naya नय
Definition: नय a. [नी भावे अच्] 1 Leading, conducting. -2 A guide. -3 Suitable, right, proper. -यः 1 Guiding,leading, managing. -2 (a) Behaviour, course of conduct, conduct, way of life as in दुर्नय. सितोन्नतेनैव नयेन हृत्वा कैलासशैलस्य यदग्रशोभाम् Bu. Ch.1.3. (b) Prudent or righteous conduct, virtue. नयानयौ दण्डनीत्याम् Kau. A.1.2. -3 Prudence, foresight, circumspection; तत् तासामुपशान्तये सुमतिभिः कार्यो विशेषान्नयः Pt.1.371;3.176. -4 Policy, political wisdom, statesmanship, civil administration, state-policy; नयप्रचारं व्यवहारदुष्टताम् Mk.1.7; नयगुणोप- चितामिव भूपतेः सदुपकारफलां श्रियमर्थिनः R.9.27; नयशालिभिः Mu.1.22. -5 Morality, justice, rectitude, equity; चलति नयान्न जिगीषतां हि चेतः Ki.1.29;2.3;6.38;16.42. -6 A plan, design, scheme; हितैः साधुसमाचारैः शास्त्रज्ञैर्मतिशालिभिः । कथंचिन्न विकल्पन्ते विद्वद्भिश्चिन्तिता नयाः ॥ Pt.1.339;377; Mu.6.11;7.9. -7 A maxim, principle. -8 Course, method, manner. -9 A system, doctrine, opinion. -1 A philosophical system; वैशेषिके नये Bhāṣā P.15. -11 Name of Viṣṇu. -12 A kind of game. -Comp. -कोविद, -ज्ञ a. skilled in policy, prudent. -ग a. behaving properly or prudently. -चक्षुस् a. having political foresight, wise, prudent; अर्हणामर्हते चक्रुर्मुनयो नयचक्षुषे R.1.55. -नेतृ m. a master in politics. -पीठी the board or cloth on which men are moved in play. -प्रयोगः political wisdom, statesmanship. -वादिन् m. a politician; Pt.3. -विद् m., -विशारदः a politician, statesman; सन्धिविग्रहिको कार्यो राज्ञा नयविशारदः Matsya P. -शास्त्रम् 1 the science of politics. -2 any work on politics or political economy. -3 a work on morality. -शालिन् a. just, righteous; नयशालिनि श्रिय इवाधिपतौ विरमन्ति न ज्वलितुमौषधयः Ki.5.24.
|
|
Dictionary: Apte
Literary Sources:
Synonyms:
Wikipedia: |