Kāśikāvṛttī1:
anya ārātitara ṛte dikśabda añcūttarapada ācāhi ityetair yoge pañcamī vibhaktir
See More
anya ārātitara ṛte dikśabda añcūttarapada ācāhi ityetair yoge pañcamī vibhaktir
bhavati. anya ityarthagrahanam. tena paryāyaprayoge 'pi bhavati. anyodevadattāt. bhinno
devadattāt. arthāntaraṃ devadattāt. vilakṣaṇe devadattāt. ārācchabdo
dūrāntikārthe vartate. tatra dūrāntikārthaiḥ ṣaṣthyanyatarasyām 2-3-34. iti
prāpte pañcamī vidhīyate. ārād devadattāt. ārād yajñadattāt. itara iti
nirdiśyamānapratiyogī padārtha ucyate. itaro devadattāt. ṛte iti avyayaṃ
varjanārthe. ṛte devadattāt. ṛte yajñadattāt. dikśabdaḥ pūrvo grāmāt parvataḥ.
uttaro grāmāt. pūrvo grīṣmāt vasantaḥ. uttaro grīṣmo vasantāt. dvikśabda
ityatra śabdagrahanaṃ deśakālavṛttinā 'pi dikśabdena yoge yathā syāt, itarathā hi
digvṛttinaiva syāt, ityamasyāḥ pūrvā iti. iha tu na syāt, ayam asmāt
pūrvaḥ kālaḥ iti. añcūttarapada prāg grāmāt. pratyag grāmāt. nanu cāyam api
dikśabda eva. ṣaṣṭhyatasarthaprayayena 2-3-30 iti vakṣyati, tasya ayaṃ
purastādapakarṣaḥ. āc dakṣiṇā grāmāt. uttarā grāmāt. āhi dakṣiṇāhi grāmāt.
uttarāhi grāmāt.
Kāśikāvṛttī2:
anyā'rāditarartedikśabdāñcūttarapadājāhiyukte 2.3.29 anya ārātitara ṛte dikśabd
See More
anyā'rāditarartedikśabdāñcūttarapadājāhiyukte 2.3.29 anya ārātitara ṛte dikśabda añcūttarapada ācāhi ityetair yoge pañcamī vibhaktir bhavati. anya ityarthagrahanam. tena paryāyaprayoge 'pi bhavati. anyodevadattāt. bhinno devadattāt. arthāntaraṃ devadattāt. vilakṣaṇe devadattāt. ārācchabdo dūrāntikārthe vartate. tatra dūrāntikārthaiḥ ṣaṣthyanyatarasyām 2.3.34. iti prāpte pañcamī vidhīyate. ārād devadattāt. ārād yajñadattāt. itara iti nirdiśyamānapratiyogī padārtha ucyate. itaro devadattāt. ṛte iti avyayaṃ varjanārthe. ṛte devadattāt. ṛte yajñadattāt. dikśabdaḥ pūrvo grāmāt parvataḥ. uttaro grāmāt. pūrvo grīṣmāt vasantaḥ. uttaro grīṣmo vasantāt. dvikśabda ityatra śabdagrahanaṃ deśakālavṛttinā 'pi dikśabdena yoge yathā syāt, itarathā hi digvṛttinaiva syāt, ityamasyāḥ pūrvā iti. iha tu na syāt, ayam asmāt pūrvaḥ kālaḥ iti. añcūttarapada prāg grāmāt. pratyag grāmāt. nanu cāyam api dikśabda eva. ṣaṣṭhyatasarthaprayayena 2.3.30 iti vakṣyati, tasya ayaṃ purastādapakarṣaḥ. āc dakṣiṇā grāmāt. uttarā grāmāt. āhi dakṣiṇāhi grāmāt. uttarāhi grāmāt.
Nyāsa2:
anyārādittaratrtedikśabdāñcūttarapadājāhiyukte. , 2.3.29 "anya ityarthagrah
See More
anyārādittaratrtedikśabdāñcūttarapadājāhiyukte. , 2.3.29 "anya ityarthagrahaṇam" iti. arthadvāraka eva hi śabdasya śabdāntaraṇe yogo bhavati. tasmādarthasyedaṃ grahaṇaṃ vijñāyate. tenetyādinā'rthagrahaṇasya phalaṃ darśayati. athānyo devadattādyajñadatta iti yajñadattaśabdādapi pañcamī kasmānna bhavati? devadattādutpannayā pañcamyobhayagatasyāpyanyatvasya pratipāditvāt tadviśiṣṭamanyatvamekata evotpādyamānayā pañcamyā śakyaṃ pratipādayitumiti dvitīyasambandhinaḥ pañcamī na bhavati.
"itara iti nirdiśyamānasya pratiyogī padārtha ucyate" iti.yathā kvacitprakaraṇe dvau prakṛtau -- devadattaḥ, anyaśca kaścit. tatraikastāvannirdiśyate-- devadattaḥ śūra iti. tasya nirdiśyamānasya yo'sau dvitīyaḥ sambandhī pratiyogī sa itaraśabdenocyate, yathā--itaraḥ kātara iti.
"śabdagrahaṇamityādi. śabdagrahaṇe sati diśi dṛṣṭaḥ śabdo dikśabda iteṣo'rtho labhyate. tena yo'pi samprati dikśabdo deśe kāle ca vatrtate, so'pi diśi duṣṭa iti tadyoge pañcamī bhavati. tatra deśavṛttinā pañcamī-- pūrvo grāmāt parvata iti. kālavṛttinā'pi-- pūrvo grīṣmādvasanta iti. "itarathā hi digvṛttinaiva yoge syāt" iti. tatraiva dikśabdasya mukhyatvāt.
"prāggrāmāt" iti. prapūrvādañcaterṛtvigādisūtreṇa 3.2.59 kvinpratyayaḥ. tadantādyadādiśabdebhyaḥ "saptamīpañcamīprathamābhyo digdeśakāla" 5.3.27 ityādinā vihitasya stāteḥ "añcerluk" 5.3.30 iti luk; luki kṛte tadedamudāharaṇam. "dakṣiṇā grāmāduttarā grāmāt. "dakṣiṇāhi grāmāduttarāhi grāmāt" iti. "dakṣiṇādāca" "āhi ca dūre" 5.3.37 "uttarācca" 5.3.38 ityājāhī pratyayau॥
Bālamanoramā1:
anyārāt. yukta iti bhāve kta ityāha-ebhiryoge iti. anya, ārāt, itara, ṛte,
dikś Sū #587
See More
anyārāt. yukta iti bhāve kta ityāha-ebhiryoge iti. anya, ārāt, itara, ṛte,
dikśabda, añcūttarapada, āc, āhi etairaṣṭabhiryoge satītyarthaḥ. bhinnādiśabdayoge
pañcamīṃ sādhayitumāha–anyetyarthagrahaṇamiti. vyākhyānāditi bhāvaḥ.
anyārthakaśabdayoge pañcamīti phalitam. tarhitaragrahaṇaṃ vyarthamanyārthakatvādeva
siddherityata āha–itaragrahaṇaṃ prapañcārthamiti. `paci vistāre'. anyaśabdasya
anyārthakaśabdagrahaṇopalakṣaṇārthatvakathanasya prayojanakathanārthamiti yāvat. anyo bhinna
itaro veti. bhedavānvilakṣaṇa ityādyupalakṣaṇamidam. kṛṣṇapratiyogikabhedavānityarthaḥ.
ṣaṣṭha\ufffdpavādo'yam. anyādiśabdānāmavadhiniyamasattve'pi
saṃyogaviśleṣā'bhāvādapādānatvasya na prasaktiḥ. evamagre'pi. ārādvanāditi. vanasya
dūraṃ samīpaṃ vetyarthaḥ. `ārāddūrasamīpayoḥ' ityamaraḥ. ṛte kṛṣṇāditi. `ṛte'
ityekārāntamavyayam. `ṛte varjane' ityamaraḥ. kṛṣmasya varjane sukhaṃ nāstītyarthaḥ.
`kva karmapradhvaṃsaḥ phalati puruṣārādhanamṛte' iti śivarahasyāntargatastutigataḥ
prayogastvārṣaḥ. `tatonyatrāpi dṛśyate' iti vā dvitīyā. `ṛte dvitīyā ce'ti
cāndraṃ sūtram. atha dikchabdayoge udāharati–pūrvo grāmāditi.
grāsāvadhikapūrvadigvartī grāma ityarthaḥ. nanu `caitrātpūrvaḥ phālguna' ityatra
pūrvaśabdasya kālavācakatayā digvācakatvā'bhāvātkathaṃ tadyoge pañcamītyata āha–diśi
dṛṣṭa iti. rūḍha\ufffdā digviśeṣavācakāḥ pūrvādaya eva gṛhrante
natvaindrīkakubādayaḥ. saṃpratīti. kadāciddigvācakānāmidānīṃ kālavācakānāmapi yoge
pañcamī bhavatītyarthaḥ. nanvevaṃ sati pūrvaṃ kāyasyetyatrāpi syādityata āha–
avayavavācīti. tasya paramiti. tasyeti hi prakṛtaṃ dviruktaṃ parābhṛśati. dviruktasya
paraṃ=parāvayavabhūtamāmrehitamiti tadarthaḥ. pūrvaṃ kāyasyeti. śasīrasya pūrvāvayava
ityarthaḥ. añcudhāturuttarapadaṃ yasya sa añcūttarapadaḥ=prāgādidikchabdaḥ, natu
sadhryaṅ ityādiśabdo'pi, dikśabdasāhacaryāt. tena sadhryaṅ devadattenetyatra na
pañcamī. nanu dikśabdatvādeva siddhe añcūttarapadagrahaṇaṃ vyarthamityata āha–
añcūttarapadasyeti.`ṣaṣṭha\ufffdtasarthe'tnantaraṃ `paratvātprāptā'miti śeṣaḥ.
prāk pratyāgvā grāmāditi. grāmāvadhika ityarthaḥ. ājiti. acpratyayāntayoge
udāharaṇaṃ vakṣyata iti sūcanamidam. dakṣiṇā grāmāditi. grāmāvadhikāyāṃ dakṣiṇasyāṃ
diśītyarthaḥ. āhīti. āhipratyayāntayoge udāharaṇasūcanamidam. dakṣiṇāhi grāmāditi.
grābhāvadhikāyāṃ dakṣiṇasyāṃ diśi dūra ityarthaḥ. `āhi ca dūre' ityāhipratyayaḥ.
ājāhipratyayāntayordikśabdatve'pi `ṣaṣṭha\ufffdtasarthe'ti ṣaṣṭhīṃ bādhituṃ
pṛthaggrahaṇam. nanvevamapi `bhavātprabhṛtyārabhya vā sevyo hariḥ' ityādau kathaṃ pañcamī,
anyādiśabdayogā'bhāvādityata āha–apādāne iti. prabhṛtiyoge iti.
prabhṛtyarthakaśabdayoge ityarthaḥ. tathā hi–`apādāne pañcamī'ti sūtre bhāṣye
`yataścādhvakālanimānami'ti vārtikaṃ paṭhitvā kārtikyā āgrahāyaṇī māse
ityudāhmatya `idaṃ na vaktavyami'ti tadvārtikapratyākhyānamupakṣipya `idamatra
prayoktavyaṃ sanna prayujyate, kārtikyāḥ prabhṛtyāgrahāyaṇī māse' ityuktam.
prabhṛtiśabdā'bhāve'pi tadarthasattayā pañcamī siddhetyarthaḥ. evaṃ vadatā bhāṣyakṛtā
`prabhṛtyarthakaśabdayoge pañcamī'ti vacanaṃ jñāpyate. anyathā pañcamyarthaṃ
vārtikasyāvaśyakatvāttadasaṅgatiḥ spaṣṭaiva. evaṃca prabhṛtiśabdaparyāyaśabdayoge'pi
pañcamī bhavati. ata eva ca `kārtikyāḥ prabhṛti' iti bhāṣyavyākhyāvasare `tata
ārabhyetyartha' iti kaiyaṭa āha. tatra hi tata iti pañcamyāstasiḥ.
etatsarvamabhipretyodāharati–bhavātprabhṛtyārabhya veti. bhavaḥ=utpattiḥ.
ārabhyetyasyāvadhiṃ parigṛhretyarthaḥ. prabhṛtītyavyayamapyetadarthakameva. bhavamavadhiṃ
parigṛhra hariḥ sevya ityarthaḥ. uttapattikṣaṇātmakapūrvavadhikottarakāle sarvadā āmaraṇaṃ
hariḥ sevya iti yāvat. atrārabhyeti kriyāpekṣayā karmatvavivakṣāyāṃ dvitīyaiva,
`upapadavibhakteḥ kārakavibhaktirbalīyasī'tyukteḥ. yathā `sūryodayamārabhya
ā'stamayājjapatī'tyādau. śeṣatvavivakṣāyāṃ dvitīyaiva, `upapadavibhakteḥ
kārakavibhaktirbalīyasī'tyukteḥ. yathā `sūryodayamārabhya ā'stamayājjapatī'tyādau.
śeṣatvavivakṣāyāṃ tu ṣaṣṭhī bādhitvā bhavaśabdātpañcamī. prabhṛtiśabdayoge tu
ārabhyetyarthe kadāpi na dvitīyā, prabhṛtiśabdārthasyāvadhiṃ
parigṛhretyasyāvadhyādighaṭitvena kriyātvā'bhāvāt. apaparīti. bahiśśabdayoge
pañcamīṃ siddhavatkṛtya `apaparibahirañcavaḥ pañcamyā' iti samāsavidhānādbahiśśabdayoge
pañacamī vijñāyate ityarthaḥ. idaṃca `apaparī'ti sūtre bhāṣye spaṣṭam. `karasya karamo
bahiḥ' iti tvasādhveva. `jñāpakasiddhaṃ na sarvatre'ti vā kathañcitsamādheyam.
Bālamanoramā2:
anyārāditarartedikśabdāñcūttarapadājāhiyukte 587, 2.3.29 anyārāt. yukta iti bhāv
See More
anyārāditarartedikśabdāñcūttarapadājāhiyukte 587, 2.3.29 anyārāt. yukta iti bhāve kta ityāha-ebhiryoge iti. anya, ārāt, itara, ṛte, dikśabda, añcūttarapada, āc, āhi etairaṣṭabhiryoge satītyarthaḥ. bhinnādiśabdayoge pañcamīṃ sādhayitumāha--anyetyarthagrahaṇamiti. vyākhyānāditi bhāvaḥ. anyārthakaśabdayoge pañcamīti phalitam. tarhitaragrahaṇaṃ vyarthamanyārthakatvādeva siddherityata āha--itaragrahaṇaṃ prapañcārthamiti. "paci vistāre". anyaśabdasya anyārthakaśabdagrahaṇopalakṣaṇārthatvakathanasya prayojanakathanārthamiti yāvat. anyo bhinna itaro veti. bhedavānvilakṣaṇa ityādyupalakṣaṇamidam. kṛṣṇapratiyogikabhedavānityarthaḥ. ṣaṣṭha()pavādo'yam. anyādiśabdānāmavadhiniyamasattve'pi saṃyogaviśleṣā'bhāvādapādānatvasya na prasaktiḥ. evamagre'pi. ārādvanāditi. vanasya dūraṃ samīpaṃ vetyarthaḥ. "ārāddūrasamīpayoḥ" ityamaraḥ. ṛte kṛṣṇāditi. "ṛte" ityekārāntamavyayam. "ṛte varjane" ityamaraḥ. kṛṣmasya varjane sukhaṃ nāstītyarthaḥ. "kva karmapradhvaṃsaḥ phalati puruṣārādhanamṛte" iti śivarahasyāntargatastutigataḥ prayogastvārṣaḥ. "tatonyatrāpi dṛśyate" iti vā dvitīyā. "ṛte dvitīyā ce"ti cāndraṃ sūtram. atha dikchabdayoge udāharati--pūrvo grāmāditi. grāsāvadhikapūrvadigvartī grāma ityarthaḥ. nanu "caitrātpūrvaḥ phālguna" ityatra pūrvaśabdasya kālavācakatayā digvācakatvā'bhāvātkathaṃ tadyoge pañcamītyata āha--diśi dṛṣṭa iti. rūḍha()ā digviśeṣavācakāḥ pūrvādaya eva gṛhrante natvaindrīkakubādayaḥ. saṃpratīti. kadāciddigvācakānāmidānīṃ kālavācakānāmapi yoge pañcamī bhavatītyarthaḥ. nanvevaṃ sati pūrvaṃ kāyasyetyatrāpi syādityata āha--avayavavācīti. tasya paramiti. tasyeti hi prakṛtaṃ dviruktaṃ parābhṛśati. dviruktasya paraṃ=parāvayavabhūtamāmrehitamiti tadarthaḥ. pūrvaṃ kāyasyeti. śasīrasya pūrvāvayava ityarthaḥ. añcudhāturuttarapadaṃ yasya sa añcūttarapadaḥ=prāgādidikchabdaḥ, natu sadhryaṅ ityādiśabdo'pi, dikśabdasāhacaryāt. tena sadhryaṅ devadattenetyatra na pañcamī. nanu dikśabdatvādeva siddhe añcūttarapadagrahaṇaṃ vyarthamityata āha--añcūttarapadasyeti."ṣaṣṭha()tasarthe"tnantaraṃ "paratvātprāptā"miti śeṣaḥ. prāk pratyāgvā grāmāditi. grāmāvadhika ityarthaḥ. ājiti. acpratyayāntayoge udāharaṇaṃ vakṣyata iti sūcanamidam. dakṣiṇā grāmāditi. grāmāvadhikāyāṃ dakṣiṇasyāṃ diśītyarthaḥ. āhīti. āhipratyayāntayoge udāharaṇasūcanamidam. dakṣiṇāhi grāmāditi. grābhāvadhikāyāṃ dakṣiṇasyāṃ diśi dūra ityarthaḥ. "āhi ca dūre" ityāhipratyayaḥ. ājāhipratyayāntayordikśabdatve'pi "ṣaṣṭha()tasarthe"ti ṣaṣṭhīṃ bādhituṃ pṛthaggrahaṇam. nanvevamapi "bhavātprabhṛtyārabhya vā sevyo hariḥ" ityādau kathaṃ pañcamī, anyādiśabdayogā'bhāvādityata āha--apādāne iti. prabhṛtiyoge iti. prabhṛtyarthakaśabdayoge ityarthaḥ. tathā hi--"apādāne pañcamī"ti sūtre bhāṣye "yataścādhvakālanimānami"ti vārtikaṃ paṭhitvā kārtikyā āgrahāyaṇī māse ityudāhmatya "idaṃ na vaktavyami"ti tadvārtikapratyākhyānamupakṣipya "idamatra prayoktavyaṃ sanna prayujyate, kārtikyāḥ prabhṛtyāgrahāyaṇī māse" ityuktam. prabhṛtiśabdā'bhāve'pi tadarthasattayā pañcamī siddhetyarthaḥ. evaṃ vadatā bhāṣyakṛtā "prabhṛtyarthakaśabdayoge pañcamī"ti vacanaṃ jñāpyate. anyathā pañcamyarthaṃ vārtikasyāvaśyakatvāttadasaṅgatiḥ spaṣṭaiva. evaṃca prabhṛtiśabdaparyāyaśabdayoge'pi pañcamī bhavati. ata eva ca "kārtikyāḥ prabhṛti" iti bhāṣyavyākhyāvasare "tata ārabhyetyartha" iti kaiyaṭa āha. tatra hi tata iti pañcamyāstasiḥ. etatsarvamabhipretyodāharati--bhavātprabhṛtyārabhya veti. bhavaḥ=utpattiḥ. ārabhyetyasyāvadhiṃ parigṛhretyarthaḥ. prabhṛtītyavyayamapyetadarthakameva. bhavamavadhiṃ parigṛhra hariḥ sevya ityarthaḥ. uttapattikṣaṇātmakapūrvavadhikottarakāle sarvadā āmaraṇaṃ hariḥ sevya iti yāvat. atrārabhyeti kriyāpekṣayā karmatvavivakṣāyāṃ dvitīyaiva, "upapadavibhakteḥ kārakavibhaktirbalīyasī"tyukteḥ. yathā "sūryodayamārabhya ā'stamayājjapatī"tyādau. śeṣatvavivakṣāyāṃ dvitīyaiva, "upapadavibhakteḥ kārakavibhaktirbalīyasī"tyukteḥ. yathā "sūryodayamārabhya ā'stamayājjapatī"tyādau. śeṣatvavivakṣāyāṃ tu ṣaṣṭhī bādhitvā bhavaśabdātpañcamī. prabhṛtiśabdayoge tu ārabhyetyarthe kadāpi na dvitīyā, prabhṛtiśabdārthasyāvadhiṃ parigṛhretyasyāvadhyādighaṭitvena kriyātvā'bhāvāt. apaparīti. bahiśśabdayoge pañcamīṃ siddhavatkṛtya "apaparibahirañcavaḥ pañcamyā" iti samāsavidhānādbahiśśabdayoge pañacamī vijñāyate ityarthaḥ. idaṃca "apaparī"ti sūtre bhāṣye spaṣṭam. "karasya karamo bahiḥ" iti tvasādhveva. "jñāpakasiddhaṃ na sarvatre"ti vā kathañcitsamādheyam.
Tattvabodhinī1:
anyo bhinna itaro veti. na caivaṃ`ghaṭaḥ paṭo ne'tyatrātiprasaṅgaḥ, naño'p Sū #527
See More
anyo bhinna itaro veti. na caivaṃ`ghaṭaḥ paṭo ne'tyatrātiprasaṅgaḥ, naño'pi bhede
śaktatvāditi vācyam, nipātānāṃ dyokatvameva na tu vācakatvamityubhyupagamāt#ā.
ārādvanāditi. iha `dūrāntikārthaiḥ ṣaṣṭha\ufffjñatarasyām' iti prāptam. ṛte
kṛṣṇāditi. kathaṃ tarhi `phalati puruṣārādhanamṛte' iti prayoga iti cet. pramādo'yamiti
haradattaḥ. anye tu—-`tato'nyatrāpi dṛśyate' itiṃ dṛśigrahaṇāccaitraṃ
yāvacchītamityādāviva ṛteyoge dvitīyā'pi sādhurityāhuḥ. asmin vyākhyāne `ṛte
dvitīyā ca' iti cāndrasūtramanukūlam. diśi dṛṣṭa iti. `ruḍhaye' ti śeṣaḥ.
tenaindyādayo nātra gṛhrante. nanvevaṃ kakubādigrahaṇaprasaṅga iti cet. atrāhuḥ–
-anyatarasāhacāryāvdyākhyānādvā digbhinnerthe yo na dṛṣṭaḥ so'tra gṛhrata iti.
dikśabdatve'pīti. yadyapi adikśabdo'pyañcūttarapadamasti sadhyraṅityādiḥ, tathāpi
dikśabdasāhacaryādañcūttarapadena prāgityādidikśabda eva gṛhrate. tena sadhyraṅ
devadattenetyatra nātiprasaṅga iti bhāvaḥ. dakṣiṇā grānāditi. dikśabdatvenaiva
siddhe ājāhigrahaṇaṃ cintyaprayojanamityāhuḥ. prabhṛtiyoga ti. prabhṛtyartheryoga
ityarthaḥ. tathā ca `kārtikyā prabhṛti' iti bhāṣyaṃ vivṛṇvatā kaiyaṭena `tata ārabhya
ityartha' iti prayuktam. grāmādbahiriti. `jñāpakasiddhaṃ na sarvatra'. tena `karasya
karabho bahiḥ' iti siddham.
Tattvabodhinī2:
anyārāditarartedikśabdāñcūttarapadājāhiyukte 527, 2.3.29 anyo bhinna itaro veti.
See More
anyārāditarartedikśabdāñcūttarapadājāhiyukte 527, 2.3.29 anyo bhinna itaro veti. na caivaṃ"ghaṭaḥ paṭo ne"tyatrātiprasaṅgaḥ, naño'pi bhede śaktatvāditi vācyam, nipātānāṃ dyokatvameva na tu vācakatvamityubhyupagamātā. ārādvanāditi. iha "dūrāntikārthaiḥ ṣaṣṭha()nyatarasyām" iti prāptam. ṛte kṛṣṇāditi. kathaṃ tarhi "phalati puruṣārādhanamṛte" iti prayoga iti cet. pramādo'yamiti haradattaḥ. anye tu----"tato'nyatrāpi dṛśyate" itiṃ dṛśigrahaṇāccaitraṃ yāvacchītamityādāviva ṛteyoge dvitīyā'pi sādhurityāhuḥ. asmin vyākhyāne "ṛte dvitīyā ca" iti cāndrasūtramanukūlam. diśi dṛṣṭa iti. "ruḍhaye" ti śeṣaḥ. tenaindyādayo nātra gṛhrante. nanvevaṃ kakubādigrahaṇaprasaṅga iti cet. atrāhuḥ---anyatarasāhacāryāvdyākhyānādvā digbhinnerthe yo na dṛṣṭaḥ so'tra gṛhrata iti. dikśabdatve'pīti. yadyapi adikśabdo'pyañcūttarapadamasti sadhyraṅityādiḥ, tathāpi dikśabdasāhacaryādañcūttarapadena prāgityādidikśabda eva gṛhrate. tena sadhyraṅ devadattenetyatra nātiprasaṅga iti bhāvaḥ. dakṣiṇā grānāditi. dikśabdatvenaiva siddhe ājāhigrahaṇaṃ cintyaprayojanamityāhuḥ. prabhṛtiyoga ti. prabhṛtyartheryoga ityarthaḥ. tathā ca "kārtikyā prabhṛti" iti bhāṣyaṃ vivṛṇvatā kaiyaṭena "tata ārabhya ityartha" iti prayuktam. grāmādbahiriti. "jñāpakasiddhaṃ na sarvatra". tena "karasya karabho bahiḥ" iti siddham.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents