1/16:katham idam vijñāyate |
2/16:lakṣaṇe kartari iti āhosvit lakṣaṇavati kartari iti |
3/16:kim ca ataḥ |
4/16:yadi vijñāyate lakṣaṇe kartari iti siddham jāyāghnaḥ tilakālakaḥ patighnī pāṇilekhā iti |
5/16:jāyāghnaḥ tilakālakaḥ patighnī pāṇirekhā iti |
6/16:jāyāghnaḥ brāhmaṇaḥ patighnī vrṣalī iti na sidhyati |
7/16:atha vijñāyate lakṣaṇavati kartari iti siddham jāyāghnaḥ brāhmaṇaḥ patighnī vrṣalī iti |
8/16:jāyāghnaḥ tilakālakaḥ patighnī pāṇilekhā iti na sidhyati |
9/16:astu lakṣaṇe kartari iti |
10/16:katham jāyāghnaḥ , brāhmaṇaḥ patighnī vrṣalī iti |
11/16:akāraḥ matvarthīyaḥ |
12/16:jāyāghnaḥ asmin asti iti saḥ ayam jāyāghnaḥ |
13/16:patighnīvṛṣalī iti na sidhyati |
14/16:astu tarhi lakṣaṇavati kartari iti |
15/16:katham jāyāghnaḥ tilakālakaḥ patighnī pāṇilekhā iti |
16/16:amanuṣyakartṛke iti evam bhaviṣyati |

hanteḥ jāyāpatyoḥ karmaṇoḥ uapapadayoḥ lakṣaṇavati kartari ṭak pratyayo bhavati. jāyāghno brāhmaṇaḥ patighnī vṛṣalī. atha vā lakṣaṇe dyotye ṭak pratyayaḥ.

lakṣaṇe jāyāpatyoṣ ṭak 3.2.52 hanteḥ jāyāpatyoḥ karmaṇoḥ uapapadayoḥ lakṣaṇavati kartari ṭak pratyayo bhavati. jāyāghno brāhmaṇaḥ patighnī vṛṣalī. atha vā lakṣaṇe dyotye ṭak pratyayaḥ.

lakṣaṇe jāyāpatyoṣṭak. , 3.2.52 lakṣyate cihnyate'neneti lakṣaṇam. tadasyāstīti tasmin lakṣaṇavati. etena matvarthīyākārapratyayānto lakṣaṇaśabdaḥ sūtra upātta iti darśayati, sa ca karttuḥ pratyayasya viśeṣaṇamiti darśayannāha-- "lakṣamavati katrtari" iti. atha lakṣaṇaśabdasyopapadatvaṃ kasmānna bhavati? kecidāhuḥ- "hanteḥ sakarmakatvāt karmaṇītīhopatiṣṭhate;tatra yadīha lakṣaṇasyopapadatvaṃ syāt, tat karmaṇā viśiṣyeta. na ca lakṣaṇaṃ hanteḥ karmopapadyate, sa hi hiṃsāyāṃ vatrtate, hiṃsā ca prāṇiviṣayā. jāyāpatyoḥ prāṇidharmatvāt karmatvamupapadyate"iti, etaccānupapannam ; matvarthīyākārapratyayāntasya lakṣaṇaśabdasya prāṇinyapi vṛtteḥ. vyākhyānādeva lakṣaṇasyānupapadatvaṃ vijñāyate. anabhidhānādvā. jāyāpatyoḥ katrrorabhidhānaṃ dṛṣṭam. "jāyāghnaḥ"iti. kittvāt "gamahana" 6.4.98 ityādinopadhālopaḥ, pūrvavat kutvam. "patighnī"iti. ṭittvānṅīp॥

lakṣaṇe. lakṣaṇavatīti. sūtre lakṣaṇaśabdo'rśāadyajanta iti bhāvaḥ. jāyāghno nati. jāyāhananasūcakalakṣaṇavān puruṣa ityarthaḥ. `gamahane'tyupadhālopaḥ. patighnī strīti. patihananasūcanalakṣaṇavatītyarthaḥ. ṭittvānṅīp.

lakṣaṇejāyāpatyoṣṭak 780, 3.2.52 lakṣaṇe. lakṣaṇavatīti. sūtre lakṣaṇaśabdo'rśāadyajanta iti bhāvaḥ. jāyāghno nati. jāyāhananasūcakalakṣaṇavān puruṣa ityarthaḥ. "gamahane"tyupadhālopaḥ. patighnī strīti. patihananasūcanalakṣaṇavatītyarthaḥ. ṭittvānṅīp.

lakṣaṇavatīti. sūtre lakṣaṇaśabdo'rśāadyajanta iti bhāvaḥ. jāyāghna iti. jāyāmaraṇasūcakaṃ pāṇirekhāviśeṣādikaṃ yasyāsti sa tāṃ hantīti gauṇo vyavahāraḥ. evaṃ patighnītyatrāpi bodhyam.

lakṣaṇejāyāpatyoṣṭak 647, 3.2.52 lakṣaṇavatīti. sūtre lakṣaṇaśabdo'rśāadyajanta iti bhāvaḥ. jāyāghna iti. jāyāmaraṇasūcakaṃ pāṇirekhāviśeṣādikaṃ yasyāsti sa tāṃ hantīti gauṇo vyavahāraḥ. evaṃ patighnītyatrāpi bodhyam.