Kāśikāvṛttī1:
añityeva. taditi vikārāvayavayorarthayoḥ pratyavamarśaḥ. ñid yo vikārāvayavaprat
See More
añityeva. taditi vikārāvayavayorarthayoḥ pratyavamarśaḥ. ñid yo vikārāvayavapratyayas
tadantāt prātipadikātañ pratyayo bhavati vikāravayavayoḥ eva. mayaṭo 'pavādaḥ. orañ
4-2-71), śamyāṣṭlañ (*4,3.142), prāṇirajatādibhyo 'ñ (*4,3.154,
uṣṭrādvuñ 4-3-157), eṇyā ḍhañ (*4,3.159, kaṃsīyaparaśavyayor yañañau luk ca
4-3-168 ityete pratyayāḥ gṛhyante. daivadāravasya vikāro 'vayavo vā daivadāravam.
dādhitthasya dādhittham. pālāśasya pālāśam. śāmīlasya śāmīlam. kāpotasya kāpotam.
auṣṭrakasya auṣṭrakam. aiṇeyasya aiṇeyam. kāṃsyasya kāṃsyam. pāraśavasya pāraśavam.
ñitaḥ iti kim? bailvamayam. tatpratyayātiti kim? baidamayam.
Kāśikāvṛttī2:
ñitaś ca tatpratyayāt 4.3.155 añityeva. taditi vikārāvayavayorarthayoḥ pratyava
See More
ñitaś ca tatpratyayāt 4.3.155 añityeva. taditi vikārāvayavayorarthayoḥ pratyavamarśaḥ. ñid yo vikārāvayavapratyayas tadantāt prātipadikātañ pratyayo bhavati vikāravayavayoḥ eva. mayaṭo 'pavādaḥ. orañ 4.2.70, śamyāṣṭlañ 4.3.140, prāṇirajatādibhyo 'ñ 4.3.152, uṣṭrādvuñ 4.3.155, eṇyā ḍhañ 4.3.157, kaṃsīyaparaśavyayor yañañau luk ca 4.3.166 ityete pratyayāḥ gṛhyante. daivadāravasya vikāro 'vayavo vā daivadāravam. dādhitthasya dādhittham. pālāśasya pālāśam. śāmīlasya śāmīlam. kāpotasya kāpotam. auṣṭrakasya auṣṭrakam. aiṇeyasya aiṇeyam. kāṃsyasya kāṃsyam. pāraśavasya pāraśavam. ñitaḥ iti kim? bailvamayam. tatpratyayātiti kim? baidamayam.
Nyāsa2:
ñitaśca tatpratyayāt. , 4.3.153 "mayaṭo'pavādaḥ" iti. vṛddhalakṣamasya
See More
ñitaśca tatpratyayāt. , 4.3.153 "mayaṭo'pavādaḥ" iti. vṛddhalakṣamasya sarvasya ñitpratyayāntasya vṛddhatvāt."ete pratyayā gṛhrante" iti. nanu caikānubandhaparibhāṣayā ṣṭlaño grahaṇaṃ na prāpnoti? naiṣa doṣaḥ; "ñitaśca" iti hi cakārastatsamuccayārthaḥ. tena tasyāpi grahaṇaṃ bhaviṣyati. oraño 4.3.137 grahaṇena "anudāttadeśca" 4.3.138 "palāśādibhyo vā" 4.3.139 ityetatsūtragrahaṇaṃ veditavyam; abhinnatvāt. ya evaṃ "orañ" 4.3.137 ityanenāñvihitaḥ sa evāsmin sūtradvaye'nuvatrtate. "daivadāravasya vikāro'vayavo vā" ityādinā yathāyogameṣāṃ pratyayānāmudāharaṇādīni darśayati. "kāṃsyam pāraśavam" iti. kaṃsāya hitamiti "prāk krītāccha-" 5.1.1 kaṃsīyaḥ. paraśave hitamityugavāditvā 5.1.2 dyat. paraśavyasya vikāro'vayavo veti "kaṃsīyaparaśavyayoryañañau luk ca" 4.3.166 iti yathāsaṃkhyaṃ yañañau bhavataḥ, chayatośca luk-- kāṃsyam, pāraśavaḥ; tayorvikāro'vayavo vetyenenāñ. "bailvamayam" iti. bilvaśabdo "bilvādibyo'm" 4.3.134 ityaṇantaḥ. tato vṛddhalakṣame mayaḍeva bhavati. "vaidamayam" iti. "anṛṣa" 4.1.104 ityādināñ-- vaidaḥ. bhavatyayamañpratyayo ñit, na tu vikārāvayavalakṣamaḥ,tena mayaḍeva bhavati॥
Bālamanoramā1:
ñitaśca tatpratyayāt. tayoḥ= vikārāvayavayoḥ pratyayaḥ-tatpratyayaḥ. tadāha–ñid Sū #1512
See More
ñitaśca tatpratyayāt. tayoḥ= vikārāvayavayoḥ pratyayaḥ-tatpratyayaḥ. tadāha–ñidya
iti. tayoreveti. vikārāvayavayorevetyarthaḥ. śāmīlasyeti. śamyā vikāro'vayavo vā
śāmīlam. `śamyāḥ ṣyañ'. śāmīlasya vikāro'vayavo vetyarthe añi śāmīlamiti
bhavatītyarthaḥ. `nityaṃ vṛddhe'ti mayaṭo'pavādaḥ. dādhitthamiti. dadhitthasya vikāro'vayavo
vā dādhittham. anudāttāditvādañ. dādhitthasya vikāro dādhittham. mayaḍapavādo'ñ.
bailvamayamiti. `bisvādibhyo'ṇiti bilvaśabdādaṇi bailvaḥ. tasya vikāra ityarthe
mayaḍeva, na tvañ. aṇo ñittvā'bhāvāditi bhāvaḥ. bhāṣye tu
`vikārāvayavapratyayāntātpunastatpratyayā anabhidhānānne'tyāśrityā sūtramidaṃ
pratyākhyātam.
Bālamanoramā2:
ñitaśca tatpratyayāt 1512, 4.3.153 ñitaśca tatpratyayāt. tayoḥ= vikārāvayavayoḥ
See More
ñitaśca tatpratyayāt 1512, 4.3.153 ñitaśca tatpratyayāt. tayoḥ= vikārāvayavayoḥ pratyayaḥ-tatpratyayaḥ. tadāha--ñidya iti. tayoreveti. vikārāvayavayorevetyarthaḥ. śāmīlasyeti. śamyā vikāro'vayavo vā śāmīlam. "śamyāḥ ṣyañ". śāmīlasya vikāro'vayavo vetyarthe añi śāmīlamiti bhavatītyarthaḥ. "nityaṃ vṛddhe"ti mayaṭo'pavādaḥ. dādhitthamiti. dadhitthasya vikāro'vayavo vā dādhittham. anudāttāditvādañ. dādhitthasya vikāro dādhittham. mayaḍapavādo'ñ. bailvamayamiti. "bisvādibhyo"ṇiti bilvaśabdādaṇi bailvaḥ. tasya vikāra ityarthe mayaḍeva, na tvañ. aṇo ñittvā'bhāvāditi bhāvaḥ. bhāṣye tu "vikārāvayavapratyayāntātpunastatpratyayā anabhidhānānne"tyāśrityā sūtramidaṃ pratyākhyātam.
Tattvabodhinī1:
śāmīlamimi. śāmīlaśabdaḥ `śamyāḥ ṣla'ñiti ṣlañantaḥ. dadhitthāt
`anudāttād Sū #1176
See More
śāmīlamimi. śāmīlaśabdaḥ `śamyāḥ ṣla'ñiti ṣlañantaḥ. dadhitthāt
`anudāttādeśce'tyañ. dādhitthasya dādhittham. bailvamayamiti.
bilvaśabdo'ṇantaḥ.
Tattvabodhinī2:
ñitaśca tatpratyayāt 1176, 4.3.153 śāmīlamimi. śāmīlaśabdaḥ "śamyāḥ ṣla&quo
See More
ñitaśca tatpratyayāt 1176, 4.3.153 śāmīlamimi. śāmīlaśabdaḥ "śamyāḥ ṣla"ñiti ṣlañantaḥ. dadhitthāt "anudāttādeśce"tyañ. dādhitthasya dādhittham. bailvamayamiti. bilvaśabdo'ṇantaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents