Kāśikāvṛttī1: bibhetyarthānāṃ trāyatyarthānāṃ ca dhātūnāṃ prayoge bhayaheturyastat kārakam
apā See More
bibhetyarthānāṃ trāyatyarthānāṃ ca dhātūnāṃ prayoge bhayaheturyastat kārakam
apādānasaṃjñaṃ bhavati. caurebhyo bibheti. caurebhya udvijate. trāyatyarthānām
caurebhyas trāyate. caurebhyo rakṣati. bhayahetuḥ iti kim? araṇye bibheti. araṇye
trāyate.
Kāśikāvṛttī2: bhītrā'rthānāṃ bhayahetuḥ 1.4.25 bibhetyarthānāṃ trāyatyarthānāṃ ca dhātūnāṃ pr See More
bhītrā'rthānāṃ bhayahetuḥ 1.4.25 bibhetyarthānāṃ trāyatyarthānāṃ ca dhātūnāṃ prayoge bhayahetur yaḥ stat kārakam apādānasaṃjñaṃ bhavati. caurebhyo bibheti. caurebhya udvijate. trāyatyarthānām caurebhyas trāyate. caurebhyo rakṣati. bhayahetuḥ iti kim? araṇye bibheti. araṇye trāyate.
Nyāsa2: bhītrārthānāṃ bhayahetuḥ. , 1.4.25 bhītirbhīḥ; trāṇaṃ trāḥ; sampadāditvāt? kvip. See More
bhītrārthānāṃ bhayahetuḥ. , 1.4.25 bhītirbhīḥ; trāṇaṃ trāḥ; sampadāditvāt? kvip. bhīśca trāśca bhītrau. bhītrādarthau yeṣāṃ te bhītrārthāḥ. "bibhetyarthānām" ityādi. bibhetitrāyatiśabdāviha sāhacaryādbibhetitrāyatyarthayorvartete. bibhetirartho yeṣāṃ te bibhetyarthāḥ. trāyatirartho yeṣāṃ te trāyatyarthāḥ. "bibheti" iti. "ñibhī bhaye" (dhā.pā.1084), jauhotyādikaḥ. "udvijate" iti. "ovijī bhayacalanayoḥ" (dhā.pā.1460) taudādiko'nudāttet. "trāyate" #iti. "traiṅa pālane" (dhā.pā.965) bhauvādikaḥ.
"araṇye bibheti" iti. nātrāraṇyādbhayam, kiṃ tarhi? tatrasthebhyaścaurādibhyaḥ. nanu cātrādhikaraṇasaṃjñā paratvāt bādhikā bhaviṣyati.api ca-- dhruvamityanuvatrtate, "dhruvañcāvadhibhūtam" ityuktam. na cāraṇyamavadhibāvena vivakṣitam, tatkimetannivṛttyarthena bhayahetugrahaṇena? evaṃ tarhi pūrvasyāyaṃ prapañcaḥ. na hi kāyasamprāptipūrvaka evāpāyo bhavati, kiṃ tarhi? buddhisamprāptipūrvako'pi. asti ceha buddhikasaṃprāptipūrvako'pyayāyaḥ, tathā hi -- caurebhyo bibhetītyatra yastāvat puruṣaḥ prekṣāvān bhavati sa evaṃ paśyati-- "yadi māṃ caurāḥ paśyeyudhrruvaṃ me mṛtyuḥ" iti vicārayaṃstān buddhyā prāpnoti, prāpya catato nivartate. tatra dhruvamityādinaiva siddham. tasmāt pūrvasyāyaṃ prapañcaḥ. na ca prapañce gurulāghavaṃ cintyate. evamuttare'pi yogāḥ pūrvasyaiva prapañcā veditavyāḥ; tadudāharaṇānāṃ "adhyayanāt parājayate" ityevamādīnāṃ pūrveṇaiva siddhatvāt. yathā ca teṣāṃ siddhatvaṃ tathā bhāṣye eva pratipāditam. tasmāt tatrāpi gurulāghavaṃ na cintanīyam॥
Bālamanoramā1: bhītrā. corādvibhetīti. coreṇa hetunetyarthaḥ. hetutṛtīyā prāptā.
corātrāyata i Sū #580 See More
bhītrā. corādvibhetīti. coreṇa hetunetyarthaḥ. hetutṛtīyā prāptā.
corātrāyata iti. coreṇa hetunā ātmānaṃ tatkṛtavadhabandhanādinivṛttyai rakṣatītyarthaḥ.
yadā tu corādvibheti=bhītyā nivartate, corātrāyate=ātmānaṃ trātu nivartayatītyartha
āśrīyate, tadā buddhikalpitaviśleṣāvadhitvamādāyāpādānatvaṃ siddhamiti idaṃ sūtraṃ
bhāṣye pratyākhyātam.
Bālamanoramā2: bhītrārthānāṃ bhayahetuḥ 580, 1.4.25 bhītrā. corādvibhetīti. coreṇa hetunetyarth See More
bhītrārthānāṃ bhayahetuḥ 580, 1.4.25 bhītrā. corādvibhetīti. coreṇa hetunetyarthaḥ. hetutṛtīyā prāptā. corātrāyata iti. coreṇa hetunā ātmānaṃ tatkṛtavadhabandhanādinivṛttyai rakṣatītyarthaḥ. yadā tu corādvibheti=bhītyā nivartate, corātrāyate=ātmānaṃ trātu nivartayatītyartha āśrīyate, tadā buddhikalpitaviśleṣāvadhitvamādāyāpādānatvaṃ siddhamiti idaṃ sūtraṃ bhāṣye pratyākhyātam.
Tattvabodhinī1: bhītrā. `kasya bibhyati devāśca jātaroṣasya saṃyuge' iti rāmāyaṇe tu `kasy Sū #520 See More
bhītrā. `kasya bibhyati devāśca jātaroṣasya saṃyuge' iti rāmāyaṇe tu `kasye'
tyasya saṃyugenānvayānnāsti bhayahetutvamiti ṣaṣṭhīprayogaḥ saṅgacchata eva. na caivaṃ
saṃyugasyā'pādānatvāpattiriti vācyam. parayā adhikaraṇasaṃjñayā apādānasaṃjñā
[yā]bādhāt. adhikaraṇatvā'vivakṣāyāṃ tu iṣṭāpatteḥ. bhītrārtheti kim?. vyāghraṃ
paśyati. na ca karmatvena bādhaḥ śaṅkyaḥ, karmatvā'vivakṣāyāṃ śeṣaṣaṣṭhīṃ bādhitvā
pañcamī prasaṅgādityāhuḥ. bhayatahetugrahaṇaṃ cintyaprayojanam, araṇye bibhetītyatra
paratvādadhikaraṇasaṃjñāpravṛtteriti cet, atra vadanti–bhayahetugrahaṇā'bhāve
kārakaśeṣatvavivakṣāyāmatiprasaṅgaḥ syāt. tathā ca `araṇyasya corādbibhetī'ti prayogo
na syāditi.
Tattvabodhinī2: bhītrārthānāṃ bhayahetuḥ 520, 1.4.25 bhītrā. "kasya bibhyati devāśca jātaro See More
bhītrārthānāṃ bhayahetuḥ 520, 1.4.25 bhītrā. "kasya bibhyati devāśca jātaroṣasya saṃyuge" iti rāmāyaṇe tu "kasye" tyasya saṃyugenānvayānnāsti bhayahetutvamiti ṣaṣṭhīprayogaḥ saṅgacchata eva. na caivaṃ saṃyugasyā'pādānatvāpattiriti vācyam. parayā adhikaraṇasaṃjñayā apādānasaṃjñā[yā]bādhāt. adhikaraṇatvā'vivakṣāyāṃ tu iṣṭāpatteḥ. bhītrārtheti kim(). vyāghraṃ paśyati. na ca karmatvena bādhaḥ śaṅkyaḥ, karmatvā'vivakṣāyāṃ śeṣaṣaṣṭhīṃ bādhitvā pañcamī prasaṅgādityāhuḥ. bhayatahetugrahaṇaṃ cintyaprayojanam, araṇye bibhetītyatra paratvādadhikaraṇasaṃjñāpravṛtteriti cet, atra vadanti--bhayahetugrahaṇā'bhāve kārakaśeṣatvavivakṣāyāmatiprasaṅgaḥ syāt. tathā ca "araṇyasya corādbibhetī"ti prayogo na syāditi.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents