1/7:idam sarveṣu strīgrahaṇeṣu vicāryate : strīgrahaṇe strīpratyayagrahaṇam vā syāt stryarthagrahaṇam vā strīśabdagrahaṇam vā iti |
2/7:kim ca ataḥ |
3/7:yadi pratyayagrahaṇam vā śabdagrahaṇam vā gārgī ca gārgyāyaṇau ca gargāḥ : kena yaśabdaḥ na śrūyeta |
4/7:astriyām iti hi luk ucyate |
5/7:iha ca gārgī ca gārgyāyaṇau ca gargān paśya : tasmāt śasaḥ naḥ puṃsi iti natvam na prāpnoti |
6/7:atha arthagrahaṇam na doṣaḥ bhavati |
7/7:yathā na doṣaḥ tathā astu

1/4:iha kasmāt na bhavati : ajā ca barkaraḥ ca , vaḍavā ca kiśoraḥ ca , uṣṭrī ca karabhaḥ ca iti |
2/4:tallakṣaṇaḥ cet eva viśeṣaḥ iti ucyate |
3/4:na ca atra tallakṣaṇaḥ eva viśeṣaḥ |
4/4:tallakṣaṇaḥ eva viśeṣaḥ yat samānāyām ākṛtau śabdabhedaḥ |

śeṣaḥ iti vartate, vṛddho yūnā iti ca sarvam strī vṛddhā yūnā sahavacane śiṣyate, tallakṣaṇaścedeva viśeṣo bhavati. puṃsaḥ iva asyāḥ kāryaṃ bhavati. stryarthaḥ pumarthavad bhavati. gargī ca gargyāyaṇaśca gārgyau. vātsī ca vātsyāyanaśca vātsyau. dākṣī ca dākṣāyāṇaśca dākṣī.

strī puṃvacca 1.2.66 śeṣaḥ iti vartate, vṛddho yūnā iti ca sarvam strī vṛddhā yūnā sahavacane śiṣyate, tallakṣaṇaścedeva viśeṣo bhavati. puṃsaḥ iva asyāḥ kāryaṃ bhavati. stryarthaḥ pumarthavad bhavati. gargī ca gargyāyaṇaśca gārgyau. vātsī ca vātsyāyanaśca vātsyau. dākṣī ca dākṣāyāṇaśca dākṣī.

strī puṃvacca. , 1.2.66 stryarthasya vairūpyakāraṇasyādhikyāt pūrveṇa na sidhyatīti vacanam. "puṃvacca" iti vacanādatadeśo'yam. "strī" iti. strīpratyayagrahaṇaṃ vedaṃ syāt? stryarthavṛttiśabdasya vā grahaṇam? arthagrahaṇaṃ vā? yadi strīpratyayasya grahaṇaṃ syāt, tato'nena tasyaiva nivṛttiḥ kriyate-- puṃvat strīpratyayo bhavatīti; na tu stryarthasya nivṛttiḥ kriyate; tato gāgryaśca gāgryāyaṇaśceti gargā ityatra "astriyāma" 2.4.62 ityanuvatrtamāne "yañañośca" 2.4.64 iti luṅana syāt; iha tu gargān paśyatīti "tasmācchaso naḥ puṃsi" 6.1.99 iti natvaṃ na syāt. dvitīye tu pakṣe stryarthavṛtteḥ śabdasyānena puṃvadbhāvaḥ kriyate, na tu strītvasya nivṛttiḥ; tathāpi sa eva doṣaḥ syāt. arthagarhaṇe tu na kaściddoṣa ityataḥ stryarthasyedaṃ grahaṇamiti matvā'‌'ha-- "stryarthaḥ puṃvadbhavati" iti. kathaṃ punararthasyedaṃ grahaṇaṃ labhyate? ucyate; strīpratyayānāṃ tu tasyābhidheyapātantryāt. arthasyāprādhānyamapāratantrayāt. pradhānaguṇana bhavati; aprādhānyāt. apradhānyaṃ tu tasyābhidheyapāratantryāt. arthasyāprādhānyamapāratantryāt. pradhānaguṇasannipāte tu pradhānasya grahaṇaṃ nyāyyam ataḥ stryarthaṃ eva gṛhrate. "gārgī, vātsī ca" iti. gāgryavātsyaśabdābhyāṃ "ya()ñaśca" 4.1.16 iti ṅīp,pūrvavadakārayakāralopo. "dākṣī" iti. pūrvavanṅīp(). "dākṣāyaṇaśca" iti. dākṣerapatyamiti "yañiñośca" 4.1.101 iti phak॥

strī puṃvacca. `vṛddheti strīliṅgena vipariṇamyate. tadāha–yūnā sahoktau vṛddhā strī śiṣyata iti. gotrapratyayāntaḥ strīvācakaḥ śabdaḥ śiṣyata iti bhāvaḥ. strītvasya vairūpyakāraṇasyādhikasya sattvāt sattvāt pūrveṇā'prāpte vacanamidam. tadartha iti. tasya=śiṣyamāṇasya strīvācakagotrapratyayāntasyārthaḥ pumāniva syādityarthaḥ. gargī ceti. gargasyāpatyaṃ strītyarthaḥ. gargādiyañantāt `yaṇaśce'ti ṅīp. gāgryāyaṇau ceti. gargādyañantādyūnyapatye `yañiñośce'ti phak. gargā iti. atra strītvakṛtavairūpyādhikye'pi gotrapratyayāntaḥ strīvācako gārgīśabdaḥ śiṣyate. sa puṃvat. karhi yañ kito na śrūyata ityata āha– astriyāmitīti. upalakṣaṇamidam. `tadrājasya bahuṣu tenaivāstriyāmi'tyato'striyāmiti, tenaiveti, bahuṣviti cānuvartamāne satītyarthaḥ. etena `puṃva'dityatasya prayojanamuktam. gārgī ca gāgryāyaṇaśceti vigrahastu na darśitaḥ. tatā satyabahutvādyaño lugabhāve sati puṃstve strītve ca rūpaṃ tulyaṃ–gāgryāviti. tatra puṃvattvaṃ nirarthakaṃ syāt. udāharaṇāntaramāha– dākṣī ceti. dakṣasya gotrā patyaṃ strī dākṣī. `ata iñi'tīñantāt `ito manuṣyajāte'riti ṅīṣ. dākṣāyaṇaśceti. dakṣasyāpatyaṃ pumān dākṣiḥ, tasyāpatyaṃ yuvā dākṣāyaṇaḥ. `yañiñośce'ti phak. dākṣī ca dākṣīyaṇaśceti vigrahe dākṣīśabdaḥ śiṣyate. tasya puṃvattve nirarthakaṃ syāt. udāharaṇāntaramāha–dākṣī ceti. dakṣasya gotrāpatyaṃ strī dākṣī. `ata iñi'tīñantāt `ito manuṣyajāte'riti ṅīṣ. dākṣāyaṇaśceti. vigrahe dākṣīśabdaḥ śiṣyate. tasya puṃvattve sati ṅīṣo nivṛttau dākṣiśabdāt prathamādvivacane `dākṣī'iti bhavati. atra tallakṣaṇaścedeva viśeṣa ityapyanuvartate. tataśca bhāgavittī ca bhāgavittikaśca, gargī ca vātsyāyayanaścetyatra na bhavati.

strī puṃvacca 919, 1.2.66 strī puṃvacca. "vṛddheti strīliṅgena vipariṇamyate. tadāha--yūnā sahoktau vṛddhā strī śiṣyata iti. gotrapratyayāntaḥ strīvācakaḥ śabdaḥ śiṣyata iti bhāvaḥ. strītvasya vairūpyakāraṇasyādhikasya sattvāt sattvāt pūrveṇā'prāpte vacanamidam. tadartha iti. tasya=śiṣyamāṇasya strīvācakagotrapratyayāntasyārthaḥ pumāniva syādityarthaḥ. gargī ceti. gargasyāpatyaṃ strītyarthaḥ. gargādiyañantāt "yaṇaśce"ti ṅīp. gāgryāyaṇau ceti. gargādyañantādyūnyapatye "yañiñośce"ti phak. gargā iti. atra strītvakṛtavairūpyādhikye'pi gotrapratyayāntaḥ strīvācako gārgīśabdaḥ śiṣyate. sa puṃvat. karhi yañ kito na śrūyata ityata āha--astriyāmitīti. upalakṣaṇamidam. "tadrājasya bahuṣu tenaivāstriyāmi"tyato'striyāmiti, tenaiveti, bahuṣviti cānuvartamāne satītyarthaḥ. etena "puṃva"dityatasya prayojanamuktam. gārgī ca gāgryāyaṇaśceti vigrahastu na darśitaḥ. tatā satyabahutvādyaño lugabhāve sati puṃstve strītve ca rūpaṃ tulyaṃ--gāgryāviti. tatra puṃvattvaṃ nirarthakaṃ syāt. udāharaṇāntaramāha--dākṣī ceti. dakṣasya gotrā patyaṃ strī dākṣī. "ata iñi"tīñantāt "ito manuṣyajāte"riti ṅīṣ. dākṣāyaṇaśceti. dakṣasyāpatyaṃ pumān dākṣiḥ, tasyāpatyaṃ yuvā dākṣāyaṇaḥ. "yañiñośce"ti phak. dākṣī ca dākṣīyaṇaśceti vigrahe dākṣīśabdaḥ śiṣyate. tasya puṃvattve nirarthakaṃ syāt. udāharaṇāntaramāha--dākṣī ceti. dakṣasya gotrāpatyaṃ strī dākṣī. "ata iñi"tīñantāt "ito manuṣyajāte"riti ṅīṣ. dākṣāyaṇaśceti. vigrahe dākṣīśabdaḥ śiṣyate. tasya puṃvattve sati ṅīṣo nivṛttau dākṣiśabdāt prathamādvivacane "dākṣī"iti bhavati. atra tallakṣaṇaścedeva viśeṣa ityapyanuvartate. tataśca bhāgavittī ca bhāgavittikaśca, gargī ca vātsyāyayanaścetyatra na bhavati.

strī puṃvacca. vṛddhā strīti. gotrapratyayāntaṃ strīvācakamityarthaḥ. puṃvadbhāvakṛtavailakṣaṇyaṃ sphuṭikartuṃ dvivacanāntena vigrahamāha gāgryāyaṇāviti. anuvartamāna iti. `tadrājasya bahuṣu—'ityataḥ `puṃva'dityarthātideśasya phalamanena darśitam. anyathā strītvasyā'nivartanālluṅ na syāt. `gargānpaśye'tyatra natvaṃ ca siddham. rūpātideśe tu naitatsiddhyet, sāmānyātideśe viśeṣānatideśādityāhuḥ. `vṛddho yūnā' ityādyanuvartanānneha—gārgī ca vātsyāyanau ca.

strī puṃvacca 796, 1.2.66 strī puṃvacca. vṛddhā strīti. gotrapratyayāntaṃ strīvācakamityarthaḥ. puṃvadbhāvakṛtavailakṣaṇyaṃ sphuṭikartuṃ dvivacanāntena vigrahamāha gāgryāyaṇāviti. anuvartamāna iti. "tadrājasya bahuṣu---"ityataḥ "puṃva"dityarthātideśasya phalamanena darśitam. anyathā strītvasyā'nivartanālluṅ na syāt. "gargānpaśye"tyatra natvaṃ ca siddham. rūpātideśe tu naitatsiddhyet, sāmānyātideśe viśeṣānatideśādityāhuḥ. "vṛddho yūnā" ityādyanuvartanānneha---gārgī ca vātsyāyanau ca.