Kāśikāvṛttī1:
ruda vida muṣa grahi svapi praccha ityetebhyaḥ saṃśca ktvā ca kitau bhavataḥ.
ru
See More
ruda vida muṣa grahi svapi praccha ityetebhyaḥ saṃśca ktvā ca kitau bhavataḥ.
rudavidamuṣīṇāṃ ralo vyupadhāddhalādeḥ saṃśca 1-2-23 iti vikalpe prāpte
nityārthaṃ grahaṇam. graher vidhyartham eva. svapipracchyoḥ sannarthaṃ grahaṇam.
kideva hi itvā. ruditvā, rurudiṣati. viditvā, vividiśati. muṣitvā, mumuṣiṣati.
gṛhītva, jighṛkṣati. suptvā, suṣupsati. pṛṣṭvā, pipṛcchiṣati. grahā'dīnāṃ
kittvāt samprasāraṇaṃ bhavati. kiraśca pañcabhyaḥ 7-2-75 iti praccheriḍāgamaḥ.
Kāśikāvṛttī2:
rudavidamuṣagrahisvapipracchaḥ saṃś ca 1.2.8 ruda vida muṣa grahi svapi praccha
See More
rudavidamuṣagrahisvapipracchaḥ saṃś ca 1.2.8 ruda vida muṣa grahi svapi praccha ityetebhyaḥ saṃśca ktvā ca kitau bhavataḥ. rudavidamuṣīṇāṃ ralo vyupadhāddhalādeḥ saṃśca 1.2.23 iti vikalpe prāpte nityārthaṃ grahaṇam. graher vidhyartham eva. svapipracchyoḥ sannarthaṃ grahaṇam. kideva hi itvā. ruditvā, rurudiṣati. viditvā, vividiśati. muṣitvā, mumuṣiṣati. gṛhītva, jighṛkṣati. suptvā, suṣupsati. pṛṣṭvā, pipṛcchiṣati. grahā'dīnāṃ kittvāt samprasāraṇaṃ bhavati. kiraśca pañcabhyaḥ 7.2.75 iti praccheriḍāgamaḥ.
Nyāsa2:
rudavidamuṣagrahisvapipracchaḥ saṃśca. , 1.2.8 "rudir aśruvimocane" (d
See More
rudavidamuṣagrahisvapipracchaḥ saṃśca. , 1.2.8 "rudir aśruvimocane" (dhā.pā.1067), "vida jñāne" (dhā.pā.1064), "muṣa steye" (dhā.pā.1530), "graha upādāne" (dhā.pā.1533), "ñiṣvap śaye (dhā.pā. 1068) "praccha jñīpsāyām" (dhā.pā.1413). "grahervidhyarthameva" iti. "na ktvā seṭa" 1.2.18 iti pratiṣiddhasya kittvasya punarvidhiryathā syāt. "svapirvidhyarthameva" ityādi. "sannartham" iti. atha ktvārthaṃ vacanaṃ kasmānna bhavatītyāha--- "kideva hi ktvā" svapipracchayorhi "ekāca upadeśe'nudāttāt" 7.2.10 itīṭpratiṣedhāt ktvā seḍ na bhavatītyataḥ "na ktvā seṭ" 1.2.18 iti niṣedho na pravatrtate. tena kideva hi ktveti. "ruditvā" iti. "samānakartṛkayoḥ pūrvakāle" 3.4.21 iti ktvā. "gṛhītvā" iti. "graho'liṭi dīrghaḥ" 7.2.37 grahrādisūtreṇa 6.1.16 saṃprāsaraṇam. "jighṛkṣati" iti. "ho ḍhaḥ" 8.2.31 iti tatvam, "ṣa()ḍhoḥ kaḥ si" 8.2.41 iti katvam;
"ekāco baso bhaṣ" 8.2.37 ityādinā gakārasya ghakāraḥ, "sani grahaguhośca" 7.2.12 itīṭpratiṣedhaḥ. "suṣupsati" iti. vacyādisūtreṇa 6.1.15 saṃprasāraṇam. "pipṛcchiṣati" iti. atrāpi grahrādisūtreṇa 6.1.16 saṃprasāraṇam; "che ca" 6.1.71 iti tuk, "stoḥ ścunā ścuḥ" 8.4.39 iti ścutvam॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
mukhasahatināsikayoccāryamāṇo varṇo'nunāsikasaṃjñaḥ syāt. tadittham - a i u ṛ e Sū #9
See More
mukhasahatināsikayoccāryamāṇo varṇo'nunāsikasaṃjñaḥ syāt. tadittham - a i u ṛ eṣāṃ
varṇānāṃ pratyekamaṣṭādaśa bhedāḥ. ḷvarṇasya dvādaśa, tasya dīrghābhāvāt. ecāmapi
dvādaśa, teṣāṃ hrasvābhāvāt..
Laghusiddhāntakaumudī2:
mukhanāsikāvacano'nunāsikaḥ 9, 1.2.8 mukhasahatināsikayoccāryamāṇo varṇo'nunāsik
See More
mukhanāsikāvacano'nunāsikaḥ 9, 1.2.8 mukhasahatināsikayoccāryamāṇo varṇo'nunāsikasaṃjñaḥ syāt. tadittham - a i u ṛ eṣāṃ varṇānāṃ pratyekamaṣṭādaśa bhedāḥ. ḷvarṇasya dvādaśa, tasya dīrghābhāvāt. ecāmapi dvādaśa, teṣāṃ hrasvābhāvāt॥
Bālamanoramā1:
rudavida. ikā nirdeśāt saṃprasāraṇe gṛhīti nirdeśaḥ. svapīti ikārastu
uccāraṇār Sū #436
See More
rudavida. ikā nirdeśāt saṃprasāraṇe gṛhīti nirdeśaḥ. svapīti ikārastu
uccāraṇārthaḥ, na tvikā nirdeśaḥ, supīti saṃprasāraṇaprasaṅgāt. cakārāt
`mṛḍamṛdagudhe'ti pūrvasūtrasthaṃ ktveti samuccīyate. tadāha – san ktvā ceti.
kitāviti. `asaṃyogālli'ḍityatastadanuvṛtteriti bhāvaḥ. rudasāhacaryādvettereva
grahaṇamiti kecit. aviśeṣātsarvasyetyanye. `halantācce'ti siddhe rudavidamuṣāṃ
grahaṇaṃ `ralo vyupadhā'diti vikalpabādhanārtham. grahestu ktvāyāṃ `na ktvā
se'ḍiti niṣedhabādhanārtham.svapipracchayostu ktvāyāṃ kittve'pi
sano'prāptakittavavidhānārtham. rurudiṣatītyādau sanaḥ
kitvāllaghūpadhaguṇā'bhāvaḥ.
Bālamanoramā2:
rudavidamuṣagrahisvapipracchaḥ saṃśca 436, 1.2.8 rudavida. ikā nirdeśāt saṃprasā
See More
rudavidamuṣagrahisvapipracchaḥ saṃśca 436, 1.2.8 rudavida. ikā nirdeśāt saṃprasāraṇe gṛhīti nirdeśaḥ. svapīti ikārastu uccāraṇārthaḥ, na tvikā nirdeśaḥ, supīti saṃprasāraṇaprasaṅgāt. cakārāt "mṛḍamṛdagudhe"ti pūrvasūtrasthaṃ ktveti samuccīyate. tadāha -- san ktvā ceti. kitāviti. "asaṃyogālli"ḍityatastadanuvṛtteriti bhāvaḥ. rudasāhacaryādvettereva grahaṇamiti kecit. aviśeṣātsarvasyetyanye. "halantācce"ti siddhe rudavidamuṣāṃ grahaṇaṃ "ralo vyupadhā"diti vikalpabādhanārtham. grahestu ktvāyāṃ "na ktvā se"ḍiti niṣedhabādhanārtham.svapipracchayostu ktvāyāṃ kittve'pi sano'prāptakittavavidhānārtham. rurudiṣatītyādau sanaḥ kitvāllaghūpadhaguṇā'bhāvaḥ.
Tattvabodhinī1:
rudasāhacaryādvettereva grahaṇam. iha rudavidamuṣāṇāṃ grahaṇaṃ `ralo vyupadhā Sū #380
See More
rudasāhacaryādvettereva grahaṇam. iha rudavidamuṣāṇāṃ grahaṇaṃ `ralo vyupadhā'diti
vikalpe prāpte, graheḥ `na ktvā se'ḍiti niṣedhāktvāyā aprāpte,
svapipracchayostu ktvaḥ kittve'pi sanaḥ kittvasyā'prāptau vacanam. ruditvā.
viditvā. muṣitvā.suptvā. pṛṣṭvā. eteṣu saṃprasāraṇamapi phalam.
Tattvabodhinī2:
rudavidamuṣagrahisvapipracchaḥ saṃśca 380, 1.2.8 rudasāhacaryādvettereva grahaṇa
See More
rudavidamuṣagrahisvapipracchaḥ saṃśca 380, 1.2.8 rudasāhacaryādvettereva grahaṇam. iha rudavidamuṣāṇāṃ grahaṇaṃ "ralo vyupadhā"diti vikalpe prāpte, graheḥ "na ktvā se"ḍiti niṣedhāktvāyā aprāpte, svapipracchayostu ktvaḥ kittve'pi sanaḥ kittvasyā'prāptau vacanam. ruditvā. viditvā. muṣitvā.suptvā. pṛṣṭvā. eteṣu saṃprasāraṇamapi phalam.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents