1/15:kimartham idam ucyate |
2/15:upasarjanasya pūrvavacanam paraprayoganivṛttyartham |*
3/15:upasarjanasya pūrvavacanam kriyate paraprayogaḥ mā bhūt iti |
4/15:na vā aniṣṭadarśanāt |*
5/15:na vā etat prayojanam asti |
6/15:kim kāraṇam |
7/15:aniṣṭadarśanāt |
8/15:na hi kim cit aniṣṭam dṛśyate |
9/15:na hi kaḥ cit rājapuruṣaḥ iti prayoktavye puruṣarājaḥ iti prayuṅkte |
10/15:yadi ca aniṣṭam drśyete tataḥ yatnārtham syāt |
11/15:atha yatra dve ṣaṣṭhyante bhavataḥ kasmāt tatra pradhānasya pūrvanipātaḥ na bhavati |
12/15:rājñaḥ puruṣasya rājapuruṣasya iti |
13/15:ṣaṣṭhyantayoḥ samāse arthābhedāt pradhānasya apūrvanipātaḥ |*
14/15:ṣaṣṭhyantayoḥ samāse arthābhedāt pradhānasya pūrvanipātaḥ na bhaviṣyati |
15/15:evam na ca idam akṛtam bhavati upasarjanam pūrvam iti arthaḥ ca abhinnaḥ iti kṛtvā pradhānasya pūrvanipātaḥ na bhaviṣyati |

samāse iti vartate. upasarjanasaṃjñakaṃ samāse pūrvaṃ prayoktavyam. pūrvavacanaṃ paraprayoganivṛttyartham. aniyamo hi syāt. dvitīyā kaṣṭaśritaḥ. tṛtīyā śaṅkulākhaṇḍaḥ. caturthī yūpadāru. pañcamī vṛkabhayam. ṣaṣṭhī rājapuruṣaḥ. saptamī akṣaśauṇḍaḥ.

upasarjanaṃ pūrvam 2.2.30 samāse iti vartate. upasarjanasaṃjñakaṃ samāse pūrvaṃ prayoktavyam. pūrvavacanaṃ paraprayoganivṛttyartham. aniyamo hi syāt. dvitīyā kaṣṭaśritaḥ. tṛtīyā śaṅkulākhaṇḍaḥ. caturthī yūpadāru. pañcamī vṛkabhayam. ṣaṣṭhī rājapuruṣaḥ. saptamī akṣaśauṇḍaḥ.

upasarjanaṃ pūrvam. , 2.2.30 "pūrvavacanaṃ paraprayoganivṛttyartham" iti. nanu ca paraprayogaviparyayo loke na dṛṣṭa eva; tatkathaṃ paraprayoganivṛttyarthena pūrvagrahaṇenetyata āha-- "aniyamo hi syāt" iti. sambhāvanāyāṃ liṅa. evaṃ manyate-- yadyapi paraprayogaviparyayo na dṛṣṭaḥ, tathāpyasati niyāmake vākye puruṣāparādhādviparītaprayogo'pi sambhāvyeta. yeṣāñca vākyameva samāsībhavatīti darśanam, teṣāṃ vākyasyānitayatakramatvāt tadvikāro'pi samāso'niyatakramaḥ sāditi sūtrārambhaḥ॥

samāse upasarjanaṃ prākprayojyam. ityadheḥ prāk prayogaḥ. supo luk. ekadeśavikṛtasyānanyatvātprātipadikasaṃjñāyāṃ svādyutpattiḥ. avyayībhāvaścetya vyayatvātsupo luk. adhihari..

upasarjanaṃ pūrvam 913, 2.2.30 samāse upasarjanaṃ prākprayojyam. ityadheḥ prāk prayogaḥ. supo luk. ekadeśavikṛtasyānanyatvātprātipadikasaṃjñāyāṃ svādyutpattiḥ. avyayībhāvaścetya vyayatvātsupo luk. adhihari॥

upasarjanaṃ pūrvam. prākkaḍārāt samāsa ityadikṛtam. samāsa iti prathamāntaṃ yogyatayā saptamyantaṃ vipariṇamyate. tadāha–samāse upasarjanaṃ prāk prayojyamiti. pūrvamityasya pūrvaṃ prayojyamityartha iti bhāvaḥ. evaṃca prakṛte apetyasya pūrvaṃ prayoganiyamaḥ siddhaḥ. apa diśā iti sthitam.

upasarjanaṃ pūrvam 646, 2.2.30 upasarjanaṃ pūrvam. prākkaḍārāt samāsa ityadikṛtam. samāsa iti prathamāntaṃ yogyatayā saptamyantaṃ vipariṇamyate. tadāha--samāse upasarjanaṃ prāk prayojyamiti. pūrvamityasya pūrvaṃ prayojyamityartha iti bhāvaḥ. evaṃca prakṛte apetyasya pūrvaṃ prayoganiyamaḥ siddhaḥ. apa diśā iti sthitam.