Kāśikāvṛttī1:
kauśalyakārmāryaśabdābhyām apatye phiñ pratyayo bhavati. iño 'pavādaḥ. kauśalyāy
See More
kauśalyakārmāryaśabdābhyām apatye phiñ pratyayo bhavati. iño 'pavādaḥ. kauśalyāyaniḥ.
kārmāryāyaṇiḥ. paramaprakṛtereva ayaṃ pratayayaḥ iṣyate, kauśalasya apatyaṃ, karmārasya
patyam iti. pratyayasanniyogena tu prakṛtirūpaṃ nipātyate. yathā ca smṛtyantaram,
dagukosalakarmāracchāgavṛṣāṇāṃ yuṭ vādiṣṭasya iti. dāgavyāyaniḥ. kausalyāyaniḥ.
kārmāryāyaṇiḥ. chagyāyaniḥ. vārṣyāyaṇiḥ.
Kāśikāvṛttī2:
kauśalyakārmāryābhyāṃ ca 4.1.155 kauśalyakārmāryaśabdābhyām apatye phiñ pratyay
See More
kauśalyakārmāryābhyāṃ ca 4.1.155 kauśalyakārmāryaśabdābhyām apatye phiñ pratyayo bhavati. iño 'pavādaḥ. kauśalyāyaniḥ. kārmāryāyaṇiḥ. paramaprakṛtereva ayaṃ pratayayaḥ iṣyate, kauśalasya apatyaṃ, karmārasya patyam iti. pratyayasanniyogena tu prakṛtirūpaṃ nipātyate. yathā ca smṛtyantaram, dagukosalakarmāracchāgavṛṣāṇāṃ yuṭ vādiṣṭasya iti. dāgavyāyaniḥ. kausalyāyaniḥ. kārmāryāyaṇiḥ. chagyāyaniḥ. vārṣyāyaṇiḥ.
Nyāsa2:
kauśalyakārmāryābhyāñca. , 4.1.155 "paramaprakṛterevāyaṃ pratyaya iṣyate&qu
See More
kauśalyakārmāryābhyāñca. , 4.1.155 "paramaprakṛterevāyaṃ pratyaya iṣyate" iti. kośalaśabdāt, karmāraśabdācca. evakāḥ "vṛddhetkośalājādāññyaṅ" 4.1.169 iti ñyaṅanto yaḥ kauśalyaśabdaḥ, yaśca "senāntalakṣaṇakāribhyaśca" 4.1.152 iti kārilakṣaṇaṇyapratyayāntaḥ karmāryaśabdaḥ tayovryavacchedāya.
yadi mūlaprakṛtereveṣyate, kathamidaṃ vikṛtaṃ prakṛtirūpaṃ śrayūte? ityāha-- "pratyayasanniyogena" ityādi. na ceyaṃ svamanīṣikā, api tvācāryaṇāmeva bhāṣyakāraprabhṛti#īnāmidaṃ matamiti darśayannāha-- "tathā ca" ityādi. kaḥ punaḥ paramaprakṛteḥ pratyayāntādvatpattau viśeṣaḥ? paramaprakṛterutpattāvapatyamātre pratyayo labhyate, pratyayāntāt tūtpattau "gotrādyūni" 4.1.94 iti vacanāt "yūnyapatye" ityeva viśeṣaḥ. "yuḍ vādiṣṭasya" iti. ādiṣṭagrahaṇamāyannādeśae kṛte yathā syādityevamartham; anyathā hranāditvādāyannādeśo na syāt. "dāgavyāvaniḥ" iti. "orguṇeḥ" 6.4.146 kṛte "vānto yi pratyaye" 6.1.76 ityavādeśaḥ॥
"kātrrāyaṇiḥ" iti. kartturapatyamityaṇ--- kārtraḥ, tataḥ phiñ. " dākṣāyaṇaḥ" iti. dākṣiśabdādiñantādyūni pañiñośca" 4.1.101 iti phak. pratipādanādi sugamam॥
Bālamanoramā1:
kausalya. paramaprakṛtereveti. kosalakarmārābhyāṃ phiñ, tasya yuṭ cetyarthaḥ.
b Sū #1161
See More
kausalya. paramaprakṛtereveti. kosalakarmārābhyāṃ phiñ, tasya yuṭ cetyarthaḥ.
bhāṣye spaṣṭametat.
vaktavyamityarthaḥ.
Bālamanoramā2:
kauśalyakārmāryābhyāṃ ca 1161, 4.1.155 kausalya. paramaprakṛtereveti. kosalakarm
See More
kauśalyakārmāryābhyāṃ ca 1161, 4.1.155 kausalya. paramaprakṛtereveti. kosalakarmārābhyāṃ phiñ, tasya yuṭ cetyarthaḥ. bhāṣye spaṣṭametat. chāgavṛṣayorapīti. phiñ, tasya yuṭ ceti vaktavyamityarthaḥ.
Tattvabodhinī1:
kauśalya. paramaprakṛterevāyamiti. yadi tu `vṛddhetkosale'ti
ñyaṅantātkośa Sū #960
See More
kauśalya. paramaprakṛterevāyamiti. yadi tu `vṛddhetkosale'ti
ñyaṅantātkośalaśabdātkārilakṣaṇaṇyantātkarmāraśabdāccāyaṃ vidhiḥ syāttadā
yūnyeva prasajyateteti bhāvaḥ.
daguśabdasyāpyupalakṣaṇametat. phaiñprakaraṇe `dagukosalakarmāracchāgavṛṣāṇāṃ
yuṭcā''diṣṭasyaṃ'iti vārtikāt. ādiṣṭasya. āyannadeśasyetyarthaḥ. anyathā
prātipadokte yuṭi kṛte pratyayāditvā'bhāvātkauśalyāyanirityādau phasyāyannādeso
na syāt, yuki kṛte tu `dāgavyāyaniḥ ityatra aurguṇaḥ, anyatrā'llopaśca na
syāditi bhāvaḥ.
Tattvabodhinī2:
kauśalyakārmāryābhyāṃ ca 960, 4.1.155 kauśalya. paramaprakṛterevāyamiti. yadi tu
See More
kauśalyakārmāryābhyāṃ ca 960, 4.1.155 kauśalya. paramaprakṛterevāyamiti. yadi tu "vṛddhetkosale"ti ñyaṅantātkośalaśabdātkārilakṣaṇaṇyantātkarmāraśabdāccāyaṃ vidhiḥ syāttadā yūnyeva prasajyateteti bhāvaḥ.chāgavṛṣayorapi. chāgeti. daguśabdasyāpyupalakṣaṇametat. phaiñprakaraṇe "dagukosalakarmāracchāgavṛṣāṇāṃ yuṭcā''diṣṭasyaṃ"iti vārtikāt. ādiṣṭasya. āyannadeśasyetyarthaḥ. anyathā prātipadokte yuṭi kṛte pratyayāditvā'bhāvātkauśalyāyanirityādau phasyāyannādeso na syāt, yuki kṛte tu "dāgavyāyaniḥ ityatra aurguṇaḥ, anyatrā'llopaśca na syāditi bhāvaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents