Sanskrit Dictionary

Select your preferred input and type any Sanskrit or English word. Enclose the word in “” for an EXACT match e.g. “yoga”.

Monier-Williams Search

31 results for kalpataru

kalpataru

m. one of the five trees (see pañca-vṛkṣa-) of svarga- or indra-'s paradise fabled to fulfil all desires (see saṃkalpa-viṣaya-), the wishing tree, tree of plenty

kalpataru

m. any productive or bountiful source

kalpataru

m. (figuratively) a generous person

kalpataru

m. Name of various works

kalpataruparimala

m. Name of work

kalpatarurasa

m. a particular kind of mixture

bhaktikalpataru

m. Name of work

dānakalpataru

m. Name of work

jalpakalpataru

m. Name (also title or epithet) of work

kavīndrakalpataru

m. Name of work

kṛtakalpataru

m. Name of work

kṛtyakalpataru

m. Name of work on jurisprudence.

m. Name of work

m. Name of work

m. Name of work

m. Name of work

m. Name of gram. work

śabdārthakalpataru

m. Name of a lexicon

samayakalpataru

m. Name of work

sūratakalpataru

m. Name of a commentator or commentary on the tarka-dīpikā- by śrīnivāsa- bhaṭṭa-.

vācaspatikalpataru

m. Name of work

vaidyakalpataru

m. Name of work

vedāntakalpataru

m. Name of work

vedāntakalpatarumañjarī

f. Name of work

vedāntakalpataruparimala

m. Name of work

vedāntakalpataruparimalakhaṇḍana

n. Name of work

f. Name of work

m. Name of work

m. Name of work

m. Name of work

m. Name of work

Apte Search

6 results


analaḥ	अनलः [नास्ति अलः पर्याप्तिर्यस्य, बहुदाह्यदहने$पि तृप्तेरभावात् Tv.; cf. नाग्निस्तृप्यति काष्ठानाम्; said by some to be from अन् to breathe]. 1 Fire. -2 Agni or the god of fire. See अग्नि. -3 Digestive power, gastric juice; मन्दः संजायते$नलः Suśr. -4 Wind. -5 Bile. -6 One of the 8 Vasus, the fifth. -7 N. of Vāsudeva. -8 Names of various plants; चित्रक, रक्तचित्रक Plumbago Zeylanica and Rosea, भल्लातक the marking-nut tree. -9 The letter र्. -1 The number three. -11 (Astr.) The 5th year of Bṛhaspati's cycle. -12 The third lunar mansion कृत्तिका. -13 A variety of Pitṛideva or manes (कव्यवाहो$नलः सोमः). -14 [अनान् प्राणान् लाति आत्मत्वेन] The soul (जीव). -15 N. of Viṣṇu (न नलति गन्धं प्रकटयति न बध्यते वा नल्-अच्). -16 The Supreme Being. cf. अनेलो राज्ञि नाले च पुंस्यग्न्यौषधिभेदयोः Nm. -17 Anger; करिणां मुदे सनलदानलदाः Ki.5.25. -Comp. -आत्मजः N. of Kārtikeya; Mb.9.44.11. -आनन्दः N. of a Vedāntic writer, author of Vedānta-Kalpataru. -द a. [अनलं द्यति] 1 removing or destroying heat or fire; -2 = अग्निद q. v. -दीपन a. [अनलं दीपयति] promoting digestion, stomachic. -प्रभा [अनलस्य प्रभेव प्रभा यस्य] N. of a plant (ज्योतिष्मती) Helicacabum Cardiospermum. (Mar. लघुमालकांगोणी). -प्रिया N. of Agni's wife स्वाहा. -वाटः N. of ancient Paṭṭaṇa. -सादः loss of appetite, dyspepsia.

tāmasa	तामस a. (-सी f.) [तमो$स्त्यस्य अण्] 1 Dark, consisting of darkness; व्यतिकर इव भीमस्तामसो वैद्युतश्च Māl.9.52; U.5.12. -2 Affected by or relating to तमस् or the quality of darkness (the third of the three qualities of nature); ये चैव सात्त्विका भावा राजसास्तामसाश्च ये Bg.7.12;17.2; M.1.1; Ms.12.33-34. -3 Ignorant. -4 Vicious. -सः 1 A malignant person, an incendiary, a villain. -2 A snake. -3 An owl. -4 N. of a son of Rāhu. -5 A kind of horse possessing the quality of तमस्; सात्त्विका राजसाश्चेति तामसाश्चेति ते हयाः Yuktikalpataru. -6 The 4th Manu; चतुर्थ उत्तमभ्राता मनुर्नाम्ना च तामसः Bhāg.8.1.27. -सम् Darkness. -सी 1 Night, a dark night. -2 Sleep. -3 An epithet of Durgā. -Comp. -लीना (in Sāṅ. phil.) One of the forms of dissatisfaction.

tāmra	ताम्र a. [तम्-रक् दीर्घः Uṇ.2.16.] 1 Made of copper. -2 Of a coppery red colour, red; ततो$नुकुर्याद्विशदस्य तस्यास्ताम्रौष्ठपर्यस्तरुचः स्मितस्य Ku.1.44; उदेति सविता ताम्रस्ताम्र एवास्तमेति च Subhāṣ. -म्रः A kind of leprosy with red spots. -म्रम् 1 Copper. -2 A dark or coppery red. -3 A coppery receptacle; ताम्रलोहैः परिवृता निधयो ये चतुः- शताः Mb.2.61.29. -म्री A copper pot having a small hole at the botton used in measuring time by placing it in a water-vessel. -Comp. -अक्षः 1 a crow. -2 the (Indian) cuckoo. -अर्धः bell-metal. -अश्मन् m. a kind of jewel (पद्मराग); ताम्राश्मरश्मिच्छुरितैर्नखाग्रैः Śi.3.7. -आभम् red sandal (रक्तचन्दन). -उपजीविन् m. a coppersmith. -ओष्ठः (forming ताम्रोष्ठ or ताम्रौष्ठ) a red or cherry lip; Ku.1.44. -कारः, -कुट्टः a brazier, coppersmith. -कृमिः 1 a kind of red insect (इन्द्रगोप). -2 the lady bird. -3 cochineal. -गर्भम् sulphate of copper. -चूडः a cock; संध्याचूडैर- निबिडतमस्ताम्रचूडैरुडूनि । प्रासूयन्त स्फुटमधिवियद्भाण्डमण्डानि यानि ॥ Rām. Ch.6.96;7.56. -चडकः a particular position of the hand. -त्रपुजम् brass. -द्रुः the red sandalwood. -द्वीपः the island of Ceylon; Divyāvadāna.36. -धातुः 1 red chalk. -2 Copper; Rām.3. -पट्टः, -पत्रम् a copper-plate on which grants of land were frequently inscribed; पटे वा ताम्रपट्टे वा स्वमुद्रोपरिचिह्नितम् । अभिलेख्यात्मनो वंश्यानात्मानं च महीपतिः ॥ Y.1.319. -पर्णी N. of a river rising in Malaya, celebrated for its pearls; R.4.5. Hence ताम्रपर्णिक (= obtained in the same river); Kau. A.2.11. -पलः Alangium Hexapetalum; दद्यात्ताम्रपलं वापि अभावे सर्वकर्मणः Yuktikalpataru. -पल्लवः the Aśoka tree. -पाकिन् Thespesia Populneoides (Mar. लाखी-पारासा पिंपळ). -पुष्पः Kæmpferia Rotunda (Mar. बाहवा). -ष्पी Bignonia Suaveolens (Mar. धायरी, भुईपाडळ) -फलकम् a copper-plate. -मुख a. copper-faced. (-खः) 1 a Frank or European; -2 the Moghals. -वदनः (see ताम्रमुख); योत्स्यन्ति ताम्रवदनैरनेकैः सैनिका इमे Śiva. B.26.23. -वर्णी the blossom of sesamum. -लिप्तः N. of a country. -प्ताः (pl.) its people or rulers. -वृक्षः a species of sandal. -शिखिन् m. a cook. -सारकः a sort of Khadira. (-कम्) red sandal-wood.

taijasa	तैजस a. (-सी f.) [तेजसो विकारः अण्] 1 Bright, splendid, luminous; वैराजा नाम ते लोकास्तैजसाः सन्तु ते शिवाः U.2. 12. -2 Made up or consisting of light; तैजसस्य धनुषः प्रवृत्तये R.11.43. -3 Metallic. -4 Passionate. -5 Vigorous, energetic. -6 Powerful, intense. -7 A kind of horse; ते तैजसाः पुण्यवता प्रदेशे भवन्ति पुण्यैरपि ते मिलन्ति Yuktikalpataru. -8 Endowed with the राजस quality; वैकारिक- स्तैजसश्च तामसश्चेत्यहं त्रिधा Bhāg.3.5.3. -सः The highly refined or subtle essence (Vedānta Phil.); विश्वश्च तैजसः प्राज्ञस्तुर्य आत्मा समन्वयात् Bhāg.7.15.54; Muṇḍ.4. -सम् 1 Any metal; Bhāg.11.21.12. -2 Ghee. -3 Intensity, severity. -4 Vigour, energy, might. -5 The group of senses; तैजसे निद्रयापन्ने पिण्डस्थो नष्टचेतनः । मायां प्राप्नोति मृत्युं वा Bhāg.11.28.3. -6 The movable (जङ्गम) world; तस्य तत्तेजसस्तस्माज्जज्ञे लोकेषु तैजसम् Mb.13.85.12. -Comp. -आवर्तनी a crucible.

dvi	द्वि num. a. (Nom. du. द्वौ m., द्वे f., द्वे n.) Two, both; सद्यः परस्परतुलामधिरोहतां द्वे R.5.68. (N. B. In comp. द्वा is substituted for द्वि necessarily before दशन्, विंशति and त्रिंशत् and optionally before चत्वारिंशत्, पञ्चाशत्, षष्टि, सप्तति and नवति, द्वि remaining unchanged before अशीति.) [cf. L. duo, bis or bi in comp.; Gr. duo, dis; Zend dva; A. S. twi.] -Comp. -अक्ष a. two-eyed, binocular. द्व्यक्षीं त्र्यक्षीं ललाटाक्षीम् Mb. -अक्षर a. dissyllabic. (-रः) a word of two syllables. -अङ्गुल a. two fingers long. (-लम्) two fingers' length. -अणुकम् an aggregate or molecule of two atoms, a diad. विषयो द्व्यणुकादिस्तु ब्रह्माण्डान्त उदाहृतः Bhāṣāparichchheda. -अन्तर a. separated by two intermediate links. -अर्थ a. 1 having two senses. -2 ambiguous, equivocal. -3 having two objects in view. ˚कर a. accomplishing two objects; आम्रश्च सिक्तः पितरश्च तृप्ता एका क्रिया द्व्यर्थकरीह लोके Vāyu P. ˚त्वम् the state of having to convey two senses; द्व्यर्थत्वं विप्रतिषिद्धम् MS.7.1.6. -अर्ध a. 1. -अवर a. at least two; द्व्यवरान् भोजयेद् विप्रान् पायसेन यथोचितम् Bhāg.8.16.43. -अशीत a. eighty-second. -अशीतिः f. eighty-two. -अष्टम् copper. ˚सहस्रम् 16. -अहः a period of two days. -आत्मक a. 1 having a double nature. -2 being two. -आत्मकाः m. (pl.) the signs of the zodiac Gemini, Virgo, Sagittarius and Pisces. -आमुष्यायणः 'a son of two persons or fathers', an adopted son who remains heir to his natural father though adopted by another. -आम्नात a. twice mentioned. -आहिक a. recurring every day (fever). -ऋचम् (द्वृचम् or द्व्यर्चम्) a collection of two verses or riks. -एकान्तर a. separated by two or by one (degree); द्व्येकान्तरासु जातानां धर्म्यं विद्यादिमं विधिम् Ms.1.7. कः, -ककारः 1 crow (there being two 'Ka's in the word काक). -2 the ruddy goose (there being two 'Ka's in the word कोक). -ककुद् m. a camel. -कर a. Yielding two senses, serving two purposes; तत्र द्विकरः शब्दः स्यात् । न च सकृदुच्चरितः शक्तो ŚB. on MS.12.1.4. -कार्षापणिक a. worth two कार्षापणs -कौडविक a. containing or worth two कुडवs. -गत a ambiguous. -गु a. exchanged or bartered for two cows. (-गुः) a subdivision of the Tatpuruṣa compound in which the first member is a numeral; द्वन्द्वो द्विगुरपि चाहम् Udb. -गुण a. double, twofold; पितुर्वधव्यसनमिदं हि येन मे चिरादपि द्विगुणमिवाद्य वर्धते Mu.5.6 (द्रिगुणाकृ to plough twice; द्विगुणीकृ to double, increase; द्विगुणीभूत a. double, augmented). -गुणित a. 1 doubled, multiplied by two; वैरोचनैर्द्विगुणिताः सहसा मयूखैः Ki.5.46. -2 folded double. -3 enveloped. -4 doubly increased, doubled. -चरण a. having two legs, two-legged; द्विचरणपशूनां क्षितिभुजाम् Śānti.4.15. -चत्वारिंश a. (द्वि-द्वा-चत्वारिंश) fortysecond. -चत्वारिंशत् f. (द्वि-द्वा चत्वारिंशत्) forty-two. -चन्द्रधी, -मतिः The illusion of seeing two moons due to an eye disease called Timira; N.13.42. -जः 'twice-born' 1 a man of any of the first three castes of the Hindus (a Brāhmaṇa, Kṣatriya or Vaiśya); मातुर्यदग्रे जायन्ते द्वितीयं मौञ्जिबन्धनात् । ब्राह्मणक्षत्रियविशस्तस्मादेते द्विजाः स्मृताः Y.1.39. -2 Brāhmaṇa (over whom the Saṁskāras or purificatory rites are performed); जन्मना ब्राह्मणो ज्ञेयः संस्कारै- र्द्विज उच्यते. -3 any oviparous animal, such as a bird, snake, fish &c.; Mb.12.361.5. (द्विजश्रेष्ठ = द्विजाना- मण्डजानां सर्पाणां श्रेष्ठ); स तमानन्दमविन्दत द्विजः N.2.1; Ś.5.22; R.12.22; Mu.1.11; Ms.5.17. -4 a tooth; कीर्णं द्विजानां गणैः Bh.1.13. (where द्विज means 'a Brāhmaṇa' also). -5 A star; L. D. B. -6 A kind of horse; जलोद्भवा द्विजा ज्ञेयाः Aśvachikitsā. -7 A Brahmachārī; Bhāg.11.18.42. ˚अग्ऱ्य a Brāhmaṇa. ˚अयनी the sacred thread worn by the first three castes of the Hindus. ˚आलयः 1 the house of a dvija. -2 a nest. ˚इन्द्रः, ˚ईशः 1 the moon; द्विजेन्द्रकान्तं श्रितवक्षसं श्रिया Śi.12.3. -2 an epithet of Garuḍa. -3 camphor. ˚दासः a Sūdra. ˚देवः 1 a Brāhmaṇa; Bhāg.8.15.37. -2 a sage; Bhāg.3.1.23. -3 N. of Brahmadeva; Bhāg. 5.2.16. ˚पतिः, ˚राजः an epithet of 1 the moon; इत्थं द्विजेन द्विजराजकान्तिः R.5.23. -2 Garuḍa. -3 camphor. ˚प्रपा 1 a trench or basin round the root of a tree for holding water. -2 a trough near a well for watering birds, cattle &c. ˚प्रियः kind of khadira. ˚प्रिया the Soma plant. ˚बन्धुः, ˚ब्रुवः 1 a man who pretends to be a Brāhmaṇa. -2 one who is 'twice-born' or a Brāhmaṇa by name and birth only and not by acts; cf. ब्रह्मबन्धु. ˚मुख्यः a Brāhmaṇa. ˚लिङ्गिन् m. 1 a Kṣatriya. -2 a pseudo-Brāhmaṇa, one disguised as a Brāhmaṇa. ˚वाहनः an epithet of Viṣṇu (having Garuḍa for his vehicle). ˚सेवकः a Sūdra. -जन्मन् a. 1 having two natures. -2 regenerated. -3 oviparous (-m.). -जातिः m. 1 a man of any of the first three castes of the Hindus; एतान् द्विजातयो देशान् संश्रयेरन् प्रयत्नतः Ms.2.24. -2 a Brāhmaṇa. Ki.1.39; Ku.5.4. गुरुरग्निर्द्विजातीनां वर्णानां ब्राह्मणो गुरुः H. -3 a bird. -4 a tooth. -5 A kind of horse; लक्षणद्वयसम्बन्धाद् द्विजातिः स्यात् तुरङ्गमः Yuktikalpataru. -जातीय a. 1 belonging to the first three castes of the Hindus. -2 of a twofold nature. -3 of mixed origin, mongrel. (-यः) a mule. -जानि a having two wives. -जिह्व a. double-tongued (fig. also). -2 insincere. (-ह्वः) 1 a snake; परस्य मर्माविधमुज्झतां निजं द्विजिह्वतादोषमजिह्मगामिभिः Śi.1.63; R.11.64;14.41; Bv.1.2. -2 an informer, a slanderer, tale-bearer. -3 an insincere person -4 a thief. -5 particular disease of the tongue. -ज्या the sine of an arc. -ठः 1 the sign visarga consisting of two dots. -2 N. of Svāhā, wife of Agni. -त्र a. (pl.) two or three; द्वित्राण्यहान्यर्हसि सोढुमर्हन् R.5.25; सूक्ष्मा एव पतन्ति चातकमुखे द्वित्राः पयोबिन्दवः Bh.2.121. -त्रिंश (द्वात्रिंश) a. 1 thirty second. -2 consisting of thirty two. -त्रिंशत् (द्वात्रिंशत्) f. thirty-two. ˚लक्षण a. having thirty-two auspicious marks upon the body. -दण्डि ind. stick against stick. -दत् a. having two teeth (as a mark of age). -दन्तः an elephant. -दल a. having two parts, two-leafed. -दश a. (pl.) twenty. -दश a. (द्वादश) 1 twelfth; गर्भात् तु द्वादशे विशः Ms.2.36. -2 consisting of twelve. -दशन् (द्वादशन्) a. (pl.) twelve. ˚अंशुः, ˚अर्चिस् m. an epithet of 1 the planet Jupiter. -2 Bṛihaspati, the preceptor of the gods. ˚अक्षः, ˚करः, ˚लोचनः epithets of Kārtikeya ˚अक्षरमन्त्रः- विद्या the mantra ऊँ नमो भगवते वासुदेवाय; गन्धधूपादिभिश्चार्चेद्वाद- शाक्षरविद्यया Bhāg.8.16.39. ˚अङ्गुल a measure of twelve fingers. ˚अध्यायी N. of Jaimini's Mimāṁsā in twelve Adhyāyas. ˚अन्यिक a. committing twelve mistakes in reading. ˚अस्र a dodecagon. ˚अहः 1 a period of twelve days; शुध्येद् विप्रो दशाहेन द्वादशाहेन भूमिपः Ms.5.83;11.168. -2 a sacrifice lasting for or completed in twelve days. ˚अक्षः, ˚आख्यः a Buddha. ˚आत्मन् m. the sun; N.1.52. ˚आदित्याः (pl.) the twelve suns; see आदित्य. ˚आयुस् m. a dog. ˚लक्षणी f. the मीमांसासूत्र of जैमिनि (so called because it comprises twelve chapters); धर्मो द्वादशलक्षण्या व्युत्पाद्यः ŚB. on MS. ˚वार्षिक a. 1 twelve years old, lasting for twelve years; Pt.1. ˚विध a. twelve-fold. ˚सहस्र a. consisting of 12. -दशी (द्वादशी) the twelfth day of a lunar fortnight. -द्वादशान्यिक (द्वादशापपाठा यस्य जाताः द्वादशान्यिकः). -दशम् (द्वादशम्)) a collection of twelve, ˚आदित्याः Twelve Ādityas:- विवस्वान्, अर्यमा, पूषन्, त्वष्टा, सविता, _x001F_3भग, धाता, विधाता, वरुण, मित्र, रुद्र, विष्णु. ˚पुत्रा Twelve types of sons according to Dharmaśāstra:-- औरस, क्षेत्रज, दत्तक, कृत्रिम, गूढोत्पन्न, अपविद्ध, कानीन, सहोढ, क्रीत, पौनर्भव, स्वयंदत्त, पारशव. -दाम्नी a cow tied with two ropes. -दिवः a ceremony lasting for two days. -देवतम् the constellation विशाखा. -देहः an epithet of Gaṇesa. -धातुः an epithet of Gaṇeśa. -नग्नकः a circumcised man. -नवत (द्वि-द्वा-नवत) a. ninety-second. -नवतिः(द्वि-द्वा-नवतिः) f. ninety-two. -पः an elephant; यदा किञ्चिज्ज्ञो$हं द्विप इव मदान्धः समभवम् Bh.3.31; विपूर्यमाणश्रवणोदरं द्विपाः Śi. ˚अधिपः Indra's elephant. ˚आस्य an epithet of Gaṇesa. -पक्षः 1 a bird. -2 a month. -पञ्चाश (द्वि-द्वा-पञ्चाश) a. fifty-second. -पञ्चाशत् f. (द्वि-द्वा-पञ्चाशत्) fifty-two. -पथम् 1 two ways. -2 a cross-way, a place where two roads meet. -पद् see द्विपाद् below. -पद a. having two feet (as a verse). -पदः a biped man. -पदिका, -पदी a kind of Prākṛita metre. -पाद्, a. two footed; द्विपाद बहुपादानि तिर्यग् गतिमतीनि च Mb.14.37. -पादः 1 a biped, man. -2 a bird. -3 a god. -पाद्यः, -द्यम् a double penalty. -पायिन् m. an elephant. -फालबद्धः hair parted in two; N.1.16. -बाहुः man; Ks.53.94. -बिन्दुः a Visarga (:). -भातम् twilight. -भुजः an angle. -भूम a. having two floors (as a palace). -भौतिकः a horse possessing two elements out of the five; द्वयोर्लक्षणसंबन्धात् तुरगः स्याद् द्विभौतिकः Yuktikalpataru. -मातृ, -मातृजः an epithet of 1 Gaṇesa. -2 king Jarāsandha. -मात्रः a long vowel (having two syllabic instants); एकमात्रो भवेद् ह्रस्वो द्विमात्रो दीर्घ उच्यते Śikṣā. -मार्गी a cross-away. -मुखा 1 a leech. -2 kind of water-vessel; ˚अहिः, ˚उरगः a doublemouthed snake. -रः 1 a bee; cf. द्विरेफ. -2 = बर्बर q. v. -मुनि ind. the two Munis, Pāṇini and Kātyāyana; द्विमुनि व्याकरणस्य, विद्याविद्यावतारभेदाद् द्विमुनिव्याकरणमित्यपि साधु Sk. -मूर्वा N. of a plant, presumably some hemp. Mātaṅga. L.9.2. -यामी Two night-watches = 6 hours. -रदः an elephant; सममेव समाक्रान्तं द्वयं द्विरदगामिना R.4.4; Me.61. ˚अन्तकः, ˚अराति, ˚अशनः 1 a lion. -2 the Śarabha. -रसनः a snake. -रात्रम् two nights. -रूप a. 1 biform. -2 written in two ways. -3 having a different shape. -4 bi-colour, bipartite. (-पः) 1 a variety of interpretation or reading. -2 a word correctly written in two ways. -रेतस् m. a mule. -रेफः a large black bee (there being two 'Ra's in the word भ्रमर); अनन्तपुष्पस्य मधोर्हि चूते द्विरेफमाला सविशेषसङ्गा Ku.1.27;3.27,36. -लयः (in music) double time (?); साम्य of two things (like गीत and वाद्य); द्विलयान्ते चर्चरी V.4.35/36. -वक्त्रः 1 a double-mouthed serpent. -2 a kind of demon; एकवक्त्रो महावक्त्रो द्विवक्त्रो कालसंनिभः Hariv. -वचनम् the dual number in grammar. -वज्रकः a kind of house or structure with 16 angles (sides). -वर्गः The pair of प्रकृति and पुरुष, or of काम and क्रोध; जज्ञे द्विवर्गं प्रजहौ द्विवर्गम् Bu. Ch.2.41. -वाहिका a wing. -विंश (द्वाविंश) a. twenty-second. -विंशतिः f. (द्वाविंशति) twenty-two. -विध a. of two kinds or sorts; द्विविधः संश्रयः स्मृतः Ms.7.162. -वेश(स)रा a kind of light carriage drawn by mules. -व्याम, -व्यायाम a. two fathoms long. -शतम् 1 two hundred. -2 one hundred and two. -शत्य a. worth or bought for two hundred. -शफ a. clovenfooted. (-फः) any cloven-footed animal. -शीर्षः an epithet of Agni; also द्विशीर्षकः; सप्तहस्तः चतुःशृङ्गः सप्तजिह्वो द्विशीर्षकः Vaiśvadeva. -श्रुति a. comprehending two intervals. -षष् a. (pl.) twice six, twelve. -षष्ट (द्विषष्ट, द्वाषष्ट) a. sixty-second. -षष्टिः f. (-द्विषष्टिः, द्वाषष्टिः) sixty-two. -सन्ध्य a. having a morning and evening twi-light. -सप्तत (द्वि-द्वा-सप्तत) a. seventy-second. -सप्ततिः f. (द्वि-द्वा सप्ततिः) seventy two. -सप्ताहः a fortnight. -सम a. having two equal sides. -समत्रिभुजः an isosceles triangle. -सहस्राक्षः the great serpent Śeṣa. -सहस्र, -साहस्र a. consisting of 2. (-स्रम्) 2. -सीत्य, -हल्य a. ploughed in two ways, i. e. first length-wise and then breadth-wise. -सुवर्ण a. worth or bought for two golden coins. -स्थ (ष्ठ) a. conveying two senses; भवन्ति चद्विष्ठानि वाक्यानि यथा श्वेतो धावति अलम्बुसानां यातेति ŚB. on MS.4.3.4. -हन् m. an elephant. -हायन, -वर्ष a. two years old; शुके द्विहायनं कत्सं क्रौञ्चं हत्वा त्रिहायनम् Ms.11.134. -हीन a. of the neuter gender. -हृदया a pregnant woman. -होतृ m. an epithet of Agni.

suraḥ	सुरः [सुष्ठु राति ददात्यभीष्टं सु-रा-क्त] 1 A god, deity; सुराप्रतिग्रहाद् देवाः सुरा इत्यभिविश्रुताः Rām.; सुधया तर्पयते सुरान् पितॄंश्च V.3.7; R.5.16. -2 The number 'thirty-three'. -3 The sun. -4 A sage, learned man. -5 An idol. -Comp. -अङ्गना a celestial woman or damsel, an apsaras; प्रतिघाय समाधिभेदिनीं हरिरस्मै हरिणीं सुराङ्गनाम् R.8.79. -अद्रिः the mountain Meru. -अधिपः an epithet of Indra. -अध्यक्षः N. of Śiva. -अरिः 1 an enemy of gods, a demon; गतं भयं भीरु सुरारिसंभवम् V.1.6. -2 the chirp of a cricket. ˚हन् m. N. of Śiva. ˚हन्तृ N. of Viṣṇu. -अर्चनम् the worship of gods. -अर्चावेश्मन् n. a household temple, a chamber containing the idols of deities; ब्रह्मचारिपरिचारि सुरार्चावेश्म राजऋषिरेष विवेश N.21.21. -अर्हम् 1 gold. -2 saffron. -3 yellow sandal. -आचार्यः an epithet of Bṛihaspati. -आपगा 'the heavenly river', an epithet of the Ganges. -आलयः 1 the mountain Meru. -2 heaven, paradise. -3 a temple; पूर्तं सुरालयारामकूपाजीव्यादि- लक्षणम् Bhāg.7.15.49. -आश्रयः Meru. -आस्पदम् a temple. -इज्यः N. of Bṛihaspati. -इज्या the sacred basil. -इन्द्रः, -ईशः, -ईश्वरः 1 N. of Indra. -2 N. of Viṣṇu. (उपेन्द्रः); स्वर्लोकमागच्छ गतज्वरश्चिरं सुरेन्द्र गुप्तं गतदोषकल्मषम् Rām.1.15.34. ˚गोपः a cochineal. ˚जित् m. N. of Garuḍa. -इभः a celestial elephant. -इष्टः the Sāla tree. -ईशः, -ईश्वरः 1 N. of Indra. -2 of Śiva. (-री) 1 the celestial Ganges. -2 Durgā. -उत्तमः 1 the sun. -2 Indra. -उत्तरः sandal-wood. -उपम a. god-like, divine. -ऋषिः (सुरर्षिः) a divine sage. -कारुः an epithet of Viśvakarman. -कार्मुकम् rain bow. -गणः 1 N. of Śiva. -2 a host of gods. -गण्डः a kind of boil, disease. -गिरिः mount Meru. -गुरुः 1 an epithet of Bṛihaspati; धर्मः शास्त्रं सुरगुरुमतिः शौचमाचारचिन्ता सस्यैः पूर्णे जठरपिठरे प्राणिनां संभवन्ति Pt.5.97. -2 the planet Jupiter. -3 N. of Viṣṇu; ब्रह्मा सुरगुरुः स्थाणुर्मनुः कः परमेष्ठ्यथ Mb.1.1.32. -ग्रामणी m. N. of Indra. -जनः the race of gods. -ज्येष्ठः an epithet of Brahman. -तरङ्गिणी the Ganges. -तरुः a tree of paradise. -तोषकः the jewel called Kaustubha; q. v. -दारु n. the Devadāru tree. -दीर्घिका an epithet of the Ganges. -दुन्दुभी the sacred basil. -द्विपः 1 an elephant of the gods. -2 N. of Airāvata; सुरद्विपास्फालन- कर्कशाङ्गुलौ R.3.55. -द्विष् m. 1 a demon; प्रणिपत्य सुरा- स्तस्मै शमयित्रे सुरद्विषाम् R.1.15. -2 Rāhu उपस्थिता शोणित- पारणा मे सूरद्विषश्चान्द्रमसीं सुधेव R.2.39. -धनुस् n. 1 rainbow; सुरधनुरिदं दूराकृष्टं न नाम शरासनम् V.4.1. -2 kind of nail mark; स्वापराधमलुपत् पयोधरे मत्करः सुरधनुष्करस्तव N.18.134. -धुनी the Ganges. -धूपः turpentine, resin. -नदी, -निम्नगा an epithet of the Ganges. -पतिः an epithet of Indra. -पथम् the sky, heaven. -पर्वतः the mountain Meru; q. v. -पादपः a tree of paradise; such as the कल्पतरु. -प्रतिष्ठा the setting up of an idol. -प्रियः 1 N. of Indra. -2 of Bṛihaspati. -भूयम् identification with a deity, deification, apotheosis. -भूरुहः the Devadāru tree. -भूषणम् a necklace of pearls consisting of 18 strings and 4 Hastas long; Bṛ. S. -मन्दिरम् a temple; उत्तुङ्गसौधसुरमन्दिरगोपुराट्ट ... Māl.9.1. -मृत्तिका alum-slate. -युवतिः f. a celestial damsel. -राज्यम् dominion over the gods. -लासिका a flute, pipe. -लोकः heaven. ˚सुन्दरी 1 a celestial woman. -2 N. of Durgā. -वर्त्मन् n. the sky. -वल्लभा white Dūrvā grass. -वल्ली the sacred basil. -विद्विष्, -वैरिन्, -शत्रुः m. an evil spirit, a demon. -विलासिनी an apsaras. -वीथिः N. of the way of the नक्षत्रs; नक्षत्रमार्गं विपुलं सुरवीथीति विश्रुतम् Mb. 3.43.12. -शाखिन् m the Kalpataru q. v. -श्वेता a small (white) house-lizard. -सद्मन् n. heaven, paradise. -सालः a wish-fulfilling tree, a kalpavrikṣa; ददतो$भिमतं समस्फुरन् सुरसाला भुवमागता इव Śāhendra.2.57. -सरित्, सिन्धुः f. the Ganges; सुरसरिदिव तेजो वह्निनिष्ठ्यूतमैशम् R.2. 75. -सुन्दरी, -स्त्री 1 a celestial woman; ऊरूद्भवा नरसखस्य मुनेः सुरस्त्री V.1.3. -2 N. of Durgā. -स्थानम् a temple.

Vedabase Search

2 results


kalpataru-svabhāvaḥ	having the characteristic of a desire tree	SB 8.23.8

kalpataru-svabhāvaḥ	having the characteristic of a desire tree	SB 8.23.8

DCS with thanks

1 result


kalpataru	noun (masculine) (fig.) a generous person (Monier-Williams, Sir M. (1988)) any productive or bountiful source (Monier-Williams, Sir M. (1988)) name of various works (Monier-Williams, Sir M. (1988)) one of the five trees of Svarga or Indra's paradise fabled to fulfil all desires (Monier-Williams, Sir M. (1988)) the wishing tree (Monier-Williams, Sir M. (1988)) tree of plenty (Monier-Williams, Sir M. (1988)) Frequency rank 13434/72933

Ayurvedic MedicalDictionary Dr. Potturu with thanks

Purchase Kindle edition


jalpakalpataru	a commentary on Carakasamhita by Gangadhara Ray (1789-1885) of Bengal.

Wordnet Search

"kalpataru" has 4 results.


kalpataru	kalpavṛkṣaḥ, kalpataruḥ, kalpadrumaḥ hindūdharmagrantheṣu varṇitaḥ ekaḥ vṛkṣaḥ yaḥ kāmanānāṃ pūrtiḥ karoti। samudramanthane prāpteṣu caturdaśeratneṣu ekaḥ kalpavṛkṣaḥ āsīt।
kalpataru	kalpataruḥ ekaḥ racanāprakāraḥ । vividhāsu śāstraśākhāsu kalpataruḥ nāma racanāprakāraḥ upalabdhaḥ asti
kalpataru	śabdārthakalpataruḥ ekaḥ śabdakoṣaḥ । śabdārthakalpataroḥ ullekhaḥ koṣe asti
kalpataru	prāyaścittakalpataruḥ ekā kṛtiḥ । saṃskṛta-vāṅmaye prāyaścittakalpataruḥ iti khyātā racanā

Help

Credits