Kāśikāvṛttī1:
bhāve akartari ca kārake ti vartate. strīliṅge bhāvādau dhātoḥ ktin pratyayo bha
See More
bhāve akartari ca kārake ti vartate. strīliṅge bhāvādau dhātoḥ ktin pratyayo bhavati. ghañajapāmapavādaḥ. kṛtiḥ. citiḥ. matiḥ. ktinnāvādibhyaśca vaktavyaḥ. ābādayaḥ prayogato 'nusartavyāḥ. āptiḥ. rāddhiḥ. dīptiḥ. srastiḥ. dhvastiḥ. labdhiḥ. śruyajistubhyaḥ karaṇe. śrūyate anayā iti śrutiḥ. iṣṭiḥ. stutiḥ. glāmlājyāhābhyo niḥ. glāniḥ. mlāniḥ. jyāniḥ. hāniḥ. ṝkāralvādibhyaḥ ktin niṣṭhāvad bhavati iti vaktavyam. kīrṇiḥ. gīrṇiḥ. jīrṇiḥ. śīrṇiḥ. lūniḥ. yūniḥ.sampadādibhyaḥ kvip. sampad. vipad. pratipad. ktinnapi iṣyate. sampattiḥ. vipattiḥ.
Kāśikāvṛttī2:
striyāṃ ktin 3.3.94 bhāve akartari ca kārake ti vartate. strīliṅge bhāvādau dhā
See More
striyāṃ ktin 3.3.94 bhāve akartari ca kārake ti vartate. strīliṅge bhāvādau dhātoḥ ktin pratyayo bhavati. ghañajapāmapavādaḥ. kṛtiḥ. citiḥ. matiḥ. ktinnāvādibhyaśca vaktavyaḥ. ābādayaḥ prayogato 'nusartavyāḥ. āptiḥ. rāddhiḥ. dīptiḥ. srastiḥ. dhvastiḥ. labdhiḥ. śruyajistubhyaḥ karaṇe. śrūyate anayā iti śrutiḥ. iṣṭiḥ. stutiḥ. glāmlājyāhābhyo niḥ. glāniḥ. mlāniḥ. jyāniḥ. hāniḥ. ṝkāralvādibhyaḥ ktin niṣṭhāvad bhavati iti vaktavyam. kīrṇiḥ. gīrṇiḥ. jīrṇiḥ. śīrṇiḥ. lūniḥ. yūniḥ. sampadādibhyaḥ kvip. sampad. vipad. pratipad. ktinnapi iṣyate. sampattiḥ. vipattiḥ.
Nyāsa2:
striyāṃ ktin. , 3.3.94 "bhāvādau" iti. ādiśabdenākarttuḥ kārakasyopādā
See More
striyāṃ ktin. , 3.3.94 "bhāvādau" iti. ādiśabdenākarttuḥ kārakasyopādānam. "ghañajapāmapavādaḥ" iti. ya ikārāntāstebhyo'co'pavādaḥ, ya ṛkārāntā uvarṇāntāśca, tebhyo'paḥ, śeṣebhyo ghañaḥ.
vaktavya iti. vyākhyeya ityarthaḥ. vyākhyānaṃ tu "kṛtyalyuṭo bahulam" 3.3.113 ityetadāśritya katrtavyam. "āptiḥ" ityādi. "āplṛ vyāptau" (dhā.pā.1260), "rādha sādha saṃsiddhau" (dhā.pā.1262), "dīpī dīptau" (dhā.pā.1150), "ruānsu dhvansu avaruāṃsane" (dhā.pā. 754,755) "ḍulabhaṣ prāptau" (dhā.pā.975). labheti ṣittvāt "ṣidbhidādibhyo'ṅa" 3.3.104 ityaṅi prāpte śeṣebhyastu gurutvāt "gurośca halaḥ"3.3.103 ityakāre ktina vidhīyate. "iṣṭiḥ" iti. vacyādisūtreṇa 6.1.15 samprasāraṇam."kīrṇiḥ,gīrṇiḥ, śīrṇiḥ" iti. "ṛta iddhātoḥ" 7.1.100 itīttvam, raṣādisūtreṇa 8.4.1 ṇatvam. yathā "radābhyām" 8.2.42 ityādinā kīrṇa iti niṣṭāyāstakārasya natvaṃ bhavati, tathehāpi ktinaḥ. yathā "lvādibhyaḥ"8.2.44 iti lūna ityatra niṣṭhātakārasya natvaṃ tathā "lūniḥ, yūniḥ"ityātrāpi ktinaḥ॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
strīliṅge bhāve ktin syāt. ghaño'pavādaḥ. kṛtiḥ. stutiḥ. (ṝlvādibhyaḥ
ktinniṣṭh Sū #866
See More
strīliṅge bhāve ktin syāt. ghaño'pavādaḥ. kṛtiḥ. stutiḥ. (ṝlvādibhyaḥ
ktinniṣṭhāvadvācyaḥ). tena natvam. kīrṇiḥ. lūniḥ. dhūniḥ. pūniḥ. (saṃpadādibhyaḥ
kvip). saṃpat. vipat. āpat. (ktinnapīṣyate). saṃpattiḥ. vipattiḥ. āpattiḥ..
Laghusiddhāntakaumudī2:
striyāṃ ktin 866, 3.3.94 strīliṅge bhāve ktin syāt. ghaño'pavādaḥ. kṛtiḥ. stutiḥ
See More
striyāṃ ktin 866, 3.3.94 strīliṅge bhāve ktin syāt. ghaño'pavādaḥ. kṛtiḥ. stutiḥ. (ṝlvādibhyaḥ ktinniṣṭhāvadvācyaḥ). tena natvam. kīrṇiḥ. lūniḥ. dhūniḥ. pūniḥ. (saṃpadādibhyaḥ kvip). saṃpat. vipat. āpat. (ktinnapīṣyate). saṃpattiḥ. vipattiḥ. āpattiḥ॥
Tattvabodhinī1:
striyāṃ ktin. ghaño'pavāda iti. yattu prakriyāgranthaṃ vyācakṣāṇā āhuḥ–
`bhāṣye Sū #1556
See More
striyāṃ ktin. ghaño'pavāda iti. yattu prakriyāgranthaṃ vyācakṣāṇā āhuḥ–
`bhāṣye tvadhikaḥ kāro'dhikāra' iti ghañapyudāhmata' iti, tadrabhasāt. na hi tatra
strītvaviśiṣṭo bhāvo'rthaḥ, kiṃtu puṃstvaviśiṣṭa iti dhyeyam. ajapau tviti.
tayoravakāśaḥ–cayaḥ. lavaḥ. ktino'kāśaḥ–kṛtiḥ. hmatiḥ. cinotistautibhyāṃ tu
striyāmubhayaprasaṅge paratvāt ktinnityarthaḥ. [prāmādikam. `sphāyaḥ sphī
niṣṭhāyāṭamiti niṣṭhāyāmeva sphībhāvavidhānāditi bhāvaḥ]. śruyajīti. paratvāt
`karaṇādhikaraṇayośce'ti lyuṭi prāpte vacanam. śrutiḥ -śrotram. yajeriti. yajeḥ
ktini `vacisvapī'ti saṃprasāraṇe `vraścabhrasje'ti ṣatve iṣṭiriti rūpam.
ijyate'nayeti vigrahaḥo. evamiṣyate'nayā iṣṭiḥ. stūyate'nayā stutiḥ. tena natvamiti.
kīrṇirityādau `radābhyā'mityanena natvam. lūnirityādau tu `lvādibhyaḥ'
ityaneneti vivekaḥ. hlāda iti. `hlādo niṣṭhāyā'mityatretyarthaḥ. cūrtiriti.
`ti ce'ti caraphalorutve `rvorupadhāyā dīrghaḥ' iti dīrghaḥ. cāyateḥ. cāyṛ
pūjāniśāmanayoḥ]. ktinnapīti. astriyāmiti pratiṣedhena striyāṃ
vāsarūpavidherabādhādidamuktam.
Tattvabodhinī2:
striyāṃ ktin 1556, 3.3.94 striyāṃ ktin. ghaño'pavāda iti. yattu prakriyāgranthaṃ
See More
striyāṃ ktin 1556, 3.3.94 striyāṃ ktin. ghaño'pavāda iti. yattu prakriyāgranthaṃ vyācakṣāṇā āhuḥ--"bhāṣye tvadhikaḥ kāro'dhikāra" iti ghañapyudāhmata" iti, tadrabhasāt. na hi tatra strītvaviśiṣṭo bhāvo'rthaḥ, kiṃtu puṃstvaviśiṣṭa iti dhyeyam. ajapau tviti. tayoravakāśaḥ--cayaḥ. lavaḥ. ktino'kāśaḥ--kṛtiḥ. hmatiḥ. cinotistautibhyāṃ tu striyāmubhayaprasaṅge paratvāt ktinnityarthaḥ. [prāmādikam. "sphāyaḥ sphī niṣṭhāyāṭamiti niṣṭhāyāmeva sphībhāvavidhānāditi bhāvaḥ]. śruyajīti. paratvāt "karaṇādhikaraṇayośce"ti lyuṭi prāpte vacanam. śrutiḥ -śrotram. yajeriti. yajeḥ ktini "vacisvapī"ti saṃprasāraṇe "vraścabhrasje"ti ṣatve iṣṭiriti rūpam. ijyate'nayeti vigrahaḥo. evamiṣyate'nayā iṣṭiḥ. stūyate'nayā stutiḥ. tena natvamiti. kīrṇirityādau "radābhyā"mityanena natvam. lūnirityādau tu "lvādibhyaḥ" ityaneneti vivekaḥ. hlāda iti. "hlādo niṣṭhāyā"mityatretyarthaḥ. cūrtiriti. "ti ce"ti caraphalorutve "rvorupadhāyā dīrghaḥ" iti dīrghaḥ. cāyateḥ. cāyṛ pūjāniśāmanayoḥ]. ktinnapīti. astriyāmiti pratiṣedhena striyāṃ vāsarūpavidherabādhādidamuktam.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents