ṛṣayaḥ prasiddhā vasiṣṭhādayaḥ. andhakāḥ vṛṣṇayaḥ kuravaḥ iti vaṃśākhyāḥ. ṛṣyādikurvantebhyaḥ prātipadikebhyo 'patye aṇ pratyayo bhavati. iño āvādaḥ. atryādibhyas tu paratvāḍ ḍhagādibhireva bhavitavyam. ṛṣibhyas tāvat vāsiṣṭhaḥ. vaiśvāmitraḥ. andhakebhyaḥ śvāphalkaḥ. rāndhasaḥ. vṛṣṇibhyaḥ vāsudevaḥ. āniruddhaḥ. kurubhyaḥ nākulaḥ. sāhadevaḥ. kathaṃ punar nityānāṃ śabdānāmandhakādivaṃśasamāśrayeṇa anvākhyānaṃ yujyate? kecidāhuḥ katham api kākatālīyanyāyena kurvādivaṃśeṣvasaṃkareṇa eva nakulasahadevādayaḥ śabdāḥ subahavaḥ saṅkalitāḥ, tānupādāya pāṇininā smṛtirupanibaddhā iti. athavāndhakavṛṣṇikuruvaṃśā api nityā eva, teṣu ye śabdāḥ prayujyante nakulasahadevādayaḥ, tatra idaṃ pratyayavidhānam ityadoṣaḥ.

ṛṣyandhakavṛṣṇikurubhyaś ca 4.1.114 ṛṣayaḥ prasiddhā vasiṣṭhādayaḥ. andhakāḥ vṛṣṇayaḥ kuravaḥ iti vaṃśākhyāḥ. ṛṣyādikurvantebhyaḥ prātipadikebhyo 'patye aṇ pratyayo bhavati. iño āvādaḥ. atryādibhyas tu paratvāḍ ḍhagādibhireva bhavitavyam. ṛṣibhyas tāvat vāsiṣṭhaḥ. vaiśvāmitraḥ. andhakebhyaḥ śvāphalkaḥ. rāndhasaḥ. vṛṣṇibhyaḥ vāsudevaḥ. āniruddhaḥ. kurubhyaḥ nākulaḥ. sāhadevaḥ. kathaṃ punar nityānāṃ śabdānāmandhakādivaṃśasamāśrayeṇa anvākhyānaṃ yujyate? kecidāhuḥ katham api kākatālīyanyāyena kurvādivaṃśeṣvasaṃkareṇa eva nakulasahadevādayaḥ śabdāḥ subahavaḥ saṅkalitāḥ, tānupādāya pāṇininā smṛtirupanibaddhā iti. athavāndhakavṛṣṇikuruvaṃśā api nityā eva, teṣu ye śabdāḥ prayujyante nakulasahadevādayaḥ, tatra idaṃ pratyayavidhānam ityadoṣaḥ.

ṛṣyandhakavṛṣṇikurubhyaśca. , 4.1.114 "iño'pavādaḥ" iti. nanu cānakārāntebhyo'tstryādibhyo ye ḍhagādayaḥ prāpnuvanti tadapavāda eva yukta ityata āha-- "attryādibhyastu" ityādi. ekenādiśabdena ṛṣayo jātasenādayo'ndhakādiṣu ca vatrtamānā ugrasenādayaḥ, parigṛhrante, dvitīyena ṇyādayaḥ pratyayāḥ. tatra ṛṣyaṇo'vakāśaḥ-- vāsiṣṭhaḥ, "itaścāniñaḥ" 4.1.122 iti ḍhako'vakāśaḥ--dauleyaḥ;attriśabdādubhayaprāptau paratvād ḍhagbhavati-- āttreyaḥ. ṛṣyaṇo'vakāśaḥ sa eva, senāntalakṣamasya ṇyasyāvakāśaḥ-- kāriṣeṇyaḥ, hāriṣeṇyaḥ;jātaseno nāma ṛṣiḥ, tasmādubhayaprāptau paratvāṇṇyo bhavati--- jātasenyaḥ. andhakāṇo'vakāśaḥ--vāsudevaḥ, ṇyasya sa eva; śūraseno viṣvakseno nāma vṛṣṇiḥ, tasmādubhyaprāptau paratvāṇṇyo bhavati-- śaurasenyaḥ , vaiṣvaksenyaḥ. kurvaṇo'vakāśaḥ--nākulaḥ,ṇyasya sa eva; ugraseno nāmāndhakaḥ,tasmādubhayaprāptau paratvāṇṇyo bhavati-- augrasenyaḥ. vṛṣṇyaṇo'vakāśaḥ-- vāsudevaḥ, ṇyasya sa eva; śūraseno viṣvakseno nāma vṛṣṇiḥ, tasmādubhayaprāptau paratvāṇṇyo bhavati-- śaurasenyaḥ, vaiṣvaksenyaḥ. kurvaṇo'vakāśaḥ--nākulaḥ, ṇyasya sa eva; bhīmaseno nāma kuruḥ, tasmādubhayaprāptau paratvāṇṇyo bhavati-- bhaimasenyaḥ. "kathaṃ punaḥ" ityādi codyam. "kecidāhuḥ" ityādi codyaparihāraḥ. "kākatālīyam" iti. abuddhipūrvakamityarthaḥ. "saṅkalitāḥ" iti. samuccitāḥ. "nityā eva" iti. andhakādīnāṃ vaṃśānāmanāditvāt॥

ṛṣibhyaḥ - vāsiṣṭhaḥ. vaiśvāmitraḥ. andhakebhyaḥ - śvāphalkaḥ. vṛṣṇibhyaḥ - vāsudevaḥ. kurubhyaḥ - nākulaḥ. sāhadevaḥ..

ṛṣyandhakavṛṣṇikurubhyaśca 1021, 4.1.114 ṛṣibhyaḥ - vāsiṣṭhaḥ. vaiśvāmitraḥ. andhakebhyaḥ - śvāphalkaḥ. vṛṣṇibhyaḥ - vāsudevaḥ. kurubhyaḥ - nākulaḥ. sāhadevaḥ॥

ṛṣyandhaka. pralīnā vedāstapobalavaśādyān arṣanti=prāptanuvanti te ṛṣayaḥ. tathā ca taittirīye śrutam –`ajānha vai pṛśnīṃstapasyamānānbrāhṛ svayambhvabhyānarṣat, ta ṛṣayo'bhavan, tadṛṣīṇāmṛṣitva'miti. ajāḥ=nityāḥ, pṛsnayaḥ=śuklāḥ. śuddhā iti yāvat. tāntapasyamānāṃstapaścarataḥ svayambhu=anādi brāhṛ vedaḥ abhyānarṣat. `ṛṣa gatau'. ābhimukhyena prāpnot. te vedasya arṣaṇādṛṣiśabdavācyā abhava'nniti vedabhāṣyam. `sarbādisamaye vedānsetihāsānmaharṣayaḥ. lebhire tapasā pūrvamanujñātāḥ svayambhuvā. ' iti purāṇeṣu prasiddhaṃ kātyāyanapraṇītasarvānukramaṇikākhyagranthespaṣṭametat. tadāha–ṛṣayo mantradraṣṭāra iti. andhakaśabdena vṛṣṇiśabdena kuruśabdena ca andhakādivaṃśyā vivakṣitāḥ. ṛṣiviśeṣavācibhyo'ndhakādivaṃśyavācibhyaścāpatye aṇ syādityarthaḥ. iño'pavādaḥ. ṛṣibhya udāharati–bāsiṣṭhaḥ vai\ufffdāāmitra iti.\r\nandhakebhya iti. andhakavaṃśyavācibhya udāhyiyate ityarthaḥ. vāsudeva iti. vasudevasyāpatyamiti vigrahaḥ. āniruddha iti. aniruddhasyāpatyamiti vigrahaḥ. nanu śūro nāma kaścidvṛṣṇivaṃśyaḥ, tasyāpatyaṃ śauriḥ kathamsa aṇprasaṅgādityata āha–śauririti tviti. `bāhvāditvā'dityanantaramiñā samādheya'miti śeṣaḥ. kurubhya iti. kuruvaṃśyavācibhya udāhyiyate ityarthaḥ. nakulasahadevau prasiddhau. nanvatrerapatyamityarthe `#itaścāniña' iti ḍhaki ātreya iti katham, ṛṣyaṇā iña iva ḍhakopi bādhaucityādityata āha–iña eveti. na tu ḍhaka ityarthaḥ.

ṛṣyandhakavṛṣṇikurubhyaśca 1101, 4.1.114 ṛṣyandhaka. pralīnā vedāstapobalavaśādyān arṣanti=prāptanuvanti te ṛṣayaḥ. tathā ca taittirīye śrutam --"ajānha vai pṛśnīṃstapasyamānānbrāhṛ svayambhvabhyānarṣat, ta ṛṣayo'bhavan, tadṛṣīṇāmṛṣitva"miti. ajāḥ=nityāḥ, pṛsnayaḥ=śuklāḥ. śuddhā iti yāvat. tāntapasyamānāṃstapaścarataḥ svayambhu=anādi brāhṛ vedaḥ abhyānarṣat. "ṛṣa gatau". ābhimukhyena prāpnot. te vedasya arṣaṇādṛṣiśabdavācyā abhava"nniti vedabhāṣyam. "sarbādisamaye vedānsetihāsānmaharṣayaḥ. lebhire tapasā pūrvamanujñātāḥ svayambhuvā. " iti purāṇeṣu prasiddhaṃ kātyāyanapraṇītasarvānukramaṇikākhyagranthespaṣṭametat. tadāha--ṛṣayo mantradraṣṭāra iti. andhakaśabdena vṛṣṇiśabdena kuruśabdena ca andhakādivaṃśyā vivakṣitāḥ. ṛṣiviśeṣavācibhyo'ndhakādivaṃśyavācibhyaścāpatye aṇ syādityarthaḥ. iño'pavādaḥ. ṛṣibhya udāharati--bāsiṣṭhaḥ vai()āāmitra iti.andhakebhya iti. andhakavaṃśyavācibhya udāhyiyate ityarthaḥ. vāsudeva iti. vasudevasyāpatyamiti vigrahaḥ. āniruddha iti. aniruddhasyāpatyamiti vigrahaḥ. nanu śūro nāma kaścidvṛṣṇivaṃśyaḥ, tasyāpatyaṃ śauriḥ kathamsa aṇprasaṅgādityata āha--śauririti tviti. "bāhvāditvā"dityanantaramiñā samādheya"miti śeṣaḥ. kurubhya iti. kuruvaṃśyavācibhya udāhyiyate ityarthaḥ. nakulasahadevau prasiddhau. nanvatrerapatyamityarthe "#itaścāniña" iti ḍhaki ātreya iti katham, ṛṣyaṇā iña iva ḍhakopi bādhaucityādityata āha--iña eveti. na tu ḍhaka ityarthaḥ.