Grammatical Sūtra: क्रतूक्थादिसूत्रान्ताट्ठक् kratūkthādisūtrāntāṭṭhak
Individual Word Components: kratūkthādisūtrāntāt ṭhak Sūtra with anuvṛtti words: kratūkthādisūtrāntāt ṭhak pratyayaḥ (3.1.1 ), paraḥ (3.1.2 ), ca (3.1.2 ), ādyudāttaḥ (3.1.3 ), ca (3.1.3 ), ṅyāpprātipadikāt (4.1.1 ), taddhitāḥ (4.1.76 ), samarthānām (4.1.82 ), prathamāt (4.1.82 ), vā (4.1.82 ), aṇ (4.1.83 ), strīpuṁsābhyām (4.1.87 ), nañsnañau (4.1.87 ), bhavanāt (4.1.87 ), tat (4.2.59 ), adhi (4.2.59 ), ite (4.2.59 ), tat (4.2.59 ), veda (4.2.59 ) Type of Rule: vidhiPreceding adhikāra rule: 4.1.83 (1prāg dīvyato 'ṇ)
Description:
The affix ((ṭhak)) comes in the sense of 'one who studies or one who understands', after the name of a sacrifice, after 'uktha &c', and after a stem ending with the word 'sûtra'. Source: Aṣṭādhyāyī 2.0
[The taddhitá 1.76 affix 3.1.1] ṭháK is introduced [after 3.1.2 nominal stems 1.1] designating names of a sacrifice (krátu-°) and the class of expressions beginning with ukthá- `n.pr. of a recitation' and words ending in °sūtra- [terminating in 1.1.72 the second sUP triplet to denote `studies or knows that' 59]. Source: From Aṣṭādhyāyī of Pāṇini In Roman Transliteration translated by Sumitra M. Katre, Copyright © 1987. Courtesy of the University of Texas Press.
Source:Srisa Chandra Vasu's Aṣṭādhyāyī of Pāṇini Anuvṛtti: 4.2.59
Commentaries:
Kāśikāvṛttī1 : kratuviśeṣavācibhyaḥ ukthādibhyaśca sūtrāntāc ca ṭhak pratyayo bhavati t ad ad hī te See More
kratuviśeṣavācibhyaḥ ukthādibhyaśca sūtrāntāc ca ṭhak pratyayo bhavati tadadhīte tadveda
ityetasmin viṣaye. aṇo 'pavādaḥ. agniṣṭomam adhīte veda vā āgniṣṭomikaḥ.
vājapeyikaḥ. ukthādibhyaḥ aukthikaḥ. laukāyatikaḥ. sūtrāntāt vārttikasūtrikaḥ.
sāṅgrahasūtrikaḥ. sūtrāntādakalpāderiṣyate. kalpasūtram adhīte kālpasūtraḥ.
aṇeva bhavati. ukthaśabdaḥ keṣucideva sāmasu rūḍhaḥ. yajñāyajñīyāt pareṇa yāni gīyante, na
ca tānyadhīyāne pratyaya iṣyate, kiṃ tarhi, sāmalakṣaṇe aukthikye vartamānaḥ ukthaśabdaḥ
pratyayam utpādayati. uktham adhīte aukthikaḥ. aukthikyam adhīte ityarthaḥ.
aukthikyaśabdāc ca pratyayo na bhavatyeva, anabhidhānāt. vidyālakṣaṇakalpasūtrāntāditi
vaktavyam. vāyasavidyikaḥ. sārpavidyikaḥ. gaulakṣaṇikaḥ. āśvalakṣaṇikaḥ. mātṛkalpikaḥ.
pārāśarakalpikaḥ. vidyā ca na aṅgakṣatradharmasaṃsargatripūrvā. aṅgavidyām adhīte
āṅgavidyaḥ. kṣātravidyaḥ. dhārmavidyaḥ. sāṃsargavidyaḥ. traividyaḥ.
ākhyānākhyāyiketihāsapurāṇebhyaṣ ṭhag vaktavyaḥ. ākhyānākhyāyīkayorarthagrahaṇam,
itihāsapurāṇayoḥ svarūpagrahaṇaṃ yāvakrītikaḥ. praiyaṅgavikaḥ. vāsavadattikaḥ.
saumanottarikaḥ. aitihāsikaḥ. paurāṇikaḥ. sarvasāder dvigośca laḥ. sarvavedaḥ.
sarvatantraḥ. sādeḥ savārttikaḥ. sasaṅgrahaḥ. dvigoḥ dvivedaḥ. pañcavyākaraṇaḥ.
anusūrlakṣyalakṣaṇe ca. anusūrnāmagranthaḥ, tam adhīte ānusukaḥ. lākṣikaḥ.
lākṣaṇikaḥ. ikan bahulaṃ padottarapadāt. pūrvapadikaḥ. śataṣaṣṭeḥ ṣikan patho bahulam.
śatapathikaḥ. śatapathikī. ṣaṣṭipathikaḥ. ṣaṣṭipathikī. bahulagrahaṇādaṇapi bhavati. śātapathaḥ.
ṣāṣṭipathaḥ. uktha. lokāyata. nyāya. nyāsa. nimitta. punarukta. nirukta. yajña. carcā.
dharma. krametara. ślakṣṇa. saṃhitā. pada. krama. saṅghāta. vṛtti. saṅgraha. guṇāguṇa.
āyurveda. sūtrāntādakalpādeḥ. vidyālakṣaṇakalpāntāt.
vidyācānaṅgakṣatradharmasaṃsargatripūrvā. ākhyānākhyāyiketihāsapurāṇebhyaṣ ṭhak.
sarvasāder dvigośca laḥ. anusūrlakṣyalakṣaṇe ca. dvipadi jyotiṣi. anupada.
anukalpa. anuguṇa. ikanbahulaṃ padottarapadāt. śataṣaṣṭeḥ ṣikan. patho bahulam.
Kāśikāvṛttī2 : kratūkthādisūtrāntāṭ ṭhak 4.2.60 kratuviśeṣavācibhyaḥ ukthādibhyaśca sū tr ān tā c See More
kratūkthādisūtrāntāṭ ṭhak 4.2.60 kratuviśeṣavācibhyaḥ ukthādibhyaśca sūtrāntāc ca ṭhak pratyayo bhavati tadadhīte tadveda ityetasmin viṣaye. aṇo 'pavādaḥ. agniṣṭomam adhīte veda vā āgniṣṭomikaḥ. vājapeyikaḥ. ukthādibhyaḥ aukthikaḥ. laukāyatikaḥ. sūtrāntāt vārttikasūtrikaḥ. sāṅgrahasūtrikaḥ. sūtrāntādakalpāderiṣyate. kalpasūtram adhīte kālpasūtraḥ. aṇeva bhavati. ukthaśabdaḥ keṣucideva sāmasu rūḍhaḥ. yajñāyajñīyāt pareṇa yāni gīyante, na ca tānyadhīyāne pratyaya iṣyate, kiṃ tarhi, sāmalakṣaṇe aukthikye vartamānaḥ ukthaśabdaḥ pratyayam utpādayati. uktham adhīte aukthikaḥ. aukthikyam adhīte ityarthaḥ. aukthikyaśabdāc ca pratyayo na bhavatyeva, anabhidhānāt. vidyālakṣaṇakalpasūtrāntāditi vaktavyam. vāyasavidyikaḥ. sārpavidyikaḥ. gaulakṣaṇikaḥ. āśvalakṣaṇikaḥ. mātṛkalpikaḥ. pārāśarakalpikaḥ. vidyā ca na aṅgakṣatradharmasaṃsargatripūrvā. aṅgavidyām adhīte āṅgavidyaḥ. kṣātravidyaḥ. dhārmavidyaḥ. sāṃsargavidyaḥ. traividyaḥ. ākhyānākhyāyiketihāsapurāṇebhyaṣ ṭhag vaktavyaḥ. ākhyānākhyāyīkayorarthagrahaṇam, itihāsapurāṇayoḥ svarūpagrahaṇaṃ yāvakrītikaḥ. praiyaṅgavikaḥ. vāsavadattikaḥ. saumanottarikaḥ. aitihāsikaḥ. paurāṇikaḥ. sarvasāder dvigośca laḥ. sarvavedaḥ. sarvatantraḥ. sādeḥ savārttikaḥ. sasaṅgrahaḥ. dvigoḥ dvivedaḥ. pañcavyākaraṇaḥ. anusūrlakṣyalakṣaṇe ca. anusūrnāmagranthaḥ, tam adhīte ānusukaḥ. lākṣikaḥ. lākṣaṇikaḥ. ikan bahulaṃ padottarapadāt. pūrvapadikaḥ. śataṣaṣṭeḥ ṣikan patho bahulam. śatapathikaḥ. śatapathikī. ṣaṣṭipathikaḥ. ṣaṣṭipathikī. bahulagrahaṇādaṇapi bhavati. śātapathaḥ. ṣāṣṭipathaḥ. uktha. lokāyata. nyāya. nyāsa. nimitta. punarukta. nirukta. yajña. carcā. dharma. krametara. ślakṣṇa. saṃhitā. pada. krama. saṅghāta. vṛtti. saṅgraha. guṇāguṇa. āyurveda. sūtrāntādakalpādeḥ. vidyālakṣaṇakalpāntāt. vidyācānaṅgakṣatradharmasaṃsargatripūrvā. ākhyānākhyāyiketihāsapurāṇebhyaṣ ṭhak. sarvasāder dvigośca laḥ. anusūrlakṣyalakṣaṇe ca. dvipadi jyotiṣi. anupada. anukalpa. anuguṇa. ikanbahulaṃ padottarapadāt. śataṣaṣṭeḥ ṣikan. patho bahulam.
Tattvabodhinī1 : kratūkthādi. kratuviśeṣeti. svarūpasya tu na grahaṇaṃ, tathātve
satyukt hā di ṣv ev Sū #1017 See More
kratūkthādi. kratuviśeṣeti. svarūpasya tu na grahaṇaṃ, tathātve
satyukthādiṣveva kratuśabdaḥ paṭha\ufffdeta. nāpi kratuparyayāṇām, ukthādigaṇe
yajñaśabdapāṭhāditi bhāvaḥ. adhyatarīti. adhyetaryapītyarthaḥ. āgniṣṭomika iti.
saṃsthāviśeṣavācakasyāpyagniṣṭomaśabdasya tatsaṃsthāke kratau nirūḍhaprayoga.
tallakṣaṇetyādi. tatpratipādakaṃ
prātiśākhyamityarthaḥ.
anabhidhānāditi bhāvaḥ.\r\naṅgakṣatradharmatripūrvādvidhāntānneti
vaktavyam.
dvigau `trividyaḥ'ityeva syāt, dvigorluganapatye 'iti lukpravṛtteriti
bhāvaḥ.\r\nākhyānākhyāyiketihāsapurāṇebhyaśca. ākhyāyiketi. gadyapadyarūpo
granthaviśeṣa ityarthaḥ.
`sāde'rityeva siddhe sarvāgrahaṇamarthavatparibhāṣājñāpanārtham. savārtika iti.
vārtikāntamadhīta ityarthaḥ. antavacane avyayībhāvaḥ॥ `avyayībve cā'kāle'iti sahasya
sabhāvaḥ.\r\nikanpadottarapadācchatapaṣṭeḥ ṣikanpathaḥ. ikanniti. padaśabda uttarapadaṃ yasya
tasmādikan. śataśahdātṣaṣṭiśabdācca paro yaḥ pathin?śabdastadantāstuṣikan vācya
ityarthaḥ. śatapathika iti. vṛttikṛtā tu vārtike `bahula'miti pūrayitvā `śātapathaḥ'
ityaṇantamapyudāhmatam. tattu bhāṣye na dṛṣṭam. ṣittvaphalaṃ darśayati–
śatapathikīti.
Tattvabodhinī2 : kratūkthādisūtrāntāṭṭhak 1017, 4.2.59 kratūkthādi. kratuviśeṣeti. svarūp as ya t u See More
kratūkthādisūtrāntāṭṭhak 1017, 4.2.59 kratūkthādi. kratuviśeṣeti. svarūpasya tu na grahaṇaṃ, tathātve satyukthādiṣveva kratuśabdaḥ paṭha()eta. nāpi kratuparyayāṇām, ukthādigaṇe yajñaśabdapāṭhāditi bhāvaḥ. adhyatarīti. adhyetaryapītyarthaḥ. āgniṣṭomika iti. saṃsthāviśeṣavācakasyāpyagniṣṭomaśabdasya tatsaṃsthāke kratau nirūḍhaprayoga. tallakṣaṇetyādi. tatpratipādakaṃ prātiśākhyamityarthaḥ.mukhyārthāttūkthaśabdāṭhṭhagaṇau neṣyate. neṣyete iti. anabhidhānāditi bhāvaḥ.aṅgakṣatradharmatripūrvādvidhāntānneti vaktavyam.trividheti. "tiruāo vidyā adhīte"iti vigrahe tu taddhitārthe dvigau "trividyaḥ"ityeva syāt, dvigorluganapatye "iti lukpravṛtteriti bhāvaḥ.ākhyānākhyāyiketihāsapurāṇebhyaśca. ākhyāyiketi. gadyapadyarūpo granthaviśeṣa ityarthaḥ.sarvādeḥ sādeśca lugvaktabyaḥ. sarvāderiti. "sāde"rityeva siddhe sarvāgrahaṇamarthavatparibhāṣājñāpanārtham. savārtika iti. vārtikāntamadhīta ityarthaḥ. antavacane avyayībhāvaḥ॥ "avyayībve cā'kāle"iti sahasya sabhāvaḥ.ikanpadottarapadācchatapaṣṭeḥ ṣikanpathaḥ. ikanniti. padaśabda uttarapadaṃ yasya tasmādikan. śataśahdātṣaṣṭiśabdācca paro yaḥ pathin()śabdastadantāstuṣikan vācya ityarthaḥ. śatapathika iti. vṛttikṛtā tu vārtike "bahula"miti pūrayitvā "śātapathaḥ" ityaṇantamapyudāhmatam. tattu bhāṣye na dṛṣṭam. ṣittvaphalaṃ darśayati--śatapathikīti.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam 2.Source: Sanskrit Documents
Research Papers and Publications