sāmi ityetadavyayam ardhaśabdaparyāyaḥ, tasya asattvavācitvād dvitīyayā na asti sambandhaḥ. tat subantaṃ ktantena saha samasyate, tatpuruṣaśca samāso bhavati. sāmikṛtam. sāmipītam. samibhuktam. aikapadyamaikasvaryaṃ ca samāsatvad bhavati.

kālāḥ 2.1.28 dvitīyā ktena iti vartate. kālavācinaḥ śabdāḥ dvitīyāntāḥ ktāntena saha samasyante vibhāṣa, tatpuruṣaśca samāso bhavati. antyantasamyogārthaṃ vacanam. kālāḥ iti na svarūpavidhiḥ. ṣaṇmuhūrtāścarācarāḥ, te kadācitahargacchanti kadācit rātrim. aharatisṛtā muhūrtāḥ ahaḥsaṅkrāntāḥ. rātryatisṛtā muhūrtāḥ rātrisaṅkrāntāḥ. māsapramitaścandramāḥ. māsaṃ pramātumārabdhaḥ pratipaccandramāḥ ityarthaḥ.

kālāḥ. , 2.1.27 "carācarāḥ" iti. anatyantasaṃyogapratipādanārtham. caranti bhramantīti carācarāḥ, anavasthitā ityarthaḥ. "caricalipativadīnamacyākcābhyāsasya" (vā.658) iti careḥ pacādyaci dvirvacanamabhyāsasyākcāgamaśca. "kadācidahargacchanti" ityuttarāyaṇe. "kadācidrātrim" iti dakṣiṇāyane. etena tadevānavasthitatvaṃ vyaktīkurvannahno rātreśca tairmuhūrtairanatyantasaṃyogamācaṣṭe. "aharatisṛtāḥ" iti. "ro'supi" 8.2.69 ityahno nakārasya rephaḥ. "ahaḥ saṃkrāntāḥ" iti. "kramu pādavikṣepe" (dhā.pā.473),pūrvapadiṭpratiṣedhaḥ. "anunāsikasya kvijhaloḥ" 6.4.15 iti dīrghaḥ. "māsapramitaḥ" iti. "māṅa māne" (dhā.1088), "ādikarmaṇi katrtari ca" 3.4.71 iti katrtari niṣṭhā. "dyatisyati" 7.4.40 ityādinettvam. "māsaṃ pramātumārabdhaḥ" iti. māsasyaikadeśasya pratipadaścandramasā yogaṃ darśayan māsasya tenātyantasaṃyogamācaṣṭe. kālasya hi kṛtsnasya svena sambandhinā vyāptiḥ = atyantasaṃyogaḥ. na ca pratipaccandramā māsasyeha vyāptiḥ = saṃyogo'stīti nehātyantasaṃyogaḥ.

sāmi. `sāmī'tyavyayamardhe vartate. tat-ktāntaprakṛtikasubantena samasyata ityarthaḥ. sāmikṛtamiti. samāsā'bhāve tu taddhitavṛttau `sāmikārti'riti syāditi bhāvaḥ.

kālāḥ 681, 2.1.27 kālāḥ. ktenetyeveti. ktenetyanuvartata evetyarthaḥ. kālavāciprakṛtikadvitīyāntāḥ ktapratyayāntaprakṛtikasubantena vā samasyanta ityarthaḥ. nanu "atyantasaṃyoge ce"tyuttarasūtreṇaiva siddhe kimarthamidamityata āha--anatyanteti. māsapramiti iti. māsaṃ pramita iti vigrahaḥ. prapūrvakānmādhātorādikarmaṇi ktaḥ kartari ceti kartari ktaḥ. tadāha--māsaṃ paricchettumiti. iha pratipaccandreṇa māsasya nātyantasaṃyoga iti bhāvaḥ.

kālāḥ 603, 2.1.27 kālāḥ. bahuvacananirdeśaḥ svarūpanirāsārthaḥ. "kālavācino dvitīyāntāḥ ktāntena saha vā samasyanta" iti sūtrārthaḥ. nanu "kālā atyantasaṃyoge"ityevāstu kteneti nivṛttam, nārtho yogavibhāgenetyata āha--anatyanteti. māsapramati iti. "māṅmāne". ādikarmaṇi ktaḥ kartari. iha pratipañcandreṇa nāstyatyantasaṃyogaḥ.