Kāśikāvṛttī1: paṅguśabdāt striyāṃ ūṅ pratyayo bhavati. paṅgūḥ. śvaśurasya ukārākāralopaśca
vak See More
paṅguśabdāt striyāṃ ūṅ pratyayo bhavati. paṅgūḥ. śvaśurasya ukārākāralopaśca
vaktavyaḥ. śvaśrūḥ.
Kāśikāvṛttī2: paṅgoś ca 4.1.68 paṅguśabdāt striyāṃ ūṅ pratyayo bhavati. paṅgūḥ. śvaśurasya uk See More
paṅgoś ca 4.1.68 paṅguśabdāt striyāṃ ūṅ pratyayo bhavati. paṅgūḥ. śvaśurasya ukārākāralopaśca vaktavyaḥ. śvaśrūḥ.
Nyāsa2: paṅgośca. , 4.1.68 "()āśurasyokārākārayorlopaśca" iti. ayaṃ tu "( See More
paṅgośca. , 4.1.68 "()āśurasyokārākārayorlopaśca" iti. ayaṃ tu "()āśuraḥ ()āśravā" (1.2.71) #iti nipātanādeva siddha iti na vaktavyaḥ॥
Laghusiddhāntakaumudī1: paṅgūḥ. (śvaśurasyokārākāralopaśca). śvaśrūḥ.. Sū #1275
Laghusiddhāntakaumudī2: paṅgośca 1275, 4.1.68 paṅgūḥ. (śvaśurasyokārākāralopaśca). śvaśrūḥ॥
Bālamanoramā1: paṅgośca. `ū'ṅiti sūtraśeṣaḥ. bhagnapādatvaṃ paṅgutvaṃ na jātiḥ, āsīne śay Sū #516 See More
paṅgośca. `ū'ṅiti sūtraśeṣaḥ. bhagnapādatvaṃ paṅgutvaṃ na jātiḥ, āsīne śayāne ca
ākṛtyā dugrrahatvāt, ekasyā vyaktau `vikalapādo'yaṃ paṅgu'riti
paṅgutvasyopadeśe'pi vyaktyantareṣu āsanaśayanādyastheṣu tasya dugrrahatvāt,
gotracaraṇānantarbhāvācca. tataśca `ūṅutaḥ' ityaprāptau
vacanamidam.
\ufffdāśurasya strī ityarthe puṃyogalakṣaṇe ṅīṣi prāpte tadapavāda ūṅ,
tatsaṃniyogena rephādakārasya śakārādukārasya lopaścetyarthaḥ. naca vakārādakārasya lopaḥ
śaṅkyaḥ, `antyabādhe'ntyasadeśasye'ti vacanāt. `yasyeti ce'ti tu nātra bhavati,
īkāre taddhite ca tadvidhānāt. nanu \ufffdāśūrityatra kathaṃ svādayaḥ,
`ṅyāpprātipadikā'dityadhikṛtya tadvidheḥ, asya ca ṅyābantatvā'bhāvāt, ūṅantasya
ca pratyayāntatvena prātipadikatvā'bhāvādityata āha–liṅgaviśiṣyeti.
`prātipadikagrahaṇe liṅgaviśiṣyasyāpi grahaṇa'miti paribhāṣayetyarthaḥ. vastutastu
\ufffdāśurasyeti vacanamamūlakameva, bhāṣye'dṛṣṭatvāt, `ṅyāpprātipadikā'diti
sūtrasthabhāṣyavirodhācca. tatra hi `ṅyāpprātipadikā'dityatra ūho'pi grahaṇaṃ
kartavyamityākṣipya uvarṇāntādūṅ vidhīyate. tatra savarṇadīrghe ekādeśe kṛte
pūrvāntatvena prātipadikatvalābhādeva siddhamityuktam. yadi hruktarītyā
\ufffdāśrūśabdo vyutpādyate tarhi rephādakārasya luptatvena
ekādeśā'prasaktestadasaṅgatiḥ spaṣṭaiva. tathāca \ufffdāśrūrityavyutpannaṃ
prātipadikamiti śabdenduśekhare spaṣṭam.
Bālamanoramā2: paṅgośca 516, 4.1.68 paṅgośca. "ū"ṅiti sūtraśeṣaḥ. bhagnapādatvaṃ paṅg See More
paṅgośca 516, 4.1.68 paṅgośca. "ū"ṅiti sūtraśeṣaḥ. bhagnapādatvaṃ paṅgutvaṃ na jātiḥ, āsīne śayāne ca ākṛtyā dugrrahatvāt, ekasyā vyaktau "vikalapādo'yaṃ paṅgu"riti paṅgutvasyopadeśe'pi vyaktyantareṣu āsanaśayanādyastheṣu tasya dugrrahatvāt, gotracaraṇānantarbhāvācca. tataśca "ūṅutaḥ" ityaprāptau vacanamidam.()āśurasyeti. vṛttyādau paṭhitamidam. cakārādūṅanukṛṣyate. ()āśurasya strī ityarthe puṃyogalakṣaṇe ṅīṣi prāpte tadapavāda ūṅ, tatsaṃniyogena rephādakārasya śakārādukārasya lopaścetyarthaḥ. naca vakārādakārasya lopaḥ śaṅkyaḥ, "antyabādhe'ntyasadeśasye"ti vacanāt. "yasyeti ce"ti tu nātra bhavati, īkāre taddhite ca tadvidhānāt. nanu ()āśūrityatra kathaṃ svādayaḥ, "ṅyāpprātipadikā"dityadhikṛtya tadvidheḥ, asya ca ṅyābantatvā'bhāvāt, ūṅantasya ca pratyayāntatvena prātipadikatvā'bhāvādityata āha--liṅgaviśiṣyeti. "prātipadikagrahaṇe liṅgaviśiṣyasyāpi grahaṇa"miti paribhāṣayetyarthaḥ. vastutastu ()āśurasyeti vacanamamūlakameva, bhāṣye'dṛṣṭatvāt, "ṅyāpprātipadikā"diti sūtrasthabhāṣyavirodhācca. tatra hi "ṅyāpprātipadikā"dityatra ūho'pi grahaṇaṃ kartavyamityākṣipya uvarṇāntādūṅ vidhīyate. tatra savarṇadīrghe ekādeśe kṛte pūrvāntatvena prātipadikatvalābhādeva siddhamityuktam. yadi hruktarītyā ()āśrūśabdo vyutpādyate tarhi rephādakārasya luptatvena ekādeśā'prasaktestadasaṅgatiḥ spaṣṭaiva. tathāca ()āśrūrityavyutpannaṃ prātipadikamiti śabdenduśekhare spaṣṭam.
Tattvabodhinī1: paṅgośca. ajātyarthamidam. paṅguśabdo hi
guṇavācī.
prāpte ūṅ tatsaṃniyogena ca Sū #465 See More
paṅgośca. ajātyarthamidam. paṅguśabdo hi
guṇavācī.
prāpte ūṅ tatsaṃniyogena ca vidhīyamāno lopaḥ saṃnihitatvādantasyaivā'kārasya na
tvādeḥ. etacca vacanaṃ `\ufffdāśuraḥ \ufffdāśrve'ti nirdeśasiddhārthakathanaparam.
ato'pi prathamākārasya lopo na śaṅkyaḥ.
Tattvabodhinī2: paṅgośca 465, 4.1.68 paṅgośca. ajātyarthamidam. paṅguśabdo hi guṇavācī.()āśurasy See More
paṅgośca 465, 4.1.68 paṅgośca. ajātyarthamidam. paṅguśabdo hi guṇavācī.()āśurasyokārā'kāralopaśca. ()āśurasyeti. puṃyogalakṣaṇe ṅīṣi prāpte ūṅ tatsaṃniyogena ca vidhīyamāno lopaḥ saṃnihitatvādantasyaivā'kārasya na tvādeḥ. etacca vacanaṃ "()āśuraḥ ()āśrve"ti nirdeśasiddhārthakathanaparam. ato'pi prathamākārasya lopo na śaṅkyaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents