Kāśikāvṛttī1:
varaṇa ityevam ādibhyaḥ utpannasya cāturarthikasya pratyayasya lup bhavati. ajan
See More
varaṇa ityevam ādibhyaḥ utpannasya cāturarthikasya pratyayasya lup bhavati. ajanapadārtha
ārambhaḥ. varaṇānām adūrabhavaṃ nagaraṃ varaṇāḥ. śṛṅgī. śālmalayaḥ. cakāro 'nuktasamuccayārtha
ākṛtigaṇatāmasya bodhayati. kaṭukabadaryā adūrabhavo grāmaḥ kaṭukabadarī. śirīṣāḥ. kāñcī.
varaṇāḥ. pūrvau godau. āliṅgyāyana. parṇī. śṛṅgī. śālmalayaḥ. sadāṇvī. vaṇiki. vaṇika.
jālapada. mathurā. ujjayinī. gayā. takṣaśilā. uraśā. akṛtyā.
Kāśikāvṛttī2:
varaṇā'dibhyaś ca 4.2.82 varaṇa ityevam ādibhyaḥ utpannasya cāturarthikasya pra
See More
varaṇā'dibhyaś ca 4.2.82 varaṇa ityevam ādibhyaḥ utpannasya cāturarthikasya pratyayasya lup bhavati. ajanapadārtha ārambhaḥ. varaṇānām adūrabhavaṃ nagaraṃ varaṇāḥ. śṛṅgī. śālmalayaḥ. cakāro 'nuktasamuccayārtha ākṛtigaṇatāmasya bodhayati. kaṭukabadaryā adūrabhavo grāmaḥ kaṭukabadarī. śirīṣāḥ. kāñcī. varaṇāḥ. pūrvau godau. āliṅgyāyana. parṇī. śṛṅgī. śālmalayaḥ. sadāṇvī. vaṇiki. vaṇika. jālapada. mathurā. ujjayinī. gayā. takṣaśilā. uraśā. akṛtyā.
Nyāsa2:
varaṇādibhyaśca. , 4.2.81
Laghusiddhāntakaumudī1:
ajanapadārtha ārambhaḥ. varaṇānāmadūrabhavaṃ nagaraṃ varaṇāḥ.. Sū #1065
Laghusiddhāntakaumudī2:
varaṇādibhyaśca 1065, 4.2.81 ajanapadārtha ārambhaḥ. varaṇānāmadūrabhavaṃ nagara
See More
varaṇādibhyaśca 1065, 4.2.81 ajanapadārtha ārambhaḥ. varaṇānāmadūrabhavaṃ nagaraṃ varaṇāḥ॥
Bālamanoramā1:
atha prakṛtamārabhate–varaṇādibhyaśca. `janapade lu'bittyuttaramidaṃ sūtra Sū #1282
See More
atha prakṛtamārabhate–varaṇādibhyaśca. `janapade lu'bittyuttaramidaṃ sūtram.
varaṇādibhyaḥ parasya cāturarthikapratyayasya lupsyādityarthaḥ. pūrveṇaiva siddhe
kimarthamidamityata āha–ajanapadārtha iti. varaṇānāmiti. varaṇā nāma nadī kāśyā uttarataḥ
prasiddhā. avayavābhiprāyaṃ, pūjārtha vā bahuvacanam. varaṇānāmadūrabhavaṃ nagaraṃ-varaṇāḥ. atra
luptapratyayāntasya varaṇāśabdasya nagare vācye prakṛtivatstrīliṅgaṃ bahuvacanaṃ ca.
Bālamanoramā2:
varaṇādibhyaśca 1282, 4.2.81 atha prakṛtamārabhate--varaṇādibhyaśca. "janap
See More
varaṇādibhyaśca 1282, 4.2.81 atha prakṛtamārabhate--varaṇādibhyaśca. "janapade lu"bittyuttaramidaṃ sūtram. varaṇādibhyaḥ parasya cāturarthikapratyayasya lupsyādityarthaḥ. pūrveṇaiva siddhe kimarthamidamityata āha--ajanapadārtha iti. varaṇānāmiti. varaṇā nāma nadī kāśyā uttarataḥ prasiddhā. avayavābhiprāyaṃ, pūjārtha vā bahuvacanam. varaṇānāmadūrabhavaṃ nagaraṃ-varaṇāḥ. atra luptapratyayāntasya varaṇāśabdasya nagare vācye prakṛtivatstrīliṅgaṃ bahuvacanaṃ ca.
Tattvabodhinī1:
varaṇādi. cakāro'nuktasamuccayārthaḥ, tenāsyākṛtigaṇatvaṃ siddham. varaṇā iti. Sū #1035
See More
varaṇādi. cakāro'nuktasamuccayārthaḥ, tenāsyākṛtigaṇatvaṃ siddham. varaṇā iti. evaṃ
kaṭubadarī, śirīṣāḥ, godau, khalatikamityādīnyudāhartavyāni.
vattvasyā'siddhatvāttasminkartavye ṭilopo na sthānivadityāśayenāha–jhaya iti.
naḍvānityatpāpi paratvāt `jhayaḥ'ityanenaiva vakāro na tu `mādupadhāyāḥ'ityaneneti
bhāvaḥ. na cā'siddhatvāt `mādupadhāyāḥ'ityeva tatra nyāyyamiti vācyaṃ, `prakaraṇe
prakaraṇamasiddhaṃ, na tu yoge yogaḥ'iti `upasargādasamāse'pī'tyatra bhāṣye
nirṇītatvāt. nanu vetasvānityatra vetasaśabdasya subantatvena padatvātṅbhatupo
ḍittvasāmathryāṭṭilope ekadeśavikṛtanyāyena padatvātsasya rutvaṃ syāt. na ca
sthānivattvena nirvāhaḥ. pūrvatrāsiddhe tanniṣa #edhāditi cet, maivam. antaraṅgaṃ
rutvaṃ prati bahuraṅgasya ṭilopasyā'siddhatvāt. na ca ṣāṣṭhī bahiraṅgaparibhāṣā
traipādikaṃ na jānātīti vācyaṃ, kāryakālapakṣābhyupagamāt. nanvevamapi `svādiṣu'iti
sāntasya padatve tadāśrayarutvasyāntaraṅgatvā'bhāvādbahiraṅgaparibhāṣā na pravartate
iti rutvaṃ durvārameva. na ca nadyāṃ matu'biti catararthyāṃ matupā vidhānāccāturarthiko
ṅbhatup matvarthīya iti `tasau matvarthe' ityanena bhatvaṃ śaṅkyaṃ, ṭilopasya
sthānivattvāt. na ca padatve'pyevam.tasya rutvavidhinā saha kāryakālatayā
`pūrvatrāsiddhe ne'ti niṣedhāditi cet, atrāhuḥ—padasaṃjñāyāṃ
yathoddeśapakṣāśrayaṇāt `pūrvatrisiddhe ne'ti
niṣedhā'pravartanātsthānivattvapravṛttyā sāntasyā'padatvāditi. etena ghaṭī
āmalakītyatra `svādiṣu'iti padatvājjaśtvaṃ syāt, autsītyatra tu saṃyogāntalopaḥ
syāditi śaṅkapi parāsteti dik. nanu prakriyālāghavāya ḍvatubeva vidhīyatām, athavā
`kumudanaḍavetasebhyo ḍi'diti prakṛtasya matupo ḍittvamatidiśyatāṃ, kimanena ṅbhatu
bvidhānena?. satyam. anyato vidhānārthaṃ tat. tatsiddhārthakathanaparaṃ vārtikamāha—
mahiṣācceti.
Tattvabodhinī2:
varaṇādibhyaśca 1035, 4.2.81 varaṇādi. cakāro'nuktasamuccayārthaḥ, tenāsyākṛtiga
See More
varaṇādibhyaśca 1035, 4.2.81 varaṇādi. cakāro'nuktasamuccayārthaḥ, tenāsyākṛtigaṇatvaṃ siddham. varaṇā iti. evaṃ kaṭubadarī, śirīṣāḥ, godau, khalatikamityādīnyudāhartavyāni. vattvasyā'siddhatvāttasminkartavye ṭilopo na sthānivadityāśayenāha--jhaya iti. naḍvānityatpāpi paratvāt "jhayaḥ"ityanenaiva vakāro na tu "mādupadhāyāḥ"ityaneneti bhāvaḥ. na cā'siddhatvāt "mādupadhāyāḥ"ityeva tatra nyāyyamiti vācyaṃ, "prakaraṇe prakaraṇamasiddhaṃ, na tu yoge yogaḥ"iti "upasargādasamāse'pī"tyatra bhāṣye nirṇītatvāt. nanu vetasvānityatra vetasaśabdasya subantatvena padatvātṅbhatupo ḍittvasāmathryāṭṭilope ekadeśavikṛtanyāyena padatvātsasya rutvaṃ syāt. na ca sthānivattvena nirvāhaḥ. pūrvatrāsiddhe tanniṣa #edhāditi cet, maivam. antaraṅgaṃ rutvaṃ prati bahuraṅgasya ṭilopasyā'siddhatvāt. na ca ṣāṣṭhī bahiraṅgaparibhāṣā traipādikaṃ na jānātīti vācyaṃ, kāryakālapakṣābhyupagamāt. nanvevamapi "svādiṣu"iti sāntasya padatve tadāśrayarutvasyāntaraṅgatvā'bhāvādbahiraṅgaparibhāṣā na pravartate iti rutvaṃ durvārameva. na ca nadyāṃ matu"biti catararthyāṃ matupā vidhānāccāturarthiko ṅbhatup matvarthīya iti "tasau matvarthe" ityanena bhatvaṃ śaṅkyaṃ, ṭilopasya sthānivattvāt. na ca padatve'pyevam.tasya rutvavidhinā saha kāryakālatayā "pūrvatrāsiddhe ne"ti niṣedhāditi cet, atrāhuḥ---padasaṃjñāyāṃ yathoddeśapakṣāśrayaṇāt "pūrvatrisiddhe ne"ti niṣedhā'pravartanātsthānivattvapravṛttyā sāntasyā'padatvāditi. etena ghaṭī āmalakītyatra "svādiṣu"iti padatvājjaśtvaṃ syāt, autsītyatra tu saṃyogāntalopaḥ syāditi śaṅkapi parāsteti dik. nanu prakriyālāghavāya ḍvatubeva vidhīyatām, athavā "kumudanaḍavetasebhyo ḍi"diti prakṛtasya matupo ḍittvamatidiśyatāṃ, kimanena ṅbhatu bvidhānena(). satyam. anyato vidhānārthaṃ tat. tatsiddhārthakathanaparaṃ vārtikamāha---mahiṣācceti.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents