadāha--brāhṛṇastva ittaḥ prāgiti. nanu "tasya bhāvastvatalau" ityatastvataloruttarasūtreṣvanuvṛttyaiva siddheradhikāro'yaṃ vyartha ityata-āha--apavādairiti. "pṛthvādibhyaḥ imanijvā" ityādivihitairimanijādibhirapavādaiḥ samuccāyārthamityarthaḥ. asati tvetasminnadhikārasūtre uttaratra imanijādividhiṣu tvataloranupasthitiḥ syāt. pratyakṣanirdiṣṭairimanijādiviśeṣaiḥ śāntākāṅkṣatvāt. anyathā "prāgdīvyato'"ṇityadhikṛtasya aṇaḥ "ata i" ñityādāvapi pravṛttiḥ syāditi bhāvaḥ. prayojanāntaramāha--guṇavacanādibhya iti. anyathā bhāve'rthe sāvakāśayostvataloḥ karmaṇyarthe guṇavacanādibhyo viśeṣavihitena ṣyañā bādhaprasaṅga iti bhāvaḥ. nanvevamapi "ā tvā"dityevāstu, svaritatvādeva pūrvasūtrādiha tvataloranuvṛttisiddhestadanukarṣārthaścakāro vyartha ityata āha--cakāra iti. anyathā tvatalau strīpuṃsābhyāṃ na syātām, anyatra tayoḥ sāvakāśatvāditi bhāvaḥ. pauṃsnamiti. saṃyogāntalope pumaḥ khayyampare" iti rutvam. pākṣikāvanunāsikānusvārau. visarge kṛtaṃ satvam. evaṃ puṃstvam. tatra "hyasvāttādau" iti ṣatvaṃ na bhavati, savanādiṣu pāṭhāt.

apavādaiḥ saheti. `pṛthvādibhya imanijve'tyādibhiḥ. cakāra iti. anyathā tvatalau strīpuṃsābhyāṃ na syātām, anyatka tayoḥ sāvakāśatvāditi bhāvaḥ. pausnaṃ puṃstvamiti. saṃyogāntalope `pumaḥ khayī'ti rutvam. pākṣikāvanunāsikānusvārau. visarge kṛte satvam.

ā ca tvāt 1356, 5.1.119 apavādaiḥ saheti. "pṛthvādibhya imanijve"tyādibhiḥ. cakāra iti. anyathā tvatalau strīpuṃsābhyāṃ na syātām, anyatka tayoḥ sāvakāśatvāditi bhāvaḥ. pausnaṃ puṃstvamiti. saṃyogāntalope "pumaḥ khayī"ti rutvam. pākṣikāvanunāsikānusvārau. visarge kṛte satvam.