Kāśikāvṛttī1: prasthottarapadāta paladyādibhyaḥ kakāropadhāt ca prātipadikādaṇ pratyayo bhavat See More
prasthottarapadāta paladyādibhyaḥ kakāropadhāt ca prātipadikādaṇ pratyayo bhavati śaisikaḥ.
udīcyagrāmalakṣaṇasya año 'pavādaḥ. mādrīprasthaḥ. māhakīrasthaḥ. paladyādibhyaḥ pāladaḥ.
pāriṣadaḥ. kakāropadhāt nailīnakaḥ. caiyātakaḥ. paladyādiṣu yo vāhīkagrāmaḥ, tataḥ ṭhaññiṭhayoḥ
apavādaḥ. yathā gauṣṭhī, naitakī iti. gomatīśabdaḥ paṭhyate, tato ropadhetoḥ prācām
4-2-123) iti vuño 'pavādaḥ. vāhīkaśabdaḥ kopadho 'pi punaḥ paṭhyate paraṃ chaṃ (*4,2.114
bādhitum. aṇgrahaṇaṃ bādhakabādhanārtham. paladī. pariṣat. yakṛlloman. romaka. kālakūṭa.
paṭaccara. vāhīka. kalakīṭa. malakīṭa. kamalakīṭa. kamalabhidā. goṣṭhī. kamalakīra. bāhukīta. naitakī.
parikhā. śūrasena. gomatī. udayāna. paladyādiḥ.
Kāśikāvṛttī2: prasthauttarapadapaladyādikaupadhādaṇ 4.2.110 prasthottarapadāta paladyādibhyaḥ See More
prasthauttarapadapaladyādikaupadhādaṇ 4.2.110 prasthottarapadāta paladyādibhyaḥ kakāropadhāt ca prātipadikādaṇ pratyayo bhavati śaisikaḥ. udīcyagrāmalakṣaṇasya año 'pavādaḥ. mādrīprasthaḥ. māhakīrasthaḥ. paladyādibhyaḥ pāladaḥ. pāriṣadaḥ. kakāropadhāt nailīnakaḥ. caiyātakaḥ. paladyādiṣu yo vāhīkagrāmaḥ, tataḥ ṭhaññiṭhayoḥ apavādaḥ. yathā gauṣṭhī, naitakī iti. gomatīśabdaḥ paṭhyate, tato ropadhetoḥ prācām 4.2.122 iti vuño 'pavādaḥ. vāhīkaśabdaḥ kopadho 'pi punaḥ paṭhyate paraṃ chaṃ 4.2.113 bādhitum. aṇgrahaṇaṃ bādhakabādhanārtham. paladī. pariṣat. yakṛlloman. romaka. kālakūṭa. paṭaccara. vāhīka. kalakīṭa. malakīṭa. kamalakīṭa. kamalabhidā. goṣṭhī. kamalakīra. bāhukīta. naitakī. parikhā. śūrasena. gomatī. udayāna. paladyādiḥ.
Nyāsa2: prasthottarapadaladyādikopadhādaṇ. , 4.2.109 "udīcyagrāmalakṣaṇasyāño'pavād See More
prasthottarapadaladyādikopadhādaṇ. , 4.2.109 "udīcyagrāmalakṣaṇasyāño'pavādaḥ" iti. prasthottarapadādīnāmudīcyagrānatvāt. "mādrīprasthaḥ, māhakīprasthaḥ" iti. atra prakṛtiḥ samāsasvareṇāntodāttā. athottarapadagrahaṇaṃ kimartham, na prasthāntādityevocyeta? naivaṃ śakyam; tadihāpi prasajyeta--uttamakarṇīprasthaḥ. tatrāpyuttarapadagrahaṇānna bhavati. na hratra prasthaśabda uttarapadam, kiṃ tarhi? karṇīprasthaśabdaḥ. "tataṣṭhaññiṭhayorapavādaḥ"iti "vāhīkagrāmebhyaśca" 4.2.116 iti prāptayoḥ. atha vāhīkaśabdaḥ kimartamiha paṭha()te, yāvatā kopadhatvādevāṇ siddhaḥ? atrāha-- "vāhīkaśabdaḥ" ityādi. yadi vāhīkaśabda iha na paṭha()te, paratvāt "vṛddhācchaḥ" 4.2.113 iti cchaḥ syāt. kopadhasya tu nilīka ityatrāvṛddhamavakāśaḥ. tasmātparamapi cchaṃ bādhitvā'ṇ yathā syāditi kopadho'pi vāhīkaśabdaḥ paṭha()te.
athāṇgrahaṇaṃ kimartham, na yāvatā yathāvihitamevocyeta?na; punarvidhānādaṇeva bhavatīti vijñāyate. apavādasya vidhāne punarvidhānamanarthakamityāha--"ajagrahamam" ityādi. yadatra vṛddhaṃ vāhīkagrāmaḥ,tasmāt "prāgdīvyato'ṇ" 4.1.83 ityato'ṇi prāpte " vṛddhācchaḥ" 4.2.113 prāpnoti, tasmin "vāhīkagrahāmebhyaśca" 4.2.116 iti ṭhaññiṭhau, tau paratvāt bādhitvā yadyatrāṇgrahaṇaṃ na kriyeta tadā punarvidhānāccha eva syāt. aṇgrahaṇādeva bhavati-- goṣṭha()āṃ bhavaṃ "gauṣaṭha()m" iti. tasmāt bādhakamapi bādhitvā'ṇeva yathā syādityevamarthamaṇgrahaṇam. kopadhagrahaṇamihājanapadārtham. janapadatadavadhi"4.2.123 "kopadhādaṇ" 4.2.131 ityanena siddhaḥ. yakṛllomaśabdaḥ paladyādiṣu paṭha()te, tasya nalopa nipātyate,anyathā "an" 6.4.167 iti prakṛtibhāve sati yakṛllomni bhavaḥ yākṛlloma iti na sidhyet॥
Bālamanoramā1: prasthottarapada. prasthottarapadātpaladyādibhyaḥ kopadhācca aṇityarthaḥ. palad Sū #1312 See More
prasthottarapada. prasthottarapadātpaladyādibhyaḥ kopadhācca aṇityarthaḥ. paladiḥ-
ādiryeṣāmiti vigrahaḥ. udīcyagrāmalakṣaṇasya aṇo'pavādaḥ. māhikiprastha iti.
mahikiprasthanāmni grāme bhava ityarthaḥ. pālada iti. paladināmni grāme bhava ityarthaḥ.
nailīnaka iti. nilīnakanāmni grāme bhava ityarthaḥ.
Bālamanoramā2: prasthottarapadapaladyādikopadhādaṇ 1312, 4.2.109 prasthottarapada. prasthottara See More
prasthottarapadapaladyādikopadhādaṇ 1312, 4.2.109 prasthottarapada. prasthottarapadātpaladyādibhyaḥ kopadhācca aṇityarthaḥ. paladiḥ-ādiryeṣāmiti vigrahaḥ. udīcyagrāmalakṣaṇasya aṇo'pavādaḥ. māhikiprastha iti. mahikiprasthanāmni grāme bhava ityarthaḥ. pālada iti. paladināmni grāme bhava ityarthaḥ. nailīnaka iti. nilīnakanāmni grāme bhava ityarthaḥ.
Tattvabodhinī1: prasthottara. udīcyamagrāmalakṣaṇasyā'ño'pavādaḥ. pālada iti. `paladī039;ti ī Sū #1051 See More
prasthottara. udīcyamagrāmalakṣaṇasyā'ño'pavādaḥ. pālada iti. `paladī'ti īkārānta
ityeke. nānta ityanye. nalope sati yaṇādeśātsaṃhitā tulyaiva. vāhīkaśabdaḥ kopadho'pi
paladyādiṣu paṭha\ufffdte paraṃ chaṃ bādhitum. anyathā aṇaṃ bādhitvāparatvāccha eva syāt,
kopadhaprayuktoṣa'ṇ avṛddhe sāvakāśa iti. yakṛlloma ni bhavo yākṛllamaḥ. `\tan'iti
prakṛtibhāvastu na, gaṇe'sminnalopanipātanāditi haradattādayaḥ.
Tattvabodhinī2: prasthottarapadapaladyādikopadhādaṇ 1051, 4.2.109 prasthottara. udīcyamagrāmalak See More
prasthottarapadapaladyādikopadhādaṇ 1051, 4.2.109 prasthottara. udīcyamagrāmalakṣaṇasyā'ño'pavādaḥ. pālada iti. "paladī"ti īkārānta ityeke. nānta ityanye. nalope sati yaṇādeśātsaṃhitā tulyaiva. vāhīkaśabdaḥ kopadho'pi paladyādiṣu paṭha()te paraṃ chaṃ bādhitum. anyathā aṇaṃ bādhitvāparatvāccha eva syāt, kopadhaprayuktoṣa'ṇ avṛddhe sāvakāśa iti. yakṛlloma ni bhavo yākṛllamaḥ. " aniti prakṛtibhāvastu na, gaṇe'sminnalopanipātanāditi haradattādayaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents