Kāśikāvṛttī1:
na lauukāvyaya. niṣṭhākhalarthatṛnām 2-3-69 iti pratiṣedhe prāpte punaḥ ṣaṣṭhī
v
See More
na lauukāvyaya. niṣṭhākhalarthatṛnām 2-3-69 iti pratiṣedhe prāpte punaḥ ṣaṣṭhī
vidhīyate. ktasya vartamānakālavihitasya prayoge ṣaṣṭhī vibhaktir bhavati. rajñāṃ mataḥ.
rājñāṃ buddhaḥ. rājñāṃ pūjitaḥ. ktasya iti kim? odanaṃ pacamānaḥ. vartamāne iti
kim? grāmaṃ gataḥ. napuṃsake bhāva upasaṅkhyānam. chātrasya hasitam. mayūrasya nṛttam.
kokilasya vyāhṛtam. śeṣavijñānāt siddham. tathā ca kartṛvivakṣāyāṃ tṛtīyā 'pi
bhavati, chā'treṇa hasitam iti.
Kāśikāvṛttī2:
ktasya ca vartamāne 2.3.67 na lauukāvyaya. niṣṭhākhalarthatṛnām 2.3.69 iti prat
See More
ktasya ca vartamāne 2.3.67 na lauukāvyaya. niṣṭhākhalarthatṛnām 2.3.69 iti pratiṣedhe prāpte punaḥ ṣaṣṭhī vidhīyate. ktasya vartamānakālavihitasya prayoge ṣaṣṭhī vibhaktir bhavati. rajñāṃ mataḥ. rājñāṃ buddhaḥ. rājñāṃ pūjitaḥ. ktasya iti kim? odanaṃ pacamānaḥ. vartamāne iti kim? grāmaṃ gataḥ. napuṃsake bhāva upasaṅkhyānam. chātrasya hasitam. mayūrasya nṛttam. kokilasya vyāhṛtam. śeṣavijñānāt siddham. tathā ca kartṛvivakṣāyāṃ tṛtīyā 'pi bhavati, chā'treṇa hasitam iti.
Nyāsa2:
ktasya ca vatrtamāne. , 2.3.67 "rājñāṃ mataḥ" iti. "matibuddhi&qu
See More
ktasya ca vatrtamāne. , 2.3.67 "rājñāṃ mataḥ" iti. "matibuddhi" 3.2.188 ityādinā ktaḥ. rājñāmiti katrtari ṣaṣṭhī. karma tu niṣṭhayābhihitam. atheha kasmānna bhavati-- śīlito devadattena, rakṣito devadattenetyādi, śīlitādiṣvapi "matibuddhipūjārthebhyaśca" (3.2.188) iti cakārasyānuktasamuccayārthatvanādvartamāna eva kto vidhīyate? yadyapyevam, tathāpi bahulagrahaṇānuvṛtteriha na bhaviṣyatītyadoṣaḥ. atha vā-- prakaraṇādevātra vatrtamānakālatā gamyate. padārthastu bhūtatvameva pratipādayati, na vatrtamānatām. yasya tu padārtho vatrtamānastatprayoge bhavatyeva ṣaṣṭhī, yathā-- "kānto hariścandra iva prajānām" iti.
"śeṣavijñānāt siddham" iti. upasaṃkhyānaṃ ptyācaṣṭe-- "tathā ca" ityādinā. yastūpasaṃkhyānamārabhate, tasya karttṛtvāvivakṣāyāmapi ṣaṣṭha()eva bhavati, na tṛtīyeti darśayati॥
Bālamanoramā1:
ktasya ca vartamāne. nanu `kartṛkarmaṇoḥ kṛtī'tyeva siddhe kimarthamidamit Sū #617
See More
ktasya ca vartamāne. nanu `kartṛkarmaṇoḥ kṛtī'tyeva siddhe kimarthamidamityata āha-na
loketi. rājñāṃ mato buddhaḥ pūjito veti. manudhātoḥ budhadhātoḥ pūjadhātośca
`matibuddhipūjārthebhyaśce'ti vartamāne ktapratyayaḥ. tatra matiricchā, buddheḥ
pṛthaggrahaṇāt. rājakartṛkavartamānecchāviṣayaḥ, rājakarttṛkavartamānajñānaviṣayaḥ,
rājakartṛkavartamānapūjāśraya iti krameṇārthaḥ. `pūjito yaḥ surāsuraiḥ' `tvayā jñāto
ghaṭaḥ' ityatra tu bhūte ktapratyayo bodhyaḥ.
Bālamanoramā2:
ktasya ca vartamāne 617, 2.3.67 ktasya ca vartamāne. nanu "kartṛkarmaṇoḥ kṛ
See More
ktasya ca vartamāne 617, 2.3.67 ktasya ca vartamāne. nanu "kartṛkarmaṇoḥ kṛtī"tyeva siddhe kimarthamidamityata āha-na loketi. rājñāṃ mato buddhaḥ pūjito veti. manudhātoḥ budhadhātoḥ pūjadhātośca "matibuddhipūjārthebhyaśce"ti vartamāne ktapratyayaḥ. tatra matiricchā, buddheḥ pṛthaggrahaṇāt. rājakartṛkavartamānecchāviṣayaḥ, rājakarttṛkavartamānajñānaviṣayaḥ, rājakartṛkavartamānapūjāśraya iti krameṇārthaḥ. "pūjito yaḥ surāsuraiḥ" "tvayā jñāto ghaṭaḥ" ityatra tu bhūte ktapratyayo bodhyaḥ.
Tattvabodhinī1:
adhikaraṇa. ayamapi niṣedhāpavādaḥ. āsitamiti. āsyate asminnityāsitaṃ, `kto'dhi Sū #552
See More
adhikaraṇa. ayamapi niṣedhāpavādaḥ. āsitamiti. āsyate asminnityāsitaṃ, `kto'dhikaraṇe
ca—' ityadhikaraṇe ktaḥ. idameṣāmiti. kartari ṣaṣṭhīyam. sakarmakebhyastvadhikaraṇe kte
kṛte kartṛkarmaṇodrvayorapi ṣaṣṭhī, anabhihitatvā'viśeṣāt. idameṣāṃ bhuktamodanasya.
`ubhayaprāptau karmaṇi' ityayaṃ niyamastu neha pravartate, `kartṛkarmaṇoḥ
kṛti'ityanantarasyā eva ṣaṣṭha\ufffdāstannimābhyupagamāt. etacca kaustubhe
spaṣṭam.
Tattvabodhinī2:
ktasya ca vartamāne 552, 2.3.67 adhikaraṇa. ayamapi niṣedhāpavādaḥ. āsitamiti. ā
See More
ktasya ca vartamāne 552, 2.3.67 adhikaraṇa. ayamapi niṣedhāpavādaḥ. āsitamiti. āsyate asminnityāsitaṃ, "kto'dhikaraṇe ca---" ityadhikaraṇe ktaḥ. idameṣāmiti. kartari ṣaṣṭhīyam. sakarmakebhyastvadhikaraṇe kte kṛte kartṛkarmaṇodrvayorapi ṣaṣṭhī, anabhihitatvā'viśeṣāt. idameṣāṃ bhuktamodanasya. "ubhayaprāptau karmaṇi" ityayaṃ niyamastu neha pravartate, "kartṛkarmaṇoḥ kṛti"ityanantarasyā eva ṣaṣṭha()āstannimābhyupagamāt. etacca kaustubhe spaṣṭam.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents