Kāśikāvṛttī1:
ado jagdhiḥ ādeśo bhavati lyapi parataḥ, takārādau ca kiti pratyaye. prajagdhya.
See More
ado jagdhiḥ ādeśo bhavati lyapi parataḥ, takārādau ca kiti pratyaye. prajagdhya. vijagdhya.
jagdhaḥ. jagdhavān. ikāra uccāraṇārthaḥ, na anubandhaḥ. tena num na bhavati. evaṃ
vacyādīnām api. iha kasmān na bhavati, annam? annāṇṇaḥ 4-4-85 iti nipātanāt.
jagdhau siddhe 'ntaraṅgatvātti kitīti lyabucyate. jñāpayatyantaraṅgāṇāṃ lyapā
bhavati bādhanam. ti iti kim? adyate. kiti iti kim? attavyam.
Kāśikāvṛttī2:
ado jagdhir lyap ti kiti 2.4.36 ado jagdhiḥ ādeśo bhavati lyapi parataḥ, takārā
See More
ado jagdhir lyap ti kiti 2.4.36 ado jagdhiḥ ādeśo bhavati lyapi parataḥ, takārādau ca kiti pratyaye. prajagdhya. vijagdhya. jagdhaḥ. jagdhavān. ikāra uccāraṇārthaḥ, na anubandhaḥ. tena num na bhavati. evaṃ vacyādīnām api. iha kasmān na bhavati, annam? annāṇṇaḥ 4.4.85 iti nipātanāt. jagdhau siddhe 'ntaraṅgatvātti kitīti lyabucyate. jñāpayatyantaraṅgāṇāṃ lyapā bhavati bādhanam. ti iti kim? adyate. kiti iti kim? attavyam.
Nyāsa2:
ado jagdhirlyapti kiti. , 2.4.36 "prajagghya" iti. "samānakarttṛk
See More
ado jagdhirlyapti kiti. , 2.4.36 "prajagghya" iti. "samānakarttṛkayoḥ pūrvakāle" 3.4.21 iti ktvā. "kugatiprādayaḥ" 2.2.18 iti samāsaḥ. "samāse'nañpūrve ktvo lyap" 7.1.37. "jagdhaḥ" iti. "jhaṣastathorddho'dhaḥ" 8.2.40 iti takārasya dhakāraḥ. "jhalāṃ jaś jhaśi" 8.4.52 iti jaśtvam-- dhakārasya dakāraḥ. "jharo jhari savarṇe" 8.4.64 iti lopaḥ. atheha "idito num dhātoḥ" 7.1.58 iti num kasmānna bhavatītyata āha-- "ikāra uccāraṇārthaḥ" iti. yathā-- "ada bhakṣaṇe" (dhā.pā.1011) ityatrākāra uccāraṇārthaḥ, tathehāpīkāro veditavyaḥ. atha lḍagrahaṇaṃ kimartham, ti kitītyevaṃ siddham? na sidhyati; yasmāt ktvāpratyayasya paratvāllyavādeśaḥ prāpnoti, naitadasti; antaraṅgatvājjagdhyādeśena bhavitavyam. antaraṅgatvantu tasyaikapadāśrayatvāt. lyabādeśasya tu bahiraṅgatvam; samāsāśrayatvāt; samāsasya cānekapadāśrayatvāt. evaṃ tarhi---
jagdhau siddhe'ntaraṅgatvāt ti kiti yallyabujyate.
(taj) jñāpayatyantaraṅgāṇāṃ lyapā bhavati bādhanam॥iti.
tena dadhāteḥ, jahāteśca saṃpūrvādvipūrvācca ktvāpratyaye kṛte "dyatisyatimāsthāmiti kiti" 7.4.40 ityatasti kitītyanuvatrtamāne "dadhāterhiḥ" 7.4.42 "jahāteśca ktvi" 7.4.43 iti hirādeśo lyabādeśaṃ bādhitvaṃ prāptaḥ. asmādeva jñāpakāllyapā bādhitatvānna bhavati-- saṃdhāya, vihāyeti. evaṃ nirdāya durdāyeti "do dad ghoḥ" 7.4.46 iti dadādeśo na bhavati. prasthāyetyatra "dyatisyātimāsthāmitita kiti" 7.4.40 itītvaṃ na bhavati. prakhanya prakhāyeti "janasanakhanāṃ sañjaloḥ" 6.4.42 iti nityamāttvaṃ na bhavati, "ye vibhāṣā" 6.4.43 iti vibhāṣaiva bhavati. tatra hi "vihvanoranunāsikasyāt" 6.4.41 ityata ādgrahaṇanuvatrtate. "prakramya" iti "kramaśca ktvi" 6.4.18 iti dīrghatvaṃ na bhavati. tatra hi "ḍhralope pūrvasya dīrgho'ṇaḥ" 6.3.110 ityato dīrghagrahaṇam, "anunāsikasya kvijhaloḥ kṅiti" 6.4.15 ityato jhalgrahaṇaṃ kṅiti cānuvatrtate. āpṛcchyeti "cchvoḥ śūjanunāsike ca" 6.4.19 iti śakāro na bhavati. pradīvyetyatrānenaiva sūtreṇoṭh na bhavati. "hali ca" 8.2.77 iti dīrghatvam. prapaṭha()etyatra "ādrdhadhātukasya" 7.2.35 itīḍ na bhavati॥
Bālamanoramā1:
ado jagdhiḥ. dhatvamiti. jaghdh ta iti sthite `jhaṣastatho'riti takārasya Sū #886
See More
ado jagdhiḥ. dhatvamiti. jaghdh ta iti sthite `jhaṣastatho'riti takārasya dhakāra
ityarthaḥ. jharo jharīti. anena pākṣiko dhakāralopa ityarthaḥ. ādikarmaṇi kta iti.
vyākhyātaṃ prāk. udāharaṇāntaravivakṣayā punarupanyāsaḥ. prakṛtaḥ kaṭaṃ sa
iti.kartumārabdhavānityarthaḥ. kaṭasya karmaṇo'nabhihitatvāddvitīyā.
karturabhihitvāttacchabdātprathamā. cakārādbhāve karṇaṇi cetyuktam. tatra
karmaṇyudāharati– prakṛtaḥ kaṭasteneti. prakṣīṇaḥ sa iti. ādikarmaṇi ktaḥ.
Bālamanoramā2:
ado jagdhirlyapti kiti 886, 2.4.36 ado jagdhiḥ. dhatvamiti. jaghdh ta iti sthite
See More
ado jagdhirlyapti kiti 886, 2.4.36 ado jagdhiḥ. dhatvamiti. jaghdh ta iti sthite "jhaṣastatho"riti takārasya dhakāra ityarthaḥ. jharo jharīti. anena pākṣiko dhakāralopa ityarthaḥ. ādikarmaṇi kta iti. vyākhyātaṃ prāk. udāharaṇāntaravivakṣayā punarupanyāsaḥ. prakṛtaḥ kaṭaṃ sa iti.kartumārabdhavānityarthaḥ. kaṭasya karmaṇo'nabhihitatvāddvitīyā. karturabhihitvāttacchabdātprathamā. cakārādbhāve karṇaṇi cetyuktam. tatra karmaṇyudāharati-- prakṛtaḥ kaṭasteneti. prakṣīṇaḥ sa iti. ādikarmaṇi ktaḥ.
Tattvabodhinī1:
uccāraṇārtha iti. idittve tu num syāditi bhāvaḥ. ghatvamiti.
`jhaṣastatho039; Sū #730
See More
uccāraṇārtha iti. idittve tu num syāditi bhāvaḥ. ghatvamiti.
`jhaṣastatho'rityanena. jharo jharīti. anena pākṣiko dhalopa ityarthaḥ. idānīṃ
ktārthānprapañcayati– ādikarmaṇi. vyākhyātam. prakṛtaḥ kaṭamiti. kaṭaṃ
kartumārabdhavānityarthaḥ. `pra'śabda ādikarmadyotanārthaḥ. ktenoktatkartari prathamā.
kuśala ityarthaḥ.
Tattvabodhinī2:
ado jagdhirlyapti kiti 730, 2.4.36 uccāraṇārtha iti. idittve tu num syāditi bhāv
See More
ado jagdhirlyapti kiti 730, 2.4.36 uccāraṇārtha iti. idittve tu num syāditi bhāvaḥ. ghatvamiti. "jhaṣastatho"rityanena. jharo jharīti. anena pākṣiko dhalopa ityarthaḥ. idānīṃ ktārthānprapañcayati-- ādikarmaṇi. vyākhyātam. prakṛtaḥ kaṭamiti. kaṭaṃ kartumārabdhavānityarthaḥ. "pra"śabda ādikarmadyotanārthaḥ. ktenoktatkartari prathamā. kuśala ityarthaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents